Vier lessen voor de gemeenteraadsverkiezingen: PTB rukt op en de blauwe renaissance

9 juni is nog maar net achter de rug, maar de race naar de volgende stembusslag is op de partijhoofdkwartieren al ingezet. Dat de resultaten van afgelopen zondag met het oog op de lokale verkiezingen stevig onder de loep genomen zullen worden, staat vast. BRUZZ licht vier tendensen toe.

1. PTB kan PS van de troon stoten in drukbevolkte gemeenten

De PS-hegemonie in typisch socialistische bolwerken zoals Brussel-Stad, Sint-Jans-Molenbeek, Anderlecht en Sint-Gillis staat onder druk. In Brussel-Stad voelt PS de hete adem van PTB in de nek: voor zowel de Kamer (21 procent) als het Brussels parlement (26 procent) scoren de marxisten slechts één procentpunt lager.

In Sint-Gillis scoren de Kamerlijsten van beide partijen telkens 22 procent, voor het Brussels parlement steekt PTB (26 procent) PS (25 procent) zelfs voorbij. Ook in Molenbeek houdt PTB haar socialistische concurrenten met één procentpunt verschil af voor de Kamer (26 versus 25 procent), voor het Brussels parlement finishen beide partijen op 32,7 procent. En ook in Anderlecht scoort PTB telkens nipt beter dan PS. 24 versus 23 procent voor het de Kamer, 29 versus 27 procent voor het Brusselse niveau.

Lees verder onder de foto

Natuurlijk vormt de invloed van burgemeesters een belangrijk verschil tussen de verkiezingen van afgelopen zondag en de lokale stembusslag op 13 oktober. In zowel Brussel-Stad, Molenbeek, Anderlecht en Sint-Gillis zit momenteel een PS-burgemeester aan de knoppen.

Zeker in Brussel-Stad mag verwacht worden dat PS met Philippe Close als lijsttrekker meer stemmen zal binnenrijven dan nu het geval was voor zijn plek op de vierde plaats voor de Kamer.

Bij Catherine Moureaux in Molenbeek, Fabrice Cumps in Anderlecht en Jean Spinette in Sint-Gillis is het electoraal gewicht misschien minder tastbaar dan bij Close, al boekte Moureaux zes jaar geleden wel een eclatante verkiezingsoverwinning en doet Spinette zijn best om een sfeer van alomtegenwoordigheid rond zijn persoon te creëren in Sint-Gillis.

Interessant detail is dat in Molenbeek met Dirk De Block de PTB-uitdager in oktober Nederlandstalig is en met de moeizame legislatuur van Moureaux een stevige stok heeft om mee te slaan.

De combinatie van het PS-apparaat en de naamsbekendheid van de burgemeesters in de vier genoemde gemeenten zal in ieder geval sterk genoeg moeten zijn om het verschil met minder bekende PTB-lijsttrekkers in oktober te maken.

2. De toekomst van de groene burgemeesters komt in het gedrang

Ecolo zit in de hoek waar de klappen vallen en het lijkt onwaarschijnlijk dat de Franstalige groenen de negatieve perceptie rond hun partij zomaar omgedraaid krijgen op vier maanden tijd.

Toch draait lokale politiek meer dan op welk niveau dan ook om sterke persoonlijkheden. Met Christos Doulkeridis in Elsene heeft Ecolo zo iemand in de rangen, al moest de Griekse Belg zondag met lede ogen aanzien hoe de Franstalige groenen wegdeemsterden in zijn gemeente.

Ecolo kalft af tot 16,9 procent voor de Kamer, een verlies van veertien procent, en 17 procent voor het Brussels Gewest, ofwel twaalf procent minder dan vijf jaar geleden.

Lees verder onder de foto

Ook in Watermaal-Bosvoorde moet Olivier Deleuze, oud-Ecolo-voorzitter en ondertussen al twaalf jaar burgemeester, vrezen voor zijn sjerp. Net het gegeven dat er wat sleet op zijn politieke carrière zit terwijl Ecolo door een storm gaat, zou extra in zijn nadeel kunnen spelen.

De cijfers in Watermaal-Bosvoorde spreken daarnaast ook voor zich: Ecolo houdt nog zestien procent over voor de Kamer, een halvering. Een gelijkaardig beeld voor het Brussels parlement: van 28 naar 15 procent.

In Vorst moet de wat zoekende burgemeester Mariam El Hamidine dan weer vaststellen dat Ecolo nog maar de vierde partij is en zowel voor de Kamer als het Brussels parlement stevig inlevert. Respectievelijk zakt Ecolo terug van 27 naar 15 en van 24 naar 14 procent.

3. Waar Ecolo wegkwijnt, lachen de liberalen zich blauw

MR was de grote overwinnaar in Brussel en heeft dus goede hoop op een herhaling in oktober. Zeker in Elsene en Watermaal-Bosvoorde liggen de kaarten gunstig, want de groene verliezen gaan er telkens gepaard met blauwe winst. Met ongeveer een kwart van de stemmen is MR in Elsene telkens de grootste partij.

Dezelfde dynamiek vinden we terug in Watermaal-Bosvoorde, waar MR voor de Kamer zelfs 31 procent scoort. Ecolo is daar de eerste achtervolger, met ongeveer de helft minder stemmen. Alleen in Vorst is het niet MR, maar PS dat mag dromen van het lokale marktleiderschap.

Daarnaast blijft MR de wind in de zeilen hebben in gemeenten waar de partij nu al de burgemeester levert. Denk aan Etterbeek met Vincent De Wolf en Ukkel met Boris Dilliès. In beide gemeenten verpulvert MR de tegenstand – in Ukkel scoort MR zelfs 38 (Kamer) en 41 procent (Brussels parlement).

Lees verder onder de foto

Maar ook in gemeenten waar MR sociologisch gezien sterk zou moeten scoren, oogt de toekomst rooskleurig.

De Franstalige liberalen kunnen in Oudergem mogelijk garen spinnen bij het vertrek van burgemeester én electoraal zwaargewicht Didier Gosuin (Défi). In Sint-Pieters-Woluwe komt aftredend Défi-voorzitter François De Smet op. Een naam, maar ook geen rasecht stemmenkanon. Daarenboven hebben MR/Open VLD en Les Engagés, dat nu de burgemeester levert, er zich aan elkaar vastgeklonken. In Sint-Lambrechts-Woluwe blijft burgemeester Olivier Maingain (Défi) dan weer naar alle waarschijnlijkheid wel de kopman.

Ook in het noordwesten tekende zich zondag een kleine blauwe enclave af. Daar hoopt MR de sterke flow in oktober aan te houden en te kunnen profiteren van de relatief lage naamsbekendheid van burgemeesters Claire Vandevivere in Jette en Jean-Paul Van Laethem in Ganshoren, beiden van Les Engagés-signatuur – uiteraard nog zo’n partij die de wind in de zeilen heeft, zij het in iets mindere mate in Brussel.

Beide burgemeesters namen in de loop van de legislatuur de sjerp over en staan dus voor een iets onzekerder electoraal examen. In ieder geval is de natte droom van voorzitter Georges-Louis Bouchez – zes MR-burgemeesters in Brussel – zeker niet onhaalbaar.

4. Fouad Ahidar wil scoren in de gemeenten waar hij doorbrak

De verrassing van de verkiezingen aan Nederlandstalige kant is van plan om ook lijsten in te dienen bij de lokale verkiezingen. Fouad Ahidar denkt aan Koekelberg en Molenbeek en mag vooral in die laatste gemeente hopen op succes. Hij scoorde er nu al 34 procent, weliswaar dus bij een gering kiespubliek aan Nederlandstalige kant, maar zijn netwerk en aanhang in de gemeente zijn ook bij de brede Franstalige bevolking aanzienlijk.

Ahidar heeft Molenbeek al meer dan tien jaar geleden ingeruild voor Jette en zou zelf dus geen kandidaat kunnen zijn. Net dat zou sterk in zijn nadeel kunnen spelen, zeker met de concurrentie van PS en PTB in het achterhoofd. Al zal Ahidar met zijn kennis van de gemeente wel in staat zijn om een gepaste lijsttrekker naar voren te schuiven.

Bovendien heeft Ahidar zich nu onderscheiden als winnaar, en zal hij die overwinningsflow willen doorzetten. Ook zijn zichtbaarheid groeit alleen maar en zal in het (ietwat onwaarschijnlijke) scenario van regeringsdeelname nog toenemen. Meerderheid of oppositie: Ahidar heeft bewezen dat zijn TikTok-campagne aanslaat, en kan dat koud kunstje in oktober misschien wel herhalen in enkele Brusselse gemeenten.