Omdat 'patrimonium' te seksistisch is, organiseert Brussel nu de 'Heritage Days'

Omdat het woord patrimonium een seksistische connotatie heeft, heten de Open Monumentendagen/Journées du Patrimoine voortaan 'Heritage Days'. "Als het de overheid menens is met gendergelijkheid, zal dat vooral uit daden moeten blijken", zegt VUB-taalkundige Wim Vandenbussche. "En had ze ook iets creatiever kunnen zijn dan te kiezen voor een Engelse naam.”

Sinds het ontstaan van het Brussels gewest organiseert de overheid jaarlijks een erfgoedweekend onder de naam Journées du Patrimoine/Open Monumentendagen. Voor de 33ste editie, die plaatsvindt op 18 en 19 september en gewijd is aan het thema Meeting points, werd geopteerd voor een nieuwe naam, de Heritage Days.

Staatssecretaris voor Stedenbouw en Erfgoed Pascal Smet (One.Brussels-Vooruit) en de administratie Urban blijken vooral een probleem te hebben met het woord ‘patrimoine’, dat verwijst naar een mannelijke term. ‘Het betekent letterlijk ‘erfgoed van de vader’ en verwijst naar de bezittingen die van de vader worden geërfd en op de kinderen worden overgedragen, soms alleen op de zonen’, zo staat er in de brochure te lezen. ‘Hoewel het hier om cultureel patrimonium gaat, herinnert het woord patrimonium aan een tijd waarin de vrouw buiten elk proces van overdracht van rijkdom werd gehouden en financieel volledig afhankelijk was van de man.’ Een oubollig woord dus, volgens de initiatiefnemers.

Maar ook in het Nederlands klopte de naam volgens hen niet meer: ‘Open Monumentendagen’ laat vermoeden dat het uitsluitend om monumenten zou gaan terwijl er ook ander erfgoed te bezichtigen valt. Daarom werd voor één nieuwe naam gekozen, de Heritage Days. Dat zorgt voor coherentie, laat Smet weten.

Taalkundigen

Wat vinden taalkundigen van deze naamsverandering? “Ik had er nooit bij stilgestaan dat over dit woord discussie kon ontstaan. Bij mij roept het geen seksistische connotatie op,” zegt Rik Vosters, professor Nederlandse taalkunde aan de VUB. “Maar als er een groeiende groep een probleem ervaart met een woord, dan is er een probleem, of dat nu goed of slecht uitkomt.” Volgens hem zit de betekenis van taal in hoe mensen die taal aanvoelen. “De betekenis komt tot stand in de interactie tussen sprekers en luisteraars.”

Vosters VUB-collega Wim Vandenbussche is niet echt verbaasd dat bepaalde groepen vandaag over het woord patrimonium vallen. “Sinds de jaren zestig zijn er militante feministische groeperingen die zich verzetten tegen woorden die de mannelijke dominantie in de samenleving benadrukken.”

Woke-beweging

Historisch gezien betekent patrimonium inderdaad ‘het erfdeel van de vader’, zegt Vandenbussche. “Maar al vlug werd het een vrij neutrale term voor erfgoed.” Vandaag neemt de Brusselse overheid afstand van het woord. “Ik heb het gevoel dat de overheid mee surft op een maatschappelijke beweging, de woke-beweging. Het is een activistische daad waar een bepaalde ideologische agenda achter zit, waar ik zelf ook sympathie voor heb. Vrouwen worden immers al te makkelijk over het hoofd gezien als het om geschiedenis, kunst en erfgoed gaat. Het wijst erop dat er aandacht is voor gendergelijkheid. Alleen is het niet zo dat met een andere term het probleem verdwijnt en de musea plots gaan volhangen met werk van vrouwelijke kunstenaars. Als het de overheid menens is, zal dat vooral uit daden moeten blijken. En dan had ze misschien ook iets creatiever kunnen zijn dan te kiezen voor een Engelse naam.”

Verengelsing

Vandenbussche en Vosters hadden liever de benaming Erfgoeddagen in combinatie met een nieuwe Franstalige naam gezien. Vandenbussche: “Het is een tendens om voor evenementen een Engelse naam te kiezen. Zo hoopt men een internationaal publiek aan te trekken. Hier is het wellicht een handige oplossing om de discussie over het woord patrimonium te omzeilen.” “Heel jammer,” voegt Vosters eraan toe. “Erfgoed is een heel mooi Nederlandstalig woord.”

Ook Brussels parlementslid Cieltje Van Achter (N-VA) betreurt de keuze voor een Engelse naam. “Het is een bewuste politiek van deze regering om alles te verengelsen.” Wel is ze tevreden dat er dit jaar enkele dagen na de Heritage Days ook Matrimonium- oftewel vrouwelijke erfgoeddagen georganiseerd zullen worden, met de steun van het gewest. Het is het resultaat van een resolutie die begin dit jaar gestemd werd in de commissie Gelijke Kansen. “Bedoeling is om de vrouwen achter ons erfgoed zichtbaar te maken.”