Als de tienjarige Jeanne Van Dyk in de foorwagen van haar vader de munt- en kaartenmanipulaties van de Amerikaanse stergoochelaar Thomas Nelson Downs ziet, slaat de passie over. Na een halve eeuw van ups en downs, pakt de ‘Brusselès’ in 1953 als Suzy Wandas de Amerikaanse entertainmentscene in.
© Peg Weikal
| Jeanne Van Dyck werd Suzy Wandas en pakte als goochelaar Amerika in.
Gepassioneerd door de wereld der magie hebben vader Christ en zoon Kobe Van Herwegen de levenswandel van Suzy Wandas (1896-1986) gereconstrueerd, in een feelgoodboek vol feeërieke foto’s. Een ware hommage aan het fascinerende aanbod aan live-entertainment van voor en na beide wereldoorlogen. Het verhaal van Suzy, geboren als Jeanne Van Dyk, begint in 1896 op het terrein van Thurn & Taxis.
Haar ouders en andere foorkramers overwinteren er. De site ligt er braak en desastreus bij, nadat het in 1895 het schouwtoneel is geweest van ‘Venise à Bruxelles’, een openluchtexpo van beschilderde zeildoeken waarop de palazzi en bruggen van Venetië als levensecht waren nagebootst, rondom ondiepe grachten. Vader Charles Louis Van Dyck (wel met c geschreven) en zijn broer Jean Michel, twee jongleurs-muzikanten en poppenspelers, zijn met twee zussen getrouwd.
Ze trekken rond met paard en kar en hun theaterwagen. De eeuwwende is een harde tijd voor de forains. Aankondigingen op affiches als ‘Op de Foor van Brussel zullen geen gesloten peerdenmolens (…) en geen barakken van waarzegsters en reuzenvrouwen geduld worden (…) in het belang der openbare zedelijkheid,’ vergemakkelijken het leven niet van de ambulante amusementssector.
De jonge Jeanne opent haar ogen voor al wat nieuw is, zoals de trucs van de Amerikaanse munt- en kaartenmanipulator Thomas Nelson Downs, die weken in het Brusselse Zomerpaleis optreedt. De polyvalente hal was al in 1894 een van de eerste elektrisch verlichte zalen voor ijsschaatsen en artiestenspektakels.
© Remarkable magic
Stromannen zweepten het publiek op. Jeanne oefent alsmaar meer de kunstknepen van de stoet goochelaars die te gast zijn in haar familietheater Michelo. Ook kan ze als tien- en twaalfjarige mee naar optredens in het Alhambratheater of het Zomerpaleis. Zo leert ze een truc om eieren uit de mouw van een assistent te toveren.
Of blijft ze oefenen met een manipulatiegreep van ballen, en speelt ze ook viool. Maar pas in 1909 mag ze jongleren, terwijl broer Louis als clown optreedt. Als ze vijftien is, sterft haar 44-jarige vader. Haar moeder Elisabeth start een ‘duobaan’ met Jeanne, als ‘vrouwelijke illusionisten’ - een rariteit - waardoor ze het tot het Théâtre Olympique, L’Européen en het Alhambra in Parijs brengen.
Josephine Baker
In Italië ontdekt Jeanne - Jenny intussen - een truc met ballen, die ze tussen haar vingers laat verdwijnen – een truc die haar veel ‘formidable’ zal opbrengen op de grootste podia van de wereld. Maar de verdiensten gaan op en neer. Omdat de naam The Wanda’s Sisters beter verkoopt, treden de beide Queens of Magic tijdens de Eerste Wereldoorlog in Italië op.
Door de rantsoeneringen moeten moeder en dochter hun trucs met duiven en konijnen echter laten vallen. En ook haar broer stopt ermee, geveld door trauma’s van zijn oorlogsdienst. Haar twee jongere zusters treden in een klooster in, en vertrekken later naar Congo.
© Van Halewijck
| Kobe Van Herwegen en vader Christ zijn gebeten door de Belgische goochelgeschiedenis. Een aparte kroniek van een Brusselse stergoochelaar is het boek: 'Meisje met de feeënvingers. Het magische verhaal van Suzy Wandas', uitgeverij Van Halewyck, 240 blz., 21,99 euro.
Jeanne blijft met haar moeder achter in een appartement in de Vooruitgangstraat 147. Ze moeten hun theaterkraam verkopen en gaan meer en meer op tournee, van Hamburg tot Oslo, en van Monaco tot het Theater Carré in Amsterdam. Uiteindelijk treedt ze als Suzy Wandas nog alleen op, ter vermaak van de mondaine bourgeoisie, gekleed in lang zwart, waartegen haar toverkaarten goed afsteken.
Na een legendarische Welfare-tournee per jeep in Duitsland, voor de geallieerde legertroepen tijdens Wereldoorlog II, kennen de Engelsen, Canadezen en Amerikanen Suzy Wandas maar al te goed als The Girl with the Fairy Fingers.
Ze treedt zelfs op in het voorprogramma van Josephine Baker, bekend van haar sensuele dansjes in bananenrokje. Uiteindelijk krijgt Suzy Wandas een contract van de Entertainments National Service Association (ENSA). En met haar snel bijgespijkerd Engels kan ze als eerste vrouw deel uitmaken van de International Brotherhood of Magicians. Na financiële ups and downs, en nog meer overlijdens in haar familie, droomt ze van Amerika. En dat wordt ook de rode draad in het boek.
Al van in het begin wordt het boek verlucht met ‘professionele’ en amoureuze brieven van haar lange relatie met de Amerikaanse illusionist Zina Bennett, met wie ze, na een grootse afscheidsweek in de Ancienne Belgique (1959), trouwt in het gemeentehuis van Anderlecht. Amerika wordt haar nieuwe thuis.
Lees meer over: Brussel , Expo , suzy wandas , goochelaar , entertainment
Fijn dat je wil reageren. Wie reageert, gaat akkoord met onze huisregels. Hoe reageren via Disqus? Een woordje uitleg.