Openingszitting Kamer start met oordeel over geldigheid Brusselse verkiezingsuitslag

Donderdagnamiddag komt de vernieuwde Kamer van Volksvertegenwoordigers voor het eerst bijeen. De pas verkozenen moeten oordelen over de geldigheid van de verkiezingsuitslag. Doorgaans een formaliteit, maar dit keer liggen er meerdere bezwaren voor: naast Team Fouad Ahidar en Voor U tekent nu ook MR bezwaar aan, zij vragen een hertelling van de stemmen.

Wat gebeurt er donderdag op de eerste zitting van het federaal parlement?

Om 14.15 uur komt de nieuwe Kamer van Volksvertegenwoordigers voor het eerst bijeen na de verkiezingen van 9 juni. Dan vindt de eerste zitting van de 56ste legislatuur plaats.

De eerste taak die de verkozenen te wachten staat is het al dan niet aanvaarden van de geloofsbrieven van alle verkozenen. Tweeënveertig uitgelote verkozenen gaan zelf na of de parlementsleden aan alle voorwaarden voldoen om volksvertegenwoordiger te kunnen worden.

Wanneer zullen de parlementsleden de eed afleggen?

Dat is nog onduidelijk. Normaal gezien is het aanvaarden van de geloofsbrieven een formaliteit, maar als ze die goedkeuren bevestigen de verkozenen dat de verkiezingsuitslag geldig is. Dat wordt door zeker drie partijen betwist, Team Fouad Ahidar, Voor U en MR. De 42 commissieleden moeten ook nagaan of de bezwaren gegrond zijn, of niet. De Kamer volgt hiervoor dit jaar een nieuwe procedure die onder andere hoorrecht voorziet voor personen die bezwaar indienen.

Die nieuwe procedure kwam er omdat België in 2020 veroordeeld is door het Europees Hof voor de Rechten van de Mens in Straatsburg. In België keuren parlementen namelijk zelf de verkiezingsuitslag goed die de parlementen samenstelt. Daarmee zijn ze tegelijk 'rechter en partij', zo oordeelde het Hof.

Om daaraan tegemoet te komen worden er donderdag zes commissies samengesteld met elk zeven verkozenen. Die beoordelen de geloofsbrieven van de verkozenen van één of twee kieskringen, maar niet van hun eigen kieskring. “Zo wordt er wat meer afstand gecreëerd tussen degenen die voordeel heeft bij een bepaalde uitslag en wie daarover oordeelt”, legt Isabelle More van de communicatiedienst van de Kamer uit.

Pas wanneer alle partijen die bezwaar aantekenen tegen de verkiezingsuitslag gehoord zijn en alle geloofsbrieven zijn aanvaard kunnen de Kamerleden de eed afleggen en kan de nieuwe Kamer van start gaan. “Als het snel gaat, kan dat diezelfde dag nog, maar het kan ook uitgesteld worden tot volgende week. De commissies hebben officieel zeven dagen om uitspraak te doen over het verslag”, aldus More.

Wie heeft er bezwaar ingediend?

Drie partijen betwisten de verkiezingsuitslag. Ammar Dabbour van Team Fouad Ahidar greep in Brussel nipt naast een kamerzetel en vraagt om een hertelling van de stemmen in de kieskring van de hoofdstad.

De partij kwam maar een duizendtal stemmen te kort om de kiesdrempel van vijf procent te halen. In een persbericht verwees Team Ahidar naar de steekproef van Binnenlandse Zaken die minsten 1.700 ‘menselijke fouten’ had vastgesteld bij de getelde stemmen. Het ging daarbij vooral om stemmen die zijn uitgebracht door 16- en 17-jarigen. Zij mochten namelijk enkel stemmen voor het Europees Parlement, maar konden op 9 juni soms toch een stem uitbrengen voor de federale en regionale verkiezingen.

“De kans bestaat dat Team Fouad Ahidar een zetel in de Kamer kan winnen”, zo schreef de partij. “Het is onze plicht ervoor te zorgen dat elke stem wordt gehoord en correct wordt geteld.”

Ook Voor U, de nieuwe partij rond Els Ampe, dient bezwaar in tegen de uitslag, in Brussel én in de vijf Vlaamse kieskringen. Ze vraagt zelfs dat die wordt nietig verklaard. Volgens Ampe gingen de verkiezingen en de kiescampagne gepaard met “schendingen van de mensenrechten en de grondwet.” Naast de minderjarigen die toch federaal konden meestemmen verwijst Ampe daarvoor ook naar de stembiljetten voor Belgen in het buitenland die te laat zouden zijn gearriveerd om nog op tijd te kunnen stemmen.

Voor Ampe verliep ook de campagne niet correct. Ze vindt de verdeling van de partijfinanciering oneerlijk, en ook dat haar partij niet werd opgenomen in de stemtest van VRT. Dat tot slot de parlementen zelf oordelen over de geldigheid van de verkiezing kan voor haar niet door de beugel. “Ze zijn rechter en partij tegelijk, daar is ons land voor veroordeeld”, zo verwijst ze nog naar het arrest uit Straatsburg. Ampe vraagt zich af: “Leven we in een democratie of in Chokowakije?"

Woensdagnamiddag raakte bekend dat ook MR een hertelling vraagt voor de Kamer in de kieskring Brussel. MR en PS haalden er allebei vier zetels, met een verschil van slechts 392 stemmen. MR-lijsttrekker Valérie Glatigny verwijst onder meer naar onregelmatigheden bij verschillende stembureaus.

Hoe groot is de kans dat de uitslag niet wordt goedgekeurd?

Eerder klein. Vorige week werd het bezwaar van twee Voor U-leden in het Brussels parlement over onregelmatigheden bij de stembusgang afgewezen. Ook de vraag van Open VLD om de stemmen in Brussel voor het Vlaams Parlement te hertellen werd niet ingewilligd, alle Vlaamse Parlementsleden legden gisteren de eed af.

Bovendien adviseert de griffier van de Kamer volgens De Standaard om de bezwaren af te wijzen. Zo zou een hertelling geen invloed hebben op de zetelverdeling voor Voor U (de partij haalde in Brussel 0,3 procent voor de Kamer) en Team Fouad Ahidar. Volgens de griffier hadden Voor U en Team Fouad Ahidar ook in de voor hen meest gunstige scenario's de kiesdrempel niet gehaald.

Het is aan de Kamer om dat advies al dan niet te volgen, al is dat wellicht een formaliteit.

De regeling dat de Kamer de eigen verkiezingsuitslag moet goedkeuren blijft een pijnpunt, maar het grondwetsartikel dat dat regelt kan tijdens de komende legislatuur worden aangepast.