Werken veelbesproken Bruegel-expo verhuizen naar Academie in Anderlecht

De pastoor van de Kapellekerk in Brussel-Centrum is niet opgezet met de kunstwerken in zijn kerk over Pieter Bruegel. In vier video’s geven Belgische kunstenaars daar een moderne interpretatie van Bruegels werk. Volgens sommige kerkgangers is die interpretatie onzedelijk. De expo moet al na vier dagen volledig afbreken. Midden januari zouden de werken te zien zijn in Anderlecht.

In de voetsporen van Bruegel treden, dat was het idee van de hedendaagse kunstenaars van de Anderlechtse vzw Beeldenstorm. “We tonen onder meer een video van een moslim die beslist om alle regeltjes overboord te gooien en alles te doen wat zogezegd een doodzonde is”, vertelt artistiek directeur Nik Honinckx. “Dat zie je ook op het schilderij Boerenbruiloft van Bruegel. Maar dinsdag kregen we een brief dat dat aanstootgevend was.”

De tentoonstelling van vzw Beeldenstorm moet dus weg uit de kerk. Terwijl ze pas afgelopen zaterdag was geopend, in aanwezigheid van minister Sven Gatz (Open VLD). De aanvraag voor de expo was al een jaar geleden gebeurd bij de Kerkfabriek en de bewuste werken waren in mei ingediend in het finale dossier.

Waarom de pastoor dan toch van mening is veranderd, is onduidelijk. “Ik snap het niet goed”, zegt Honinckx. “Als de Bijbel spreekt over Maria Magdalena, mag men volgens mij ook suggesties geven van mensen die het niet zo nauw nemen met de zeden. Zonder daarom pornografie te tonen, want dat was helemaal niet het geval.” In de video zou een vrouw met kleren aan op de schoot van een man zitten en suggestieve heupbewegingen maken.

Strikt religieus

Toch neemt de kerkgemeenschap nu aanstoot aan de werken. Een anonieme klacht bereikte de hulpbisschop van Brussel, Jean Kockerols, die de kunstenaars uiteindelijk vroeg om de video te verwijderen. Volgens zijn woordvoerster Hellen Mardaga was die wel degelijk pornografisch te noemen. "Er wordt getoond hoe een hoer seks heeft met iemand. Dat vond men terecht aanstootgevend." Ze wil benadrukken dat er geen uitspraak is geweest over de andere werken in de kerk. "De bisschop heeft gevraagd om die ene video te verwijderen. Wij spreken ons niet uit over wat er verder nog allemaal gezegd is."

Volgens de kunstenaars heeft de pastoor nadien wel gezegd dat alles weg moest en is hij de kerk zelf beginnen leegruimen. "De sculpturen op het altaar heeft hij zelf weggehaald", aldus Honinckx. Er waren ook grote voetsporen op de vloer gekleefd, waaronder één met een kruis op. “De pastoor heeft dat kruis weggenomen omdat de voorbijgangers erover liepen”, zegt Honinckx. Alle werken zijn intussen weg, behalve een grafsteen van Pieter Bruegel.

Honinckx vertelt dat de discussies tussen de pastoor en de kunstenaars er agressief aan toe gingen. “Het was bijna tot vechtens toe”, zegt de directeur.

Online

Voor de kerk staat nog altijd een beeld van een galg, dat de pastoor niet kan verwijderen. Het plein valt namelijk onder het Brussels stadsbestuur. Het beeld zou de kerkgemeenschap wel degelijk tegen de borst stoten, aldus Honinckx.

In de Kapellekerk is een grote Poolse gemeenschap actief. Wie er precies achter de anonieme klacht zit, is onduidelijk. Het mailverkeer met vzw Beeldenstorm gebeurde door een pater-broeder die de boodschap moest overbrengen van de bisschop.

Honinckx besluit dat de video online mag worden gezet om alle discussie weg te nemen. "Dat het porno zou zijn, is een leugen. En dat is ook een zonde", vindt hij. De werken zijn nu opgeborgen en komen vanaf midden januari in de Academie voor Beeldende Kunsten in Anderlecht. Minister Gatz reageerde meteen via Twitter. "Brueghel draait zich om in zijn graf", tweette hij. Pieter Bruegel ligt nota bene begraven in de Kapellekerk. Aan BRUZZ verklaart Gatz nogmaals dat de video helemaal geen pornobeelden bevatte. "Een kerk heeft uiteraard het recht om tentoonstellingen toe te staan of af te wijzen. Maar, de manier waarop het hier gebeurde is, laten we zeggen, nogal...kleinkerkelijk."