Brussel-Stad: wie hijst Philippe Close aan boord?

Nieuwe openbare ruimte en een circulatieplan dat vooral een succes is. Het Brusselse stadsbestuur kan best wat pluimen op zijn hoed steken, al zitten er ook vlekken op het blazoen. Dat Philippe Close zijn sjerp behoudt, lijkt logisch. Maar wie neemt hij mee aan boord?

Wie vandaag door de Léon Lepagestraat loopt richting Vismarkt, waant zich een beetje op een parkboulevard. Niet alleen is er veel groen, op de brede kasseiweg rolt maar af en toe een auto langs. De uitlaatgassen van de kleine Ring zijn hier ver weg, het verkeer werd veiliger en de stad stiller. Moeilijk te geloven dat je er in het hart van de hoofdstad bent.

Diezelfde indruk geldt vandaag voor tal van plekken in de Vijfhoek: sinds de invoering van het circulatieplan is er opnieuw meer ademruimte in het centrum, is het er aangenamer wandelen, wonen of op een terras verwijlen. Het herinnert wat aan het moment waarop de Anspachlaan autovrij werd: voorbijgangers beseften plots hoe luid en plaatsvretend het verkeer er voordien wel was.

Hier en daar blijven trouwens ook pijnpunten. In het tweede deel van de Dansaertstraat kijken bewoners dagelijks met lede ogen naar de autofiles in de ‘pineutstraat’. En ook handelaars die op klanten met een wagen rekenen – vaak uit het ommeland – uiten regelmatig hun woede over het beleid.

De positieve gevolgen mogen dan logisch zijn, dát het plan überhaupt uitgevoerd raakte, mag een half mirakel heten. In tal van andere gemeenten krabbelden gemeentebesturen net terug na een golf van protest tegen Good Move: plannen werden ingetrokken, gekortwiekt, uitgesteld of regelrecht afgevoerd na protest. Niets daarvan in Brussel-Stad, waar de Brusselse meerderheidspartners PS-Vooruit, Ecolo-Groen en Défi het plan schouder aan schouder aankondigden, vervolgens bleven verdedigen en waar nodig aanpasten.

Het dossier is typerend voor de afgelopen legislatuur. De meerderheid is op elkaar ingespeeld en conflicten bleven grotendeels binnenskamers. De rol van burgemeester Philippe Close (PS), die stevig in zijn schoenen staat en een gemaakt akkoord ook respecteert, valt niet te onderschatten. De burgervader is niet enkel de onbetwiste chef in de meerderheid, hij blijft ook een van de belangrijkste figuren in de gewestelijke PS-afdeling.

Het Défi van schepen van Handel Fabian Maingain maakte in die meerderheid de zwakste indruk. De partij was mathematisch ook overbodig voor een meerderheid en werd er in 2018 pas in tweede instantie bijgehaald.

Actief detectivewerk

Het circulatieplan is een verdienste van het hele stadsbestuur en van Groen-schepen Bart Dhondt in het bijzonder. Maar de meerderheid kan nog een aantal andere troeven op tafel leggen. Er kwam heel wat nieuwe openbare ruimte vrij en de auto gaf terrein prijs. Enkele voorbeelden? De voetgangerszone kreeg een uitbreiding richting Fontainas, het Ter Kamerenbos werd grotendeels autovrij ondanks stevig weerwerk van onder meer de gemeente Ukkel, de Sint-Katelijnestraat kreeg het statuut van voetgangerszone en de Adolphe Maxlaan werd helemaal hertekend. Vaak was daar ook die andere Nederlandstalige schepen Anaïs Maes (of haar voorgangster Ans Persoons, beiden Vooruit en bevoegd voor Stedenbouw) aan zet.

Op het lijstje met verwezenlijkingen komen verder tram 10 naar Neder-Over-Heembeek, een realisatie van het Gewest op vraag van de Stad. Van belofte tot rijdende tram in één legislatuur, het toont dat openbaarvervoersplannen niet per se in een metro-moeras moeten verzinken. Schepen Maes kan zich ook tooien met de jacht op de illegale Airbnb’s, die tot 30 procent van sommige centrumstraten innemen. Vijfhonderd van die woningen konden ondertussen opnieuw op de krappe huurmarkt gebracht worden dankzij actief detectivewerk van de stadsdiensten.

De voorbije legislatuur bleef de Stad ook in scholen investeren. Zo kent de Vijfhoek met de Zennestraal nu voor het eerst een Nederlandstalige gemeentelijke basisschool, in de Zennestraat. Het magnifieke Beursgebouw raakte gerenoveerd en gooide zijn deuren open voor het grote publiek, inclusief dakterras met een knap uitzicht op de stad (en een wat teleurstellende bar). Het dossier van de renovatie en het biermuseum op de bovenverdiepingen is trouwens geen onverdeeld succes. De werken liepen jaren vertraging op, de Stad betaalde uiteindelijk tientallen miljoenen euro’s meer dan begroot. Op de koop toe maakt Belgian Beer World de verwachtingen niet waar, niet inhoudelijk en ook niet qua bezoekersaantallen.

Er liep wel meer fout. De metrowerf aan de Stalingradlaan (een gewestinitiatief dat de Stad steunde) hakte er stevig in bij de lokale handel en zal nog jaren als een dreigende wolk boven de kwetsbare wijk hangen. Op de Heizelvlakte werd Océade gesloopt. En Winterpret mag dan wel een commercieel en toeristisch succes zijn, de leefbaarheid van de binnenstad lijdt er steeds meer onder. Het is een terugkerende kritiek op het beleid van Philippe Close, die vaak het etiket ‘feestburgemeester’ krijgt: evenementen – die de economie aanzwengelen – krijgen voorrang op de woonfunctie.

Die leefbaarheid lijdt trouwens evengoed onder het onveiligheidsgevoel dat nogal wat voetgangers – vaak vrouwen – ‘s avonds ervaren op de piétonnier. Het zijn thema’s die in de oppositie onder meer door gemeenteraadsleden Bianca Debaets (CD&V) en Mathias Vanden Borre (N-VA) werden bespeeld. Die laatste verwijt de PS ook dat ze binnen de Stad een systeem van cliëntelisme behoudt. “En Ecolo-Groen probeerde nooit echt om daar verandering in te brengen.”

Veiligheid en netheid

Wat brengt de stembusgang? Het liberale kopstuk David Weytsman (MR+) mag zichzelf dan kandidaat-burgemeester noemen, het is Philippe Close die veruit de beste kaarten in de hand houdt om zichzelf op te volgen. Daarvoor zijn de lijsttrekker, die in 2018 nog goed was voor 8.500 voorkeurstemmen, en zijn PS-Vooruit-lijst (met Anaïs Maes op plaats 6) te sterk. De resultaten van afgelopen juni bevestigen dat beeld: in de Stad bleef de PS ver voor de liberale uitdager. Dat de liberalen hun lijst nu stofferen met oude coryfeeën zoals Alain Courtois (ex-eerste schepen) en François-Xavier de Donnea (ex-burgemeester en voormalig minister-president) als lijstduwers zal daar niet zoveel aan veranderen.

De blauwe gooi naar de sjerp wordt in de Stad ook bemoeilijkt doordat er geen gezamenlijke lijst is met Les Engagés. De christendemocraten komen met een eigen lijst, waarop ook 7 CD&V’ers prijken, onder wie Mathilde Vermeire (plaats 4), Benjamin Dalle en Brigitte Grouwels. Ook burgerbeweging Plan B tekent present op de lijst. Open VLD is dan weer wél van de partij bij MR+, met onder meer Frederik Ceulemans op plek 11. Els Ampe (Voor U) komt niet op, maar vaardigt Ana Kazemi af, op plaats 6. De liberalen hameren in de campagne vooral op veiligheid en netheid, twee onderwerpen die volgens hen schromelijk verwaarloosd werden tijdens de afgelopen bestuursperiode.

Het is ook uitkijken naar de score van PTB-PVDA, die bij de Kamer- en gewestverkiezingen in juni bijna evengoed scoorde als de PS in de Stad Brussel. Het is een kunstje dat ze op lokaal niveau wellicht niet zullen herhalen wegens minder bekende koppen dan bestuurspartij PS. Maar dat de marxisten – met Nederlandstalige lijsttrekker Bruno Bauwens – flink zullen vooruitgaan staat wel in de sterren geschreven. PTB hamert onder meer op de nood aan meer betaalbare woningen in de stad, maar kaart evengoed het netheidsbeleid aan.

Zowel de PS als PTB-PVDA zal verder beducht zijn voor Team Fouad Ahidar, dat in juni toch 8 procent haalde in Brussel-Stad. Een voorakkoord is er niet. De belangrijkste vraag na 13 oktober wordt dan ook met wie de PS-Vooruit-lijst in zee zal willen én kunnen gaan. De gewest- en Kamerverkiezingen toonden dat Ecolo en Défi fors achteruit boerden in de Stad, in die mate dat de huidige coalitie haar meerderheid wellicht kwijtspeelt. De PTB-PVDA toonde geen uitgesproken ambitie om mee te regeren. Maar doordat de marxisten wel wat zetels zullen behalen, wordt de meerderheidspuzzel voor de resterende partijen meteen moeilijker. De kans groeit zo dat de meerderheid meer dan twee partijen zal tellen.