Winnaar Filmfestival Venetië in première in je living

De coronacrisis noopt iedereen tot creativiteit, ook de filmverdelers. Nu de bioscopen voor weken gesloten blijven, worden films die normaal in de zalen hadden moeten lopen, online aangeboden. Zo gaat het in Venetië gelauwerde About endlessness, dat pas op 8 april een release zou krijgen, vandaag al in première. In je living.

Alle publieke cultuurbeleving staat on hold. Gelukkig is er geen sector zo creatief als de culturele. Zo is de Ancienne Belgique maandag gestart met het streamen van concerten uit haar indrukwekkende videoarchief. Bij koepelorganisatie Brussels Museums lopen dan weer de eerste reacties binnen op een oproep aan de musea in de hoofdstad om een onlineaanbod samen te stellen.

Ook de bioscoopsector is in actie geschoten. Arthousebioscopen Cinema Zed in Leuven en Lumière in Brugge bieden sinds deze week op hun onlineplatform voor 8 euro films aan die momenteel in de zaal hadden moeten lopen. Dat is opmerkelijk, want gewoonlijk zit er een periode van vier maanden tussen een bioscooprelease en het aanbieden van die filmtitel via video-on-demand.

PRIMEUR
Cinema Zed en Lumière zijn niet in Brussel gevestigd, maar hun digitale aanbod is uiteraard nationaal te consumeren. Je vindt er momenteel recente Vlaamse titels tussen als The barefoot emperor en All of us (met de Brusselse Maaike Neuville), of de animatiefilm Marona waarmee het festival Anima in februari nog aftrapte. Het aanbod van nieuwe titels is voorlopig nog beperkt, maar zal de komende weken groeien met onder meer de nieuwe Kore-eda, La vérité.

Maar dé eye-catcher is zonder twijfel About endlessness. Die film opende begin deze maand nog het Offscreen Film Festival en zou pas binnen drie weken een release krijgen bij cinema Palace, maar wordt vanaf vandaag al door distributeur Lumière als video-on-demand aangeboden. Een primeur en geweldig nieuws voor arthousefilmliefhebbers, want deze titel is een visueel pareltje.

About endlessness is nog maar de zevende langspeelfilm van de 77-jarige Zweed Roy Andersson. In 2000 vond hij zijn tweede adem met het in Cannes onderscheiden Songs from the second floor en sindsdien rijgt hij de prijzen aan elkaar. Zo werd zijn nieuwste film op het Filmfestival van Venetië gelauwerd met de Zilveren Leeuw voor beste regie.

In About endlessness neemt een poëtische voice-over van een anonieme, alwetende verteller de kijker mee doorheen een mozaïekvertelling. Elke scène is als een kortverhaal waarin je zonder dralen naar de essentie gaat: een wanhopige pastoor jammert bij zijn huisarts dat hij zijn geloof verloren is, een pendelaar barst in een propvolle bus in snikken uit en krijgt hierop commentaar van zijn medereizigers, een klant verkondigt in een café dat alles fantastisch is, maar zijn medetooghangers hebben enkel aandacht voor hun glas. Samen vormen deze scènes een existentiële vertelling waarin de notoire pessimist Roy Andersson mijmert over de trivialiteit van ons absurde bestaan.

De toon, die laveert tussen droogkomisch en melancholisch, is verwant met die van die andere sombere Scandinavische regisseur, Aki Kaurismäki, maar de stijl en vormgeving zijn volstrekt uniek. Elke scène van About endlessness is een sequentieopname, één doorlopende take zonder montage achteraf. De camera staat bovendien stil en het formaat is telkens het totaalshot, nooit een medium kader of close-up.

De kijker krijgt daardoor een actieve rol toebedeeld en moet zelf op zoek gaan naar betekenisvolle details. En die zijn er in overvloed, want de art direction is even maniakaal als artisanaal. De hele film werd in Anderssons eigen studio opgenomen en op enkele digitale effecten na zijn alle decors met de hand vervaardigd en met veel gevoel voor textuur en kleur aangekleed.

Dat kleurenpalet is verwassen, met grijs en beige als dominante tinten. Het aangezicht van alle acteurs is wit bepoederd zoals bij mimespelers. Maar binnen dat gedempte palet brengt Andersson opvallende kleuraccenten aan, zoals het feloranje zakmes van een ober die een wijnfles ontkurkt, of de elektrische kerstster aan het raam van een café.

HARTVERWARMEND
Anderssons stilistische aanpak wordt wel eens vergeleken met tableaux vivants, het live reconstrueren van schilderijen. Realisme is daarbij geen doel voor de regisseur, hij zet net het artificiële letterlijk in de verf. Maar net als in de beste musicals van Stanley Donen of Jacques Demy bereikt Andersson een grote emotionele oprechtheid binnen dat kunstmatige kader.

Voor wie geen boodschap heeft aan de lijstjes met tips voor zombie- en andere rampenfilms, die in deze coronatijden op het web circuleren, is deze film het perfecte antidotum. Dit is slow cinema die geen moment verveelt, die hoop geeft, troost biedt en je aan het lachen brengt. About endlessness is bij uitstek een film die een groot scherm verdient. Kijk deze dus niet op een kleine laptop of je smartphone, maar ga wat dichter bij je tv zitten: het resultaat zal hartverwarmend zijn.