Hortagalerij moet wijken voor 3D-attractie

Eind jaren tachtig ging de galerij dicht omdat bovengronds het hotel Le Méridien gebouwd zou worden. De initiatiefnemer van het bouwproject, de Swiss Hotel Leasing Company, kreeg van de NMBS ook de galerij in erfpacht voor 99 jaar. Afspraak was wel dat de reizigers vrije doorgang zouden hebben.

De Swiss Company liet de passage renoveren voor 6,5 miljoen euro. De Zwitserse architect Louis Caduff fleurde het Horta-ontwerp op met neonlicht, natuursteen en glazen verlichtingswanden en breidde het gebouw uit met een klein shoppingcentrum. Uiteindelijk ging de passage pas twintig jaar later, in 2009, weer open.

Het winkelcentrum heeft nooit gefloreerd. Kappers, snackbars en kleine eettentjes probeerden het wel, maar dropen al snel af wegens te weinig klandizie. Dat had ermee te maken dat de Hortagalerij zowel vanuit het Centraal Station als vanaf de Grasmarkt slecht aangeduid staat en daardoor nauwelijks zichtbaar is. Alleen Moof, het kleine museum van strippoppetjes dat in de kelder van het winkelcentrum zit, houdt al jaren stand.

Toen in 2014 ook nog eens hotel Le Méridien failliet ging, verkocht de Swiss Hotel Leasing Company het geheel aan Russische investeerders.

Die ondernamen nog een flauwe poging om het ondergrondse winkelcentrum te reanimeren, maar zagen al vlug in dat hun commerciële verwachtingen niet zouden worden ingelost. Daarop lieten ze de boel verkommeren. De winkelruimtes bleven leeg, op Moof na, en de roltrap werd stilgelegd en afgezet met een slordig geel-zwart lint. De Russen wilden maar één ding: verkopen die spookgalerij.

Dan komt Anthony Huerta in beeld, een Brusselse scenograaf met een flinke carrière in de wereld van de film en de attractieparken. Hij werkte onder meer mee aan het Franse pretpark Futuroscope en deed ook het decorontwerp voor het Belgische paviljoen van de wereldtentoonstelling in Shanghai in 2010.

Huerta heeft een droom: hij wil een interactief en digitaal museum over de geschiedenis van Brussel opzetten, het Bruseum. Het hele project is al uitgetekend, vertelt hij aan de telefoon vanuit Parijs, waar hij enkele dagen verblijft in verband met een opdracht voor het pretpark Spirou. “De toeschouwers zullen naar reusachtige 3D-projecties van de Grote Markt kunnen kijken en een virtuele vlucht boven Brussel kunnen maken.

Ook zullen ze virtueel kunnen ronddwalen in de middeleeuwse steegjes van de stad. Voorts krijgen de protagonisten van de Ommegang een plek in het project, alsook belangrijke Brusselse figuren als Victor Horta.”

Huerta ging op zoek naar een geschikte plek om zijn project te realiseren. Toen hij hiervoor te rade ging bij de toenmalige schepen van Stedenbouw Geoffroy Coomans de Brachène (MR) stelde die hem de zieltogende Hortagalerij voor.

“Een oppervlakte van 5.000 vierkante meter, vlak bij de Grote Markt, ideaal,” zegt Huerta. Hij ging in Moskou praten met de Russische eigenaars en na een jaar onderhandelen bereikte hij een akkoord. Samen met zijn zoon Kevin kocht hij de erfpacht van de galerij, die nog tot 2087 loopt. Dat was drie jaar geleden.

Virtuele tentoonstellingen

In afwachting dat hij de zaken administratief rond kreeg, de nodige financiële middelen bijeensprokkelde en het project concreet uitwerkte, probeerde hij de ruimte toch al tot leven te wekken. Zoon Kevin richtte twee jaar geleden de nachtclub C12 in in een zijbeuk van de passage. En in november nam de tijdelijke expo, Monet The Immersive Exhibition, haar intrek in de galerij. Het is geen kunsttentoonstelling – echte Monets zijn er niet te zien – wel een digitale onderdompeling in de wereld van Monet aan de hand van 360°-projecties en virtual reality. De attractie is het werk van Exhibition Hub, een Brussels bedrijfje dat eerder in het Beursgebouw vergelijkbare expo's organiseerde rond het Chinese terracottaleger en Van Gogh.

Voor Huerta is de Monet-expo een godsgeschenk. “Wij hebben nog minstens anderhalf jaar nodig om alles rond te krijgen. De galerij kost ons elke maand handenvol geld, we hebben dus inkomsten nodig. Bovendien is de expo verwant met ons project. Het is ook een cultureel hightech-event. Zo wordt onze komst voorbereid.”

Volgens Huerta zal de Exhibition Hub nog minstens een jaar op de plek blijven. “Na Monet komt er een nieuwe expo over een andere kunstenaar.” Wie dat wordt, is voorlopig nog geheim.
Om de Monet-onderdompeling de nodige ruimte te geven, werd het grootste deel van de Hortagalerij afgesloten, ook de trap en de helling.

Omdat Huerta vooralsnog de passage van de reizigers moet verzekeren, besloot hij de roltrappen weer te laten functioneren. Eigenhandig sleutelde hij een maand lang aan het apparaat. De roltrap werkte even naar behoren, maar de neerwaartse trap ligt alweer weken stil. “Een kapotte sensor,” zegt Huerta. “Ik wacht op het wisselstuk.”

Hoewel de expo sinds november loopt, heeft Huerta nog steeds geen bouwvergunning. Die is wel aangevraagd, momenteel buigt het Gewest zich erover. In de aanvraag belooft Huerta de passage via de roltrap te zullen handhaven.

Intussen hoopt hij vurig dat de NMBS de doorgang opheft, wat zou betekenen dat de mooie, maar niet beschermde Hortahal uit de publieke ruimte verdwijnt. “Ik heb de volledige oppervlakte nodig voor het Bruseum. De houten roltrap wil ik gebruiken als tribune voor de vertoning van een film over Horta. Ik ben hier al drie jaar over in gesprek met de NMBS. Het Centraal Station heeft zes ingangen en deze hier wordt amper gebruikt. 's Morgens passeren er tweeduizend mensen, 's avonds ook. Dat is slechts vier procent van de reizigerstrafiek.”

De NMBS kan de cijfers niet bevestigen, maar beaamt dat er onderhandelingen lopen over de afsluiting van de uitgang.

Bij de Stad Brussel staat men op de rem. Terwijl haar voorganger Coomans de Brachène nog voorstander was van het opheffen van de ingang, wil huidig schepen van Stedenbouw Ans Persoons (One. Brussels) daar niet van weten. “Wij willen een kwalitatieve invulling die leven brengt in de galerij, maar tegelijk moet de toegang voor de reizigers tot het station behouden blijven,” zegt Persoons.
Huerta vindt dat de overheid het strategisch moet bekijken. “Het gaat hier om een oppervlakte van 5.000 vierkante meter op 200 meter van de Grote Markt. Wil je die echt alleen benutten als luxueuze doorgang?”