Filmmaker Michael Abay: ‘Brussel vormde een belangrijke inspiratie’

Het is weer terrasjestijd. Deze week zitten we buiten bij café Le Dillens in Sint-Gillis om te kletsen met filmmaker Michael Abay. Hij beleefde onlangs de Amerikaanse première van zijn kortfilm Klette en kijkt nu uit naar een thuismatch op het Brussels Short Film Festival.

Michael Abay heeft er net een lange terugtocht uit het westen van de Verenigde Staten opzitten, dus de filmmaker zit met een jetlag op het terras van Le Dillens. Maar zijn verblijf in de VS heeft hem anderzijds ook energie gegeven. Zijn kortfilm Klette kreeg er zijn Amerikaanse première op het filmfestival Shortsfest in Aspen, Colorado. “Het was een geweldige ervaring,” zegt hij. “We kregen de prijs voor beste studentenfilm en het Amerikaanse publiek reageerde heel luid en uitbundig tijdens de vertoning, wat ik helemaal niet had verwacht. Ik vreesde het nadeel van de taalbarrière, want de film is in het Nederlands en Frans gesproken. Maar blijkbaar voelde het voor hen toch heel herkenbaar aan.”

Op het Brussels Short Film Festival worden de vertoningen sowieso een feest van herkenning voor kijkers. “De stad vormde een belangrijke inspiratie, ik ben dan ook echt geboren en getogen in Brussel.” We volgen in de film de 26-jarige Brusselse Morgane, gespeeld door rijzende ster Jennifer Heylen, tijdens een belangrijke dag in haar leven. Een sleutelscène speelt zich af in het Park Tour & Taxis, waar Morgane zich tijdens een picknick met vrienden heel hard een zogenaamde ‘klette’ begint te voelen.

Voor alle onwetende inwijkelingen in Brussel, wat is een klette precies?
Michael Abay: Het is de vrouwelijke vorm van ‘klet’, Brusselse slang voor iemand die niet van aanpakken weet, een loser eigenlijk. Een bon à rien, zoals ze in het Frans zeggen.

Heb jij toevallig iets te maken met de ‘KLET’-stickers die overal in de stad hangen?
Abay: Helemaal niet, maar ik heb wel zelf drie stickers met ‘KLETTE’ de film in gesmokkeld. Voor wie daar zin in heeft: probeer ze allemaal te spotten. (lacht) De stickers hebben wel degelijk een rol gespeeld bij het idee voor de film. Op een bepaald moment zag ik ze overal, het leek wel een subliminale boodschap gericht aan mezelf.

Voelde je je aangesproken dan?

ABAY: In zekere zin wel, Klette is gebaseerd op twijfels waar ik zelf mee zat. Voordat ik regisseursstudies aanvatte aan het RITCS, heb ik eerst vier jaar toegepaste economische wetenschappen gestudeerd aan de KU Leuven. Terwijl ik op de schoolbanken bleef zitten en nog bij mijn moeder woonde, waren veel vrienden een heel ander leven aan het uitbouwen, met een vaste job enzomeer. Dan groeit het gevoel dat je achterop raakt, ik stelde me de vraag of ik wel de juiste keuze had gemaakt, of ik niet beter gaan werken was.

Is films maken dan een enigszins verlate roeping?
Abay: Nee, al in de laatste twee jaren in het middelbaar was ik aan het zoeken naar welke filmschool ik best kon gaan. Maar mijn moeder heeft me vriendelijk geadviseerd om eerst een studie af te maken die meer werkzekerheid bood. Die economische studie interesseerde me ook wel, maar het plan was toch altijd om daarna filmstudies te doen.

Je bent vorig jaar afgestudeerd aan het RITSC, met Klette als je eindwerk, waarop je prompt de belangrijke prijs VAF Wildcard Fictie won op het Kortfilmfestival Leuven.
Abay: Wat me compleet verraste, nog steeds eigenlijk. (lacht) Daardoor werd mijn film niet alleen vertoond over heel Vlaanderen, als deel van het initiatief Wildcards on Tour, maar ik kreeg ook budget om een volgende film te maken. Die nieuwe kortfilm, die nu nog in een prille fase zit, moet binnen een dik jaar al klaar zijn. Je wordt dus gepusht om snel weer aan de slag te gaan, wat voor mij een heel positieve stimulans is. Anders zou het wellicht een stuk langer geduurd hebben voor ik aan iets nieuws begon.

Terug naar het onderwerp van de film. Is de kracht van het verhaal niet dat de meesten onder ons zich op een bepaald moment een ‘klet’ of ‘klette’ voelen?
Abay: Ik heb heel veel van mezelf in de film gelegd, maar het grappige is dat verschillende van mijn vrienden me ervan verdenken dat ik het hoofdpersonage op hen heb gebaseerd. Ik denk dat het een universeel thema is, het niet altijd goed weten waar je naartoe wil. Ook het feit dat we ons eigen parcours teveel vergelijken met dat van anderen. Terwijl het leven van anderen niet zo rooskleurig is als het soms lijkt.

Jennifer Heylen speelt de pannen van het dak als Morgane en werd in Leuven ook beloond met de de juryprijs voor beste acteerprestatie. Hoe ben je bij haar terecht gekomen?
Abay: Ik had haar al bij het scenarioschrijven in gedachten, omdat ik in haar ander werk had gezien hoe ze perfect kan balanceren tussen drama en komedie. Dat was nodig voor de rol van Morgane, iemand die met humor een rookgordijn opwerpt om te verbergen dat ze zich slecht voelt. Jennifer was er trouwens ook bij in Aspen en kreeg daar opnieuw een prijs, een speciale vermelding voor haar acteerprestatie.

Fijne rollen ook voor de Brusselse actrices Eva Kamanda en Anne-Laure Vandeputte, als vriendinnen van Morgane.
Abay: Eva kende ik van op een andere filmset en ze woont ook dicht bij me in de buurt, in Jette. Anne-Laure speelt de rol van beste vriendin van Morgane omdat ze ook in het echte leven nauw bevriend is met Jennifer. Voor het realisme van de film wilde ik dat hun band heel natuurlijk aanvoelde.

De soundtrack viel me ook op. Wie is de maker van de muziek, Uwase?
Abay: Uwase Rutayisire, een 22-jarige Brusselse singer-songwriter uit Brussel. Iemand die sterk aan het opkomen is. Ik was ongelooflijk blij toen ik haar muziek voor de film hoorde, het paste perfect.

Eerdere winnaars van een VAF Wildcard, zoals Gilles Coulier en het duo Adil El Arbi en Bilall Fallah, legden ondertussen een bijzonder parcours af. Doet dat hopen?
Abay: Dat zijn de succesverhalen natuurlijk. Ik ben realistisch genoeg om te beseffen dat dit een beroep is met veel onzekerheid. Ik zie wel hoe het loopt. Om de link met Klette te leggen, het is belangrijk om niet teveel te vergelijken met anderen. Dat zorgt alleen maar voor onnodige druk.

Zijn er bepaalde regisseurs waar je in het bijzonder naar opkijkt?
Abay: Dat vind ik moeilijk, ik heb geen regisseurs die voor mij werkelijk de na te volgen referentie zijn. Ik ben ook nog zoekende als regisseur, wil me liever nog niet vastpinnen op een bepaald genre of stijl. Ik hou wel in het bijzonder van personage-gedreven films. Voor Klette heb ik onder meer inspiratie gehaald bij de gebroeders Dardenne, in het bijzonder bij Rosetta. Étangs Noirs van Timeau De Keyser en Pieter Dumoulin, dat ook een personage volgt op een tocht doorheen Brussel, inspireerde me eveneens heel hard. In de absurde komedie Dikkenek vond ik het Brusselse gevoel ook heel sterk.

Je bent nu voor de eerste keer kort in de Verenigde Staten geweest, maar droom je van een langer avontuur aan de andere kant van de Atlantische Oceaan?
Abay: Een droom is het op dit moment niet. Ik zou het wel willen uitproberen, maar ik kijk er ook met een dubbel gevoel naar. Je hoort ook best wat horrorverhalen, over regisseurs die veel creatieve vrijheid moeten afgeven wanneer ze in de VS een film maken. Laat mij in ieder geval eerst maar hier mijn ding doen en rustig groeien. Hier kan ik voldoende vrijheid en controle over het maakproces behouden. Zo’n debacle als bij de superheldenfilm van Adil El Arbi en Bilall Fallah (filmlabel Warner schrapte hun film ‘Batgirl’, red.) zie ik hier ook nooit gebeuren.

Zie je jezelf ooit een superheldenfilm maken?
Abay: Dat denk ik toch niet, die ben ik beu, ze lijken tegenwoordig allemaal zo hard op mekaar. (denkt na) Alhoewel, misschien een alternatieve superheldenfilm, gezien vanuit een ongewoon perspectief. Over een gepensioneerde superheld, of een die af te rekenen krijgt met dementie, dat zou misschien nog iets zijn.

Klette is te zien tijdens het Brussels Short Film Festival dat loopt van 26 april tot 6 mei.