Vanhaerents Art Collection gaat twee jaar open voor groot publiek

Op de snee tussen de Bloemenhofwijk en de Duivelshoek schuilt een industrieel pand dat onderdak biedt aan de Vanhaerents Art Collection. De Torhoutse verzamelaar Walter Vanhaerents, tot vorig jaar aannemer en vastgoedmakelaar, gooit er op zaterdagen het hek open, tot oktober 2013. U ontdekt er een ademstokkend privémuseum voor hedendaagse kunst, een topper voor de Europese hoofdstad. Uit de tentoongestelde selectie Sympathy for the devil blijkt Vanhaerents’ zinnenprikkelende smaak.

D e showhal voor het sanitair van Van Haelen (in de tussenoorlogse jaren gemeenzaam 'la Cathédrale' genoemd) werd door het architectenduo Robbrecht & Daem verbouwd tot een opslagruimte voor de Vanhaerents Art Collection. Eigenaar Walter Vanhaerents (65) nam de curatoren Pierre-Olivier Rollin en zijn assis­tent Vincent Verbist in de arm om er Sympathy for the devil te exposeren. Het is een langlopende tentoonstelling die een tipje van de sluier licht van deze sterke privécollectie hedendaagse kunst.
Onder 'Sun like hell' (2008) van de Iraniër Farhad Moshiri - messen die een pop-artachtig slagroomgebak vormen - schuiven we naast Vanhaerents aan tafel.

Hoe bent u als Torhoutse aannemer kunst beginnen te kopen?
Walter Vanhaerents: "Elke verzamelaar heeft naast zijn kunstpassie een ander beroep. Wat me overkomen is, is ongelooflijk. Ik had nooit verwacht dat mijn hobby de overhand zou halen in mijn leven zodra ik (vorig jaar, red.) mijn bedrijf aan mijn zoon kon overlaten. Ik dacht nooit aan de opbouw van een collectie. Ik kocht gewoon - dertig jaar terug al - wat werken. Eerst voor in mijn huis, maar met de tijd werden dat er te veel."

Hield u er een selectiecriterium op na om internationale artiesten te kopen?
Vanhaerents: "De interesse sproot voort uit het bezoek aan galerieën in binnenland en - soms - verder. Ik hoefde niet naar India om de kunstenaars van daar te ontdekken: die zie je in Londen en Parijs ook. New York is samen met Londen het Mekka van de internationale kunstscene, waar ik mijn gading vond."
"Voor aankopen ging ik louter af op mijn gevoel en smaak. Ik moest het gewoon mooi vinden. De kunstenaar moet wel bezig zijn met het juiste medium om zich uit te drukken, zeker als hij multidisciplinair werkt. En de vorm primeert bij mij op de inhoud; dat komt door mijn beroep."

Liet u zich niet leiden door advies?
Vanhaerents: "Zeker niet van derden. Trouwens, het concept 'kunstadviseur', zoals dat vandaag in zwang is om collecties te helpen samenstellen, bestond toen niet. Privéverzamelaars als ik kochten doorgaans vanuit hun buikgevoel. De adviseurs van vandaag zijn er enkel omdat verzamelaars in vijf jaar tijd een collectie willen samenstellen. Terwijl wij er decennia over gedaan hebben om ons te 'vormen' in de kennis van kunst."

Betalen voor jong en onbekend talent blijft natuurlijk wel een financieel risico...
Vanhaerents: "Wie kunst louter als belegging koopt, maakt vaak de slechtste keuze. In 1991 daalde de waarde van kunst ineens tot een vijfde - ik heb het meegemaakt. Los daarvan: ik kocht al kunst voor het een investering kon zijn. En twijfelen over je keuze - of het nu over de aankoop van een appartement of van een kunstwerk gaat - is altijd gezond. De challenge om kunstenaars te ontdekken zit me in het bloed. Anders had ik evengoed Magritte en Picasso kunnen kopen, vaste waarden. Ik probeerde mee te gaan in het modernisme en de kunst van nu. Ik voel me heel 'contemporary'. Altijd vooruitkijken blijft mijn uitgangspunt. Ik heb geen binding met het verleden."

Wilt u jong talent steunen?
Vanhaerents: "Wat is steunen? Ik voel me geen mecenas. Dingen als artists studios laat ik over aan instellingen als Wiels. Als ik enige steun geef aan artiesten, dan is het niet door ze te kopen, maar wel door hun werk niet op te sluiten, zoals veel Belgen in hun huiskamers doen. En er is het trieste verhaal van die Zwitserse galerist die hun een museum had beloofd, terwijl alles op een veiling te koop kwam. Dán liever geen enkel engagement tegenover een kunstenaar."

In 2007 sprak u al wel over een Museum Boulevard voor uw collectie.
Vanhaerents: "Als bouwondernemer was ik bevoorrecht om mooie ruimtes te vinden. Ruim tien jaar geleden zocht ik al iets in Brugge, Antwerpen, Gent. De huur die collectioneurs betalen voor opslagruimte, is enorm hoog; ik ben nu heel goedkoop af met dit gebouw tussen Fabrieks- en Anneessensstraat. Dit ruim toegankelijk maken wordt een zorg, tenminste als mijn familie erachter blijft staan. In Duitsland en Amerika doen privéverzamelaars dit mij al veel langer voor."
"Ik begrijp dat eigen kunst opslaan en tonen egocentrisch kan overkomen. Maar deze collectie wijkt dermate af van wat in onze musea te zien is (negentig procent van de artiesten is nergens terug te vinden, red.) dat het toegankelijk maken hiervan 'dienstbaar' is voor de kunstliefhebbers. En dat is mijn uitgangspunt."

Waarom heeft u geïnvesteerd in een godgeklaagde buurt als Duivelshoek/Anneessens?
Vanhaerents: "Ik koppelde gewoon mijn interesse voor architectuur aan het criterium dat ik veel ruimte nodig had voor mijn 'anders georiënteerde' collectie, zoals ik die tegenover de openbare verzamelingen definieer. De omringende appartementsgebouwen (met balkons met groen en oranje plexiglas, red.) die we in de Zennestraat optrokken, droegen enorm bij tot de uitstraling van de buurt. De wijk leeft ervan op. Het investeringsrisico is berekend: ik geloof in deze buurt op termijn. En als projectontwikkelaar moet je altijd een ontdekker zijn, moet je altijd vooruitlopen op de marktevoluties. Toen ik in 2000 kocht, was de verkoopprijs hier duizend euro per vierkante meter; nu is vierduizend euro niet genoeg."

Gaat u steun vragen aan de overheid voor uw expositie-initiatieven?
Vanhaerents: "Vlaams minister van Cultuur Joke Schauvliege (CD&V) komt hier met alle gemak, omdat ze voelt dat ze toch niet aan de mouw getrokken zal worden. De overheden kunnen hun musea nog niet deftig ondersteunen in een aankoopbeleid, welke steun zou er dan naar privé-initiatieven gaan? In Wallonië zie je zelfs een terugkeer naar de banale, lokale kunst."

Toch heeft u een voorbeeldfunctie voor België.
Vanhaerents: "Ik hoop vooral dat meer verzamelaars hun collectie openstellen voor het publiek. Al is het in een kleine ruimte van tweehonderd of vierhonderd vierkante meter. De eigenaars houden die boot wellicht af omdat ze afgeschrikt worden door de kosten: verwarming, exploitatie, personeel, minder vrijheid. Voor grote collecties als de onze, met veel monumentale werken, vraagt men ook duizelingwekkende bedragen voor de opslag. In die zin ben ik nu in Brussel goedkoop af."

Denkt u aan een privécircuit, parallel aan het publieke?
Vanhaerents: "In feite heb ik maar een paar echte meesterwerken. Ik hou veel van Morimura's zelfportret, refererend aan Marilyn Monroe, waarop je niet ziet dat het een man is, laat staan een Japanner. Ik heb Jean-Luc Moerman de opdracht gegeven om hier een pendant van te maken (fotootjes hierboven). Mensen móéten dit kunnen ontdekken. Er zijn opvallend veel verzamelaars in dit kleine land, maar ze verstoppen hun collecties. Kunst wordt niet geschapen om opgesloten te leven."

-----------------------------
Sympathy for the devil, nog tot en met 30 november 2013 (!) bij Vanhaerents Art Collection, Anneessensstraat 29, 1000 Brussel.

Kaartjes voor de zaterdag kosten 5 of 10 euro na reservering/inschrijving op www.vanhaerentsartcollection.com of 02-511.50.77