Nisma Alaklouk: 'Ik wil twee werelden aan elkaar voorstellen'

Het boek gaat over de Belgische Lore, de Palestijns-Syrische Maha, de Tunesische Suad en de Iraakse Miriam. U hebt die diversiteit uiteindelijk ook tot het onderwerp van uw boek gemaakt.
Nisma Alaklouk: Dit is hoe ik de stad zie. Als je een Brusselaar ontmoet, is het altijd een Belg afkomstig uit Spanje, of een Belg afkomstig uit Italië, of Turkije of Marokko.

Maar ik kan niet schrijven over iets dat ik niet zelf heb geleefd, of ervaren, dus koos ik voor iets dat ik kende. Daarom hebben de meeste vrouwen een Arabische achtergrond. Het is ook de reden waarom ik koos voor een verhaal over vrouwen en hun relaties. Ik had mijn vriendinnen daarmee zien worstelen, dat heeft me geïnspireerd. Al is het verhaal fictief.

Sommige vrouwen in het boek worstelen met een traditionele achtergrond. Is dat iets waar u zichzelf ook van hebt moeten bevrijden?
Alaklouk: Natuurlijk. Ik denk zoals elke vrouw uit het Midden-Oosten. Je hebt na je achttiende geen complete vrijheid. Zelfs als je een ruimdenkende familie hebt, zullen ze nog indirect druk uitoefenen: “Doe dit, doe dat, want dat zal beter zijn.” Ook voor mij was de druk van mijn familie een van de redenen om te vertrekken.

Er zijn ook families die je echt dwingen iets te doen. De familie van Sarah uit het boek, bijvoorbeeld, staat haar niet toe om te scheiden. Als een vrouw in het Midden-Oosten scheidt, betekent dat dat ze niet goed genoeg is om een familie te stichten. Ook is het niet vanzelfsprekend om kinderen alleen op te voeden.Het heersende idee is dat een vrouw een man nodig heeft om haar te leiden. In het boek wilde ik laten zien: kijk, deze vrouw kan het wél. Het is haar keuze, of je het er nu mee eens bent of niet: je moet het accepteren.

Hoe is het boek, dat eerst in het Arabisch verscheen, ontvangen? Want u stipt wel een paar taboes aan, zoals echtscheidingen.
Alaklouk: Je kunt het inderdaad moedig noemen om over die onderwerpen te schrijven, maar ik heb positieve feedback gekregen. Sommige lezers geloofden al in deze ideeën, maar hadden nog niet genoeg moed verzameld om ze uit te voeren. Ze wilden er eerst over lezen om zich erdoor te laten inspireren.

U laat in het boek niet alleen Palestina zien aan de Belgische lezer, maar vertelt ook over Brussel en bij uitbreiding Europa aan de Arabische wereld.
Alaklouk: Ik voel me thuis in België, en het was inderdaad mijn missie om de twee werelden aan elkaar voor te stellen. Ik heb hiervoor al verschillende andere boeken geschreven, die moeilijk te vertalen waren omdat het Arabisch rijk is en je heel poëtisch kunt schrijven. Maar dit boek heb ik geschreven met beide samenlevingen in mijn achterhoofd.

U stelt ook een paar stereotype denkbeelden aan de kaak. De Iraakse Miriam luistert een gesprek af tussen twee Arabisch sprekende mannen die zeggen dat Europese vrouwen gemakkelijk zijn in bed.
Alaklouk: Sommige mensen kunnen niet reizen, dus ze krijgen hun ideeën van films en televisie. Dat mensen hier geen stabiele relaties hebben, maar alleen seks hebben, is een van de clichés. Of dat iedereen hier vreemdgaat. Het is grappig, ik weet zeker dat er in Europa ook mensen zijn die geloven dat wij nog op kamelen rijden en niet naar de universiteit gaan. De vooroordelen werken in beide richtingen.

Uw passie als schrijver is om uw land te representeren en 'het onuitsprekelijke toch uit te drukken'. Wat bedoelt u daarmee?
Alaklouk: Toen ik hier als Palestijnse net was, zat ik vol woede en gevoelens van onrechtvaardigheid en frustratie. Het was sterker dan mezelf, het nam mijn leven over. Maar nu denk ik steeds vaker: wat als er een vredesovereenkomst is? Vroeger zou ik dat nooit gedacht hebben.

Palestijnen zeggen voor de camera dat ze gaan vechten voor hun land, dat tenslotte van hen is. En de Israëli's zullen de pers te woord staan en zeggen dat ze vrede willen, en ze zijn in staat om daarvoor te zorgen. Wij verliezen altijd: soms zijn het kinderen die omkomen, huizen die vernietigd worden, net als ziekenhuizen of scholen …

Wij zijn de zwakste van de twee. Ik weet zeker dat we vrede willen, maar we geven het niet toe voor de camera. Zij zeggen dat wél voor de camera, maar ze willen het eigenlijk niet.

Dat is het probleem. Terwijl het ons leven beter zou maken. Ik was bijvoorbeeld uitgenodigd voor een festival in Palestina, een groot literair festival, het was in Ramallah op de Westelijke Jordaanoever. Israël heeft me uiteindelijk geweigerd. Terwijl ik de Belgische nationaliteit heb, maar het maakte hen niets uit: ik kom uit Gaza, dus mocht ik niet binnen. Het is mijn land en toch kon ik niet gaan, terwijl andere mensen wel kunnen gaan zonder toestemming te vragen.

Is dat nog steeds wat u wil laten zien in uw werk?
Alaklouk: Het hangt van de periode af, maar ja, ik wil het nog steeds. In het nieuwste boek heb ik het hier ook over: het personage van Thomas, de zoon van de Belgische Lore, representeert hoe sommige Europeanen denken over Palestijnen of het Midden-Oosten in het algemeen: dat de mensen achtergesteld zijn of op een lager niveau staan. En ze behandelen Israëli's wél als gelijken.

Ik wilde dat idee weergeven in het boek. Zeker nu je ziet dat jonge mensen steeds verder naar rechts opschuiven – denk maar aan de uitslag van de Vlaamse verkiezingen (van alle mensen die op Vlaams Belang gestemd hebben, is dertig procent jonger dan 34, red.). Jonge mensen blijven niet meer voor altijd in hetzelfde dorp. Ze reizen, ze zien de wereld. Dat zou de geest toch moeten openen?

Boekvoorstelling Brusselse Vrouwen
16/2, 14.30 - 17.00, De Markten