Evgueni Khaldei, een soldaat onder Stalin

“Al de huizen zijn kapot!” Mijn dochter van zes kijkt me ontzet aan bij het zien van zoveel verwoesting. Ik krijg het even warm. Misschien was het toch geen goed idee om zo’n jonge meid mee te tronen naar de retrospectieve van Evgueni Khaldei, een fotograaf in een communistische dictatuur, maar die angst blijkt van korte duur. Echt gruwelijke beelden zijn er niet te zien, en op haar vraag lees ik het volgende uur de bijschriften bij foto’s uit de Tweede Wereldoorlog hardop voor.

We staan lang stil bij Khaldeis bekendste beeld: Russische soldaten die de sovjetvlag laten wapperen boven de ruïnes van de Reichstag. Een symbool van hun overwinning. In de Botanique hangen er twee versies. Op het originele beeld draagt een soldaat twee horloges; op het beeld dat de wereld rondging is er één weg geretoucheerd, want Russische soldaten plunderen niet. "Hoe doen ze dat weg?" vraagt de nieuwsgierige dochter. "Met verf en penseel," antwoord ik, "een computer bestond er toen nog niet, hoor."

Khaldei is een gepassioneerd fotograaf en dat zie je. Onder oorlogsomstandigheden zulke verhalende pareltjes produceren: het is niet iedereen gegeven. Maar hij fotografeert niet alleen de oorlog. Heel wat beelden dragen de idee van Stalin uit. Arbeidsters met gezond blozende wangen werken op het land. Hij fotografeert fabrieken die de industriële vooruitgang symboliseren, en de mijnwerker Aleksei Stachanov die door Stalin zelf voor zijn harde werk wordt beloond met de titel van voorbeeldarbeider en een auto (waar hij niet mee kan rijden). Propaganda en dat geeft Khaldei ook grif toe in de documentaire Khaldei, un photographe sous Staline (1998) van Marc-Henri Wajnberg die in de Botanique te zien is.

Bij het verlaten van de tentoonstelling bekijken we aandachtig het portret van Khaldei met zijn zoon. Achteloos houdt de fotograaf zijn reusachtige camera met flitslamp in de hand terwijl hij vaderlijk zijn andere arm om zijn zoon slaat. Fier staat de jongen naast zijn vader met een kleine pocketcamera rond de nek. "Hij heeft zelfs een tasje voor zijn fototoestel," zegt mijn dochter vertederend. Hier staat een man met een grote liefde voor zijn vak. Een fotograaf die nog altijd wacht op de erkenning die zijn westerse Magnum-collega's allang hebben gekregen. Gelukkig is er hier een postuum eerbetoon.

wanneer: > 23/12/2010, wo > zo 12> 20.00
ticket: €3/4/5