Zinnema: waar amateurkunst verdergaat

Bij Zinnema, Open Talentenhuis van Brussel, is er van alles aan de hand. Niet alleen is er een grote verbouwing gepland voor volgend jaar, ook is er net een nieuwe creatief coördinator aangesteld, Jan Wallyn. Hij zal directrice Nathalie De Boelpaep helpen de artistieke visie van Zinnema te bepalen en uit te dragen. Nu De Boelpaep haar eerste volledige seizoen heeft gedraaid polsen we naar de toekomstplannen van het huis.

Zinnema wil graag laagdrempelig zijn. Houden jullie bij de verbouwingen deze doelstelling in het achterhoofd?
Nathalie De Boelpaep: “Voor een groot deel wel, want de kunstenaar staat centraal. Dat zijn vaak artiesten die hier dag in dag uit komen werken. Het is dus belangrijk dat zij een goede infrastructuur hebben, een fijne plek om te komen werken. De voorzieningen waren al redelijk goed hier, maar het kan aangenamer. Het is hier vrij donker, er is een te lange ingang. We willen daarom het licht doortrekken naar de foyer door de gang open te breken. De ruimte die daar beschikbaar komt, zal fungeren als een binnentuin, waar exposities kunnen plaatsvinden. Ook de foyer wordt aantrekkelijker, met nieuwe plafonds en nieuwe vloeren.”
Jan Wallyn: “De foyer is een heel belangrijke plaats voor de communicatie tussen artiesten. Er zijn hier heel veel projecten die tegelijkertijd plaatsvinden. Een foyer is een ultieme uitvalsbasis om tijdens de pauzes anderen te ontmoeten, zowel professionele kunstenaars als amateurs. Bij beiden hangt veel af van hun netwerk: van daaruit kun je samen nieuwe dingen maken of elkaar helpen.”

Vroeger heette Zinnema ‘Het Vlaams Huis voor Amateurkunsten’. Is de naam Zinnema nu al voldoende geïntegreerd?
De Boelpaep: “De naam is hervormd in 2007. Mijn voorganger heeft met zijn ploeg fel ingezet op naamsbekendheid. In de sector is dat al wel gelukt denk ik, maar daarbuiten nog niet echt. Promotie is dan ook één van de actiepunten van het nieuwe beleidsplan. We willen daarom vooral een goede aanwezigheidspolitiek voeren. Dat gaan we doen door op grote evenementen aanwezig te zijn en ons daar bekend te maken. Want de mensen moeten niet alleen weten dat we een artistiek huis zijn, maar ook wat we precies doen. Sinds ik hier ben begonnen hebben we bovendien een nieuwe tagline: Open talentenhuis in Brussel.”

Getalenteerden dus, in plaats van amateurkunstenaars.
De Boelpaep: “Het blijft lastig om de amateurkunsten sexy te maken; in Antwerpen gebruiken ze bijvoorbeeld de term ‘liefhebber’. Ook ‘broedplaats’ wordt nog wel eens gebruikt voor soortgelijke instellingen. De amateurkunstenaar wordt soms ‘vrijetijdsartiest’ genoemd. Maar dat zegt soms niet hoeveel moeite de artiesten erin hebben gestoken. Het imago van de amateurkunstenaar is een belangrijke pijler van ons. Vaak denken mensen: het zijn maar amateurkunstenaars. Dat willen we rechtzetten, want wat hier gemaakt wordt is zeker de moeite. Ik zie heel veel voorstellingen, zowel van amateurs als van professionele kunstenaars en soms denk ik: zet ze in een doos, en je kunt niet zeggen waar het is. Dat kan zelfs op het KunstenfestivaldesArts zijn. Ook de voorstelling van Jan vond ik heel goed. Ik wil maar zeggen: als je het niet weet, dan zie je niet altijd wat het verschil is.”

Hoe is de relatie tussen professionele kunstenaars en amateurkunstenaars?
De Boelpaep: “Je hoeft hier geen auditie te doen, geen vooropleiding of cv te laten zien, je kunt hier gewoon komen. Toch betekent dat niet dat kunstenaars niet naar het professionele kunnen doorgroeien. Er zijn zoveel gradaties van kunstenaars, je kunt op zoveel verschillende niveaus kunst maken. De lijn is soms heel dun. Sommigen blijven heel tevreden amateurkunstenaar naast hun professionele bezigheden. Voor anderen is het een tussenstation naar beroepskunstenaar.”
Wallyn: “Dat heb ik ook ervaren toen ik hier met mijn dansschool On the Roof een voorstelling heb gemaakt. Ik ben hier als choreograaf binnengekomen, en ben heel goed begeleid door professionele mensen. Zinnema heeft ons bijvoorbeeld geholpen met de zoektocht naar dansers voor de auditie. Ik had nog nooit zo snel kandidaten gevonden. Tijdens de auditie heeft scenograaf Marc Cnops met ons samengewerkt. Het netwerk is de grootste kracht van Zinnema; dat er professionele kunstenaars zijn die nieuwe kunstenaars kunnen helpen.”
De Boelpaep: “We zijn meer dan een huis. We zijn ook een werking voor Brussel en de Rand. Het is natuurlijk interessant om hier voorstellingen te maken, te creëren, te experimenteren. Maar niets belet ons om ook projecten op te zetten in het gemeenschapscentrum van Etterbeek, of het Huis van het Nederlands, dat soort dingen. Niet alleen om daar de amateurkunstenaar beter te begeleiden, maar ook om de amateurkunsten te promoten. We hebben bijvoorbeeld al samenwerkingen gehad met het Muntpunt of met de Academie voor Beeldende Kunsten in Anderlecht. Maar ook met de Academie voor Muziek en Woord doen we regelmatig projecten.”

Wat zijn uw persoonlijke plannen voor de nieuwe beleidsperiode, meneer Wallyn?
Wallyn: “Waar ik graag aan zou willen doorwerken is de communicatie tussen de artiesten. Dat een artiest die een tijdje bij Zinnema is, niet alleen met zijn eigen project bezig is, maar ook heel veel andere projecten leert kennen. Dat is één ding. Daarnaast vind ik de samenwerking met het onderwijs heel belangrijk. Zinnema is al heel goed bezig met het begeleiden van mensen die al artiest zijn, maar we moeten ook nieuwe mensen de kans geven om de kunsten te leren kennen. We zijn nu aan het bespreken wat de mogelijkheden zijn om contact te leggen met de lerarenopleidingen. Ik ben zelf ook leerkracht van opleiding, en ik heb gemerkt dat muzische vorming een belangrijk onderdeel van de lerarenopleiding is. Veel scholen nemen muziek op in het vaste programma. Het zou daarom goed zijn als Zinnema hier een actieve rol in zou kunnen spelen. Daarom is het belangrijk dat de leerkrachten hier over de vloer komen. Zodoende kunnen ze hun prettige en leerrijke ervaring doorgeven.”
De Boelpaep: “Daarnaast hebben we nog meer initiatieven in het onderwijs. We hebben bijvoorbeeld mogelijkheden om in de buitenschoolse opvang voor kinderen van zes tot twaalf projecten te organiseren. Het begint echt bij de kinderen. In de kindertijd moet je de creatieve en artistieke interesse aanwakkeren.”
Wallyn: “Kinderen verliezen hun spontaniteit vaak, door veel te lezen, door veel te leren. Door te horen hoe ze de dingen moeten doen. Onderwijs is iets prachtigs, maar het kan soms de creativiteit wat beperken. Hier kunnen wij iets bijdragen.”
De Boelpaep: “Ik heb laatst een studie gelezen waarin stond dat mensen meer vrije tijd hebben, maar tegelijkertijd vinden ze het belangrijk om die vrije tijd zo waardevol mogelijk in te vullen. Wat ze doen in hun vrije tijd hoeft niet per se iets op te brengen, maar moet wel maatschappelijk relevant zijn. We willen daarom laten zien dat wat je hier doet, heel veel waarde heeft.”

Kunnen jullie iets vertellen over de programmatie tijdens de beleidsperiode 2014-2019?
De Boelpaep: “Diversiteit vinden we altijd heel belangrijk. Er is bijvoorbeeld een jeugdwerking in Alsemberg, Partage en couleur (vzw die zich inzet voor de strijd tegen sociale en culturele ongelijkheid, red.), die werkt met kinderen van vooral niet-Nederlandstalige afkomst. Ze willen graag een artistiek project opzetten en hebben onze hulp ingeschakeld. Dus wij helpen ze met het opstellen van een subsidiedossier. We kunnen geen garantie geven dat ze die subsidies ook krijgen, maar wel helpen door de bomen het bos te zien. Daarnaast heeft de groep, die bestaat uit vrijwilligers, ons gevraagd om als het project rond is artistieke coaching te geven.”

“We doen naast zakelijke coaching ook artistieke coaching. De Kleine Academie (theaterschool, red.) volgt hier hun lessen overdag. We hebben één van die studenten gevraagd om artistieke coaching te geven aan de jongeren van Partage en couleur. Dus dan zie je hoe we met Zinnema de link kunnen zijn tussen twee groepen mensen. Het gaat vaak om jongeren of kinderen met een moeilijke achtergrond, die zich wel voor 101 procent willen inzetten voor het project.”

Wordt het programma dan volledig bepaald door de artiesten die Zinnema benaderen?
De Boelpaep: “Ja, de artistieke programmatie moet echt van onderaf komen, dat is wat ze de bottom-up approach noemen. Om ook de kunstenaars aan te trekken die ons iets minder makkelijk kunnen vinden, willen we in de toekomst actief op zoek gaan. We gaan bijvoorbeeld op festivals scouten, maar we gaan ook gewoon hier om de hoek kijken. Als er een groepje jongeren aan het dansen is, kunnen we ze vragen of ze een keer een dansvoorstelling bij ons willen maken. Maar er komen ook voldoende artiesten bij ons aankloppen. Soms is de vraag groter dan we aankunnen. Maar dan proberen we toch nog iets voor de artiesten te doen. We zullen niet gauw zeggen: het past niet, maar verwijzen de artiesten door naar een ander huis of laten ze in een ander seizoen terugkomen. Ook willen we meer natrajecten gaan aanbieden, zodat de artiesten na een project niet verweesd rondlopen, maar een vervolgtraject op maat krijgen.”

Is het niet jammer dat jullie niet, bijvoorbeeld, naast Muntpunt zitten? Voor de sfeer, de zichtbaarheid en de bereikbaarheid?
De Boelpaep: “Ik heb me dat ook vaak afgevraagd. Uiteindelijke is de fysieke afstand niet ver; ik woon zelf in hartje Brussel en ik ben hier op vijftien minuten tijd, maar de mentale afstand is toch een ander verhaal. Anderlecht klinkt voor veel mensen ver weg. Daar staat tegenover, dat als we naast het Muntpunt zaten, we misschien een heel ander huis waren. Dan zou die laagdrempeligheid veel minder zijn. We zijn ook goed toegankelijk voor mensen uit de Rand, wat we heel belangrijk vinden. Dat maakt onze positie wel weer heel interessant.”

Zinnema gaat na de zomerstop weer open op 17 augustus. Vanaf begin september zijn er voorstellingen te zien. Ook kun je zelf
deelnemen aan creaties, workshops en debatten. Voor meer info: www.zinnema.be