Inpakkunstenaar Christo in Brussel: 'Onze kunst is niet makkelijk leesbaar'

Het kunstenaarskoppel Christo en Jeanne-Claude kennen we vooral van hun inpakkunst. De overzichtstentoonstelling van hun stedelijke projecten in het ING Art Center trekt dat beeld open, onder meer door te focussen op het soms decennialange creatieproces dat voorafgaat aan de installaties. “Ik mis Jeanne-Claude heel erg”, zegt Christo. “Maar alle projecten die ik in mijn leven nog afwerk, heb ik samen met haar bedacht.”

Christo die afzakt naar Brussel om zijn eigen tentoonstelling te openen, een lezing te organiseren en enkele signeersessies te houden: het is en blijft een evenement. De 82-jarige man is immers al meer dan een halve eeuw actief als kunstenaar, aanvankelijk samen met zijn vrouw Jeanne-Claude, tot zij in 2009 overleed. In die tijd heeft hij vele miljoenen mensen in vervoering weten te brengen met zijn monumentale installaties, van de ingepakte Reichstag in Berlijn tot de Floating Piers in een Italiaans meer.

Op zulke momenten komen we echter alleen in aanraking met het eindresultaat, terwijl er een heel proces aan vooraf is gegaan. Met de tijdelijke tentoonstelling Christo and Jeanne-Claude. Urban Projects in het ING Art Center krijgen we een blik achter de schermen van zijn projecten. Je ziet er hoe zijn kunstwerken tot stand komen aan de hand van tekeningen - die aanvankelijk heel schetsmatig zijn en steeds gedetailleerder worden naarmate de uitvoering dichterbij komt - en van maquettes en modellen op groot formaat.

Zelf spreekt Christo van landschapskunst, en vindt hij de benaming retrospectieve een beetje dubbel. "Met deze expo krijgen bezoekers een mooi overzicht van onze stedelijke projecten, dat zeker. Maar we hebben minstens evenveel installaties op het platteland kunnen uitwerken. Dat aspect komt hier niet aan bod."

Meerdere decennia
De expo is opgebouwd rond enkele iconische, gerealiseerde projecten, zoals The Gates in New York en Wrapped Pont Neuf in Parijs. Toch is er ook plaats voor vroege, onafgewerkte ideeën. Zo staan er schaalmodellen van een ingepakt hoekgebouw in New York, dat evenwel nooit gerealiseerd is.

Door de complexiteit en de grote impact van zijn latere inpak- of andere installatiekunst, is ook het creatieproces doorheen de jaren veranderd. Waar bij aanvang de lijn van idee naar uitvoering relatief rechtlijnig verliep, werd het steeds moeilijker om de juiste vergunningen te krijgen naargelang de projecten ambitieuzer werden. Zo gebeurde het dat de Reichstag in Berlijn pas in 1995 werd ingepakt, terwijl het idee al van 1971 dateerde. Voor The Gates was er zelfs 26 jaar nodig om het gerealiseerd te krijgen.

“Ik beschouw ons werk dan ook als een traject, een proces dat meerdere decennia in beslag kan nemen”, zegt Christo. “Dat hoort bij de soort kunst die we maken: ze is niet zo gemakkelijk leesbaar als een schilderij bijvoorbeeld. Maar dat stoort niet. Ik heb al lang geleden besloten om mijn hele leven aan de kunst te wijden. Het is de reden waarom alle projecten die ik nog zal realiseren in mijn leven getekend zullen zijn met de naam Christo en Jeanne-Claude. Omdat we al deze kunstwerken samen hebben bedacht.”

'Enkel de kunst is van tel'
Nochtans valt er ook kritiek te geven op de werkwijze van het kunstenaarsduo. Om zijn volledige onafhankelijkheid te bewaren, aanvaardt het koppel naar eigen zeggen geen giften maar verdient het enkel iets door tekeningen en (onderdelen van) de kunstwerken te verkopen. Toch zag Christo zich op de opening genoodzaakt een rits financiële instellingen te bedanken “voor de partnerschappen”.

Bovendien is volgens de kunstenaar “enkel de kunst van tel, want aan politiek en religie doe ik niet.” Een vreemde uitspraak voor iemand – een vluchteling uit Oost-Europa bovendien – die het Duitse parlement laat inpakken, omdat het IJzeren Gordijn er tot 1989 langsliep. Of voor iemand die begin dit jaar nog een project in Amerika heeft afgeblazen uit onvrede met de nieuwe president.

> Christo and Jeanne-Claude. Urban Projects. 25/10 > 25/02, ING Art Center, Brussel