Goudblommeke in Papier opnieuw failliet: portret van een literaire legende

Het Goudblommeke in Papier, legendarisch artistiek-literair erfgoedcafé, is opnieuw niet meer. Zestien jaar geleden ging het al eens failliet en werd het gered door een coöperatieve vennootschap van 130 die-hardfans. In dit roemrijke café waren Hergé en René Magritte ooit vaste klant, en vierde Hugo Claus zijn eerste huwelijk. Ook schrijver Louis Paul Boon en Jacques Brel kwamen er regelmatig over de vloer. Portret van een teletijdmachine.

In 1944 krijgt geboren Kortrijkzaan en kunsthandelaar Geert van Bruaene via zijn vriendin Marietje Cleren de leiding over estaminet Café des Artistes in de Cellebroersstraat, dat toen al het stamcafé was van artiesten als schilder Pierre Alechinsky en dichter Louis Scutenaire. Hij doopt het om tot Het Goudblommeke in Papier/La Fleur en Papier Doré. De kunsthandelaar, dichter en theatermaker weet van zijn café al snel een ontmoetingsplaats te maken voor heel wat bekende kunstenaars van de surrealistische beweging, Ook de leden van de Cobra-beweging en later het tijdschrift Tijd en Mens waren er kind aan huis. In ruil voor eten of bier krijgt Van Bruaene heel wat kunstwerken in zijn bezit. Een deel daarvan verkoopt hij weer, met de minder kostbare werken decoreert hij zijn muren.

De legendarische cafébaas "had een neus voor jonge artiesten die nog moesten doorbreken", zei Michel De Rouck, die nu in de raad van bestuur van Het Goudblommeke zit, daarover vorig jaar aan Ring TV. "Zoals René Magritte bijvoorbeeld, die pas later beroemd is geworden."

In de jaren vijftig komt de Cobra-beweging bij elkaar in Het Goudblommeke. Onder andere Lucebert, Karel Appel, de jonge Hugo Claus, schrijvers Jan Walravens en Louis Paul Boon, en dichter Simon Vinkenoog, zijn er kind aan huis net als Jean Dubuffet - de vader van de ‘Art Brut’, die in december 1949 in van Bruaenes galerij exposeerde.

'Ole com bove'

De kunstenaars zijn ook verantwoordelijk voor de raadselachtige spreuk 'Ole com Bove' op de schouw in de gelagzaal: Brussels voor 'olie komt boven', vrij vertaald als 'kwaliteit komt boven', of: olieverf boven alles.

Kunstenaars en schrijvers bleven regelmatig over de vloer komen, ook na het overlijden van Geert van Bruaene in 1964. In 1997 werden de drie gelagzalen en de gevel geklasseerd door de Koninklijke Commissie voor de Bescherming van Monumenten en Landschappen.

In 2006 ging het café een eerste keer failliet. Een vriendengroep uit de Rand zette een reddingsactie op voor het gebouw, en nam uiteindelijk met 130 coöperanten het estaminet over. Er werd een coöperatieve vennootschap opgericht die, na een diepgaande restauratie en renovatie, het café feestelijk weer heropende.

"In de loop der jaren waren de muren doordrenkt van nicotine. Om dat bruine patine weer te verkrijgen, is lambiek in de verf gemengd", verklapte bestuurder De Rouck daarover vorig jaar aan Ring TV.

Het Goudblommeke bleef gefrequenteerd door artiesten - in 2017 stelde Geert van Istendael er zijn nieuwste roman voor bijvoorbeeld - , maar ook studenten en toeristen. "Er waren jaarlijks Stoemp-concerten, en onlangs nog een mooi concert van Roland. Het café staat dan ook al jaren in de lijst van toeristische must-sees in Brussel", zegt De Rouck aan BRUZZ.

Authenticiteit

Geert Dehaes die met Brusseleir! strijdt voor het behoud van het Brussels dialect is al jaren vaste klant. De organisatie had zelfs een tijd haar kantoren boven Het Goudblommeke, maar verhuisde in 2020 naar de benedenstad om dat ze daar meer zichtbaarheid kreeg, zegt Dehaes.

"Dit is een verlies voor ons maar ook voor heel Brussel. Het is een plek waar je authentiek Brussel nog kon beleven, en het café droeg bij tot de uitstraling van de stad. Onlangs werd Het Goudblommeke in Frankrijk nog verkozen tot meest authentieke café van Brussel. De kunst, de inrichting, de historiek, de lekkere pinten die je er kan krijgen: het geeft een totaalbeleving." (Lees verder onder de galerij)

Maar de verplichte sluiting door de coronacrisis leidde tot financiële problemen, liet voorzitter Paul Merckx van de coöperatieve begin 2021 verstaan. "Het Goudblommeke is erg afhankelijk van het bezoek van toeristen maar ook van mensen die in de buurt werken. In totaal zijn we nu al acht maanden gesloten. Maar de vaste kosten blijven lopen, in totaal komt dat maandelijks op ruim 8.000 euro." Een crowdfunding leverde in die periode 16.000 euro op, genoeg dus voor slechts twee maanden aan vaste kosten.

'Geen financiële buffers meer'

De Oekraïnecrisis deed volgens de raad van bestuur het estaminet de das om. Nu is het in handen van een curator. "Het bestuursorgaan van de coöperatieve vennootschap Het Goudblommeke in Papier stelt met pijn in het hart vast dat het zakelijk verderzetten van het mooie project na 16 jaar inspanningen niet meer mogelijk is", laat voorzitter Merckx in een persbericht weten.

"Corona heeft alle financiële buffers weggevreten. De prille heropstanding na de heropening in januari 2022 liet het beste verhopen, maar de tendens werd brutaal omgebogen. De gevolgen van de Oekraïne-crisis op het consumentenvertrouwen (inflatie, prijsstijgingen) hebben een voelbare negatieve impact op de omzet. Er zijn geen vooruitzichten op een snelle verbetering van de situatie. Alle mogelijke middelen voor steun en herfinanciering op korte termijn via de overheid en de bank werden vruchteloos aangewend."

"Ergens is het een troost dat we het museumcafé vandaag in veel betere toestand achterlaten dan toen we het 16 jaar geleden totaal verwaarloosd overnamen."

Herbekijk: Julien 'Floere Fox' Vrebos in het Goudblommeke

Het Goudblommeke was één van de meest authentieke cafés van Brussel. Julien Vrebos, een van de meest authentieke mensen van Brussel, ging jaren geleden voor tvbrussel de Vlaamse kost proeven die ze toen in het Goudblommeke serveerden. Een fragment:

Bekijk hier de volledige aflevering.