AfricaMuseum opent nieuwe zaal rond racisme

In het AfricaMuseum in Tervuren is zaterdagnamiddag een nieuwe zaal ingehuldigd, waarin racisme centraal staat. De bezoeker wordt er geconfronteerd met elf zinnen die een racistische boodschap bevatten en met een resem kranten- en nieuwskoppen over recente racistische incidenten in België. In de komende weken en maanden vinden nog verschillende activiteiten plaats waarbij de rol van het museum kritisch bekeken wordt.

"Dit is een educatieve, en reflectie- en discussieruimte over racisme, die gelinkt is aan het koloniale verleden van ons museum", zegt Salomé Ysebaert, van de dienst Tentoonstellingen van het AfricaMuseum. "Het AfricaMusueum is immers ontstaan uit de Wereldtentoonstelling van 1897, toen koning Leopold II met een koloniale tentoonstelling zijn koloniaal project wou promoten, en daarvoor 267 Congolezen naar België liet brengen, om hen in een 'menselijke zoo' tentoon te stellen."

"In 1898 werd die tijdelijke tentoonstelling omgevormd tot een permanent museum, dat diende als koloniale propaganda", gaat Ysebaert verder. "Het moest de moderniteit van de eigen natie doen contrasteren met de primitiviteit van de rest van de wereld, het moest de verdiensten van de koloniale projecten aan het groot publiek te tonen en de noodzaak van die koloniale onderneming rechtvaardigen. Wetenschappelijk onderzoek werd daarbij gebruikt als instrument voor koloniale doeleinden."

Tot 2018 kende de vaste tentoonstelling van de AfricaMuseum daarom een zeer eurocentrische kijk op Afrika en de Afrikanen, wat het museum veel kritiek opleverde van mensen van Afrikaanse origine in België, van het maatschappelijk middenveld, en uit internationale hoek, aldus de museummedewerkster. "Belangrijkste kritiek was dat de voorstelling van Afrika en de Afrikanen zeer stereotypisch en discriminerend was. Vanuit dat koloniaal verleden hebben we daarom een ruimte gecreëerd die gewijd is aan racisme."

"In 2011 bracht Unia immers een studie uit waaruit duidelijk bleek dat dat racisme tegen mensen van Sub- Saharaanse afkomst sterk beïnvloed wordt door de historische en koloniale context", gaat Salomé Ysebaert verder. "Racisme kan worden beschouwd als een erfenis van slavernij en kolonialisme. Het AfricaMuseum heeft als koloniale instelling, als propagandamiddel meegewerkt aan het creëren en verspreiden van racistische stereotypes, en heeft daarom de verantwoordelijkheid om zijn verleden te erkennen en een platform te bieden voor discussie, educatie, en reflectie over racisme."

'Universele boodschap'

"Racisme is vandaag nog steeds aanwezig in de maatschappij en dat vergt dat wij onze rol spelen op het vlak van educatie en sensibilisering", zegt directeur-generaal Bart Ouvry. "Deze ruimte bevindt zich op een plaats waar al onze bezoekers langskomen, omdat ze een boodschap uitdraagt die in het hart van ons mandaat ligt. We willen een aantal waarden uitdragen, en werken aan betere relaties tussen Afrikanen en Europeanen. De boodschap tegen racisme is een universele boodschap, en ik ben ervan overtuigd dat wij daar een rol in kunnen spelen."

De komende maanden vinden in het museum nog verschillende activiteiten plaats die als doel hebben de rol van het museum, in het verleden, het heden en de toekomst kritisch in vraag te stellen, zowel als museum als in zijn functie als wetenschappelijk instituut.

"We willen echt gaan nadenken over ons verleden en onze toekomst", gaat directeur Ouvry verder. "Eén van mijn ambities is om een gestructureerde dialoog op te zetten met mensen van de Afrikaanse diaspora. Ik beoog ook opnieuw een groep van 'Vrienden van het Museum' op te richten, die per definitie heel divers moet zijn, die moet reflecteren over wat in maatschappij leeft. Dit museum moet een veilige omgeving zijn waar iedereen kan spreken over de relaties tussen Afrika en Europa, en waar wetenschappelijk werk mogelijk is."