Open Monumentendagen: restauratie door de eeuwen heen

De Open Monumentendagen anno 2011 staan in het teken van restauratie en conservatie. De honderd monumenten die de deuren openen, brengen het verhaal van oude en recente restauraties van kerken, gemeentehuizen, herenhuizen, parken en tuinen. Een verhaal van monumentenzorg en één enkele keer ook van verwaarlozing en afbraak.

De meest leergierigen onder ons beginnen de verkenningstocht best in de Sint-Gorikshallen, waar een didactische tentoonstelling een boeiende inleiding op het bewaren en restaureren van historische monumenten biedt. Wij selecteerden voor u vijf aanraders.

Het gemeentehuis van Vorst

Het gemeentehuis van Vorst is een triest voorbeeld van verwaarlozing door gebrek aan interesse en/of geld. Toch raden wij u een bezoek aan: volgend jaar begint er een grootscheeps restauratieprogramma opdat bezoekers over twee tot drie jaar een volledig opgeknapt gebouw kunnen bewonderen. Bovendien is het gemeentehuis, zelfs in de huidige toestand, een knap staaltje art-deco-architectuur. Het gebouw, van de hand van architect Jean-Baptiste Dewin, werd in 1938 in gebruik genomen, alhoewel hij al in 1925 met het ontwerp begon. Dewin begon als art-nouveau-architect maar evolueerde naar art deco met modernistische inslag. Het pand is een massief gebouw in gele baksteen met een belfort van 50 meter hoog. Het combineert functionaliteit met luxe. De grote hal met staatsietrap in wit Carrara-, blauw Bioul- en zwart Mazymarmer met siersmeedwerk en glas-in-loodramen is een prachtig geheel. Behalve het reinigen van de gevels, de restauratie van de glasramen en het ijzersmeedwerk wordt ook het binnenschilderwerk aangepakt.

Gemeentehuis Vorst, Pastoorsstraat 2, Vorst. Korei vzw geeft zaterdag en zondag van 10.30 tot en met 17.30 uur om het uur een rondleiding (niet om 13.30 uur)

Gevel van herenhuis Aubecq

In een depot in de Schaarbeekse François-Joseph Navezstraat ligt de gereconstrueerde gevel van het herenhuis Aubecq. De gevel - stenen, ijzersmeedwerk en schrijnwerk - is sinds 2001 eigendom van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Het herenhuis Aubecq, dat tussen 1900 en 1903 opgetrokken werd aan het einde van de Louizalaan, is een van de meesterwerken van Victor Horta. Het pand moest in 1950 wijken voor een vastgoedproject. Toenmalig minister van Openbare Werken Auguste Buisseret liet zich door de laatste echtgenote van Horta, Julia, en door architect Jean Delhaye overtuigen om het demonteren van de voorgevel te bekostigen. Het interieur werd verpatst aan musea en private eigenaars. In het Parijse Musée d'Orsay staat sinds 1980 de eetkamer opgesteld.

Gevel van Aubecq, Navezstraat 102, 
Schaarbeek. Zaterdag en zondag tussen 10 en 18 uur.

Casa de Asturias

Jarenlang stond de voormalige drukkerij Le Peuple te verkommeren in het stadscentrum, op een boogscheut van het Belgisch Stripmuseum. Tot de Spaanse autonome regio Asturië besliste om het pand op te knappen en er een cultureel centrum met restaurant in onder te brengen. De Spaanse architecten hebben nauwgezet de oorspronkelijke structuur gerespecteerd. De binnenruimtes, een harmonieus spel van zwart en wit, zijn helder en eenvoudig. Aan de achterkant werden nieuwe kantoren opgetrokken die met een loopbrug met het oorspronkelijke gebouw verbonden zijn.

De Sint-Laurensstraat lag in 1905, toen La Presse Socialiste er de drukkerij en de redactielokalen vestigde, midden in een drukkerswijk. Het oorspronkelijke gebouw in art-nouveaustijl werd ontworpen door architect Richard Pringiers. Voor de bouw van een nieuw geheel werd echter een beroep gedaan op de architecten Fernand en Maxime Brunfaut. Vader en zoon Brunfaut kozen radicaal voor een functionalistisch complex met een beglaasde voorgevel waarin oranje en zwart de boventoon voeren.

Casa de Asturias, Sint-Laurensstraat 36-38, Brussel. Open zaterdag en zondag tussen 10 en 18 uur. Klare Lijn geeft rondleidingen geeft tussen 10.30 en 15.30 uur (niet om 13.30 uur).

Stadhuis van Brussel

Het stadhuis van Brussel is een van die panden die al meerdere restauraties ondergingen. Zijn huidige uitzicht dankt het pronkstuk van de Grote Markt aan de restauratie door de architecten Tilman-François Suys en Pierre-Victor Jamaer in de 19de eeuw. Er werden toen 288 beelden in de nissen in de gevel geplaatst. In de jaren '90 onderging het gebouw opnieuw een grondige facelift. Eerst werd de toren gerestaureerd, Sint-Michiel werd naar beneden gehaald en door een replica vervangen. De gevels waren in 1997 aan de beurt. De gemeenteraadszaal en de Grangégalerij kregen hun oorspronkelijke kleuren terug. Het restauratieverhaal laat u met andere ogen naar het stadhuis kijken. Panelen geven uitleg over de restauratie van verscheidene gebouwen op het grondgebied van de stad.

Het stadhuis, dat uit de 15de eeuw dateert, is een meesterwerk van burgerlijke gotische architectuur. In 1695 liep het grote schade op tijdens de bombardementen van maarschalk de Villeroy. De schade werd echter vlug hersteld en het stadhuis werd ook uitgebreid. Het stadhuis is opgesmukt met een rijke verzameling beeldhouwwerken, schilderijen en wandtapijten die de geschiedenis van onze contreien vertellen.

Stadhuis van Brussel, Grote Markt. 
Het bezoek is vrij. Enkel zondag van 
10 tot 16 uur. Laatste toegang om 15.30 uur.

Quakershuis

Het Quakershuis, op een van de hoeken van de Ambiorixsquare, is een mooi voorbeeld van de cottagestijl. Het Quakershuis is sinds 2006 beschermd. De lambriseringen en het behangpapier zijn door gerenommeerde ambachtslui gerestaureerd. Met de bouw werd in 1898 begonnen. De cottagestijl komt vooral tot uiting in de leien daken, het erkerraam en een imposante schoorsteen.

Quakershuis, Ambiorixsquare 50, Brussel. Er zijn doorlopend rondleidingen voor 25 personen. Op een paneel prijkt uitleg over de restauratie. De restauratrice is ter plekke.

De Open Monumentendagen vinden plaats op 17 en 18 september. Op zondag vallen ze samen met Autoloze zondag. Voor een overzicht van de honderd monumenten en praktische inlichtingen (sommige monumenten zijn maar één dag open), ook over fietstochten, wandelingen en cafétochten pikt u best de brochure op in uw gemeentehuis, de FNAC in City 2, het BITC, de Sint-Gorikshallen of de administratie Monumenten en Landschappen in het Noordstation. Of op www.monument.irisnet.be