Aboubakr Bensaihi, de Rebel van Adil & Bilall

Motorrijden, dansen, rappen, klappen incasseren of zelfs acteren: niets was Aboubakr Bensaihi te veel voor Rebel. In die levendige film van het Bad boys for life-duo Adil El Arbi & Bilall Fallah belandt een Molenbekenaar in de Syrische hel. “Sommigen leven zich uit op een boksbal, ik schrijf.”

Will Smith aan de kaskraker Bad boys for life helpen? Toppie. Michael Keaton als Batman regisseren in Batgirl? Prachtig kampvuurverhaal. Maar als Adil El Arbi en Bilall Fallah écht ten oorlog moeten trekken, dan rekenen ze niet op een Hollywood-ster maar op Aboubakr Bensaihi. De jongeman uit Molenbeek speelde de hoofdrol in Black, hun doorbraakfilm over Brussels bendegeweld, en doet dat nu opnieuw in hun meest persoonlijke en gedurfde spektakelstuk ooit.

In Rebel ruilt Kamal, rapper, dealer en motorrijder, Molenbeek in voor Syrië om er de gebombardeerde bevolking te helpen. Na inlijving door IS maakt hij in Raqqa de hel op aarde mee. Intussen slaagt zijn moeder er niet in om zijn jonge broer weg te houden van extremistische ronselaars.

De hyperenergieke film ging in wereldpremière op het Festival van Cannes. “Een historisch moment. Op de rode loper heb ik de zot uitgehangen,” grijnst Bensaihi. “Beaux gosses, weet je wel. Toen ik merkte dat de hele zaal die beelden live meekreeg, schaamde ik me. Tijdens de vertoning voelde je de sfeer in de zaal veranderen. Mensen hielden hun adem in, schoven ongemakkelijk over hun stoel of huilden. Op het einde waren ze helemaal leeg. We kregen een staande ovatie van bijna tien minuten, maar je zag aan de gezichten dat ze tijd nodig hadden om weer bij positieven te komen.”

Rebel is dan ook vier, vijf films tegelijk. Spectaculaire oorlogssituaties wisselen gruwelscènes af, intens familiedrama én muzikale intermezzi. En het gaat over een Syriëstrijder. Hoe omschreef jij de film aan vrienden en familie?
Aboubakr BENSAIHI: Dat was niet gemakkelijk. Zodra je voorzichtig uitlegt waar Rebel over gaat, blokkeren sommigen. Ik begrijp dat ergens wel. Zeker in Brussel is het niet cool om met films geconfronteerd te worden die de islam, onze religie, afbreken. Ik probeerde te verduidelijken dat wij een ander perspectief tonen. Met heel veel humaniteit gaat Rebel over ontmenselijking. Beter kan ik het niet uitleggen.
In het begin twijfelde ik zelf. Want het onderwerp is toch wel heel gevoelig en complex. Het kon zich makkelijk tégen ons keren en grotere problemen uitlokken.

Molenbeek, Syrië, IS. Tuurlijk ligt dat gevoelig.
BENSAIHI: Het jaar na de opnames heb ik me slecht gevoeld, ik was bang dat mensen Rebel verkeerd zouden opvatten. Vandaag ben ik hoopvoller. De release in Frankrijk is zeer goed verlopen. De meesten noemen de film een klap in hun gezicht en begrijpen hem. Hopelijk is dat in Brussel ook zo. Want hier is het begonnen, hier moet onze boodschap worden gehoord.

Welke boodschap wordt er precies opgepikt?
BENSAIHI: Mensen zijn ondersteboven van het verhaal van Kamal en zijn jongere broer en moeder. In Brussel kenden we bijna allen een Kamal. Maar je weet het nooit zeker. Het is altijd van horen zeggen. Je kent de juiste versie van de feiten zelden. In Molenbeek zijn veel mensen vertrokken. Maar wat wordt daarmee bedoeld? Vertrokken naar waar? Hoe? Vlogen ze? Zwommen ze? Zijn ze naar Syrië geteleporteerd?

Het is goed dat alles eens duidelijk wordt getoond. Mensen hebben dat nodig. Sommigen vertrokken om humanitaire hulp te bieden maar raakten gevangen in een onomkeerbare aaneenschakeling van omstandigheden. Sommigen doken op in afgrijselijke video’s. Maar zelfs daar ken je de context niet van. Sorry voor het woordgebruik, maar Adil & Bilall hadden de kloten om in Rebel die context wel te schetsen. Hoe de propaganda wordt gemaakt, de handel in slavinnen, hoe de kleine broer wordt geronseld door extremisten. Alles. Ik heb het gevoel dat het lukt om de mensen de ogen te openen en dat doet ongelofelijk goed.

Was je er gerust in dat Rebel geen wonden zou openrijten? Na de aanslagen in Parijs en Brussel werd Molenbeek gedemoniseerd.
BENSAIHI: Voor mij was dat een erg ingewikkelde periode. Ik kom van Molenbeek, ik ben het levende bewijs dat daar ook goeie gasten rondlopen. Ik begrijp niet dat het altijd gaat over degenen die iets mispeuteren. Kijk hoeveel artiesten Molenbeek telt en hoeveel terroristen. Helaas hebben de media er niets bij te winnen om goed over Molenbeek te schrijven. Het is makkelijk om een minderheid overal de schuld van te geven en al je haat en afschuw over hen uit te braken.

Het zou géén goed idee zijn geweest om meteen na de aanslagen Rebel te maken. Dan waren de wondes nog te rauw. Maar het is intussen 2022, er is genoeg recul. Dit is een goed moment om mensen te informeren en bewust te maken. Om Rebel te tonen op scholen. En in gevangenissen.

Zwijgen en doen alsof er niets is gebeurd, is geen optie voor jou?
BENSAIHI: Nee. Er zijn nog altijd veel jongeren die worstelen met hun identiteit. In Marokko ben ik een Belg, in België een Marokkaan. Sommigen hebben Rebel nodig om tot het besef te komen dat je je niet moet opsluiten in identitair denken en extremisme. Daar komen dwaasheden van. Zo doe je je ouders huilen. Rebel toont het parcours van een jongeman die een enorme vergissing begaat en zijn hele familie meesleurt. Als je niet toont hoe de vergissing ontstaat, dan zullen de mensen nooit de uitweg vinden.

Kamal raakt betrokken bij de productie van propagandavideo’s voor IS. Heb jij die bekeken?
BENSAIHI: Ik heb vooral naar documentaires gekeken. Ik ben een grote liefhebber van documentaires. Niet enkel de oorlog in Syrië, ook de Tweede Wereldoorlog fascineert me.
Maar ik heb inderdaad ook naar propagandavideo’s en zelfs executievideo’s gekeken. Dat is ontzettend zwaar, maar ik vond dat ik geen andere keuze had. Ik kon geen personage spelen dat betrokken is bij die video’s en zelf niet weten waar het over gaat. Of de blik niet kennen van de mannen die dat doen. Uiteraard liet het zijn sporen na. Na mijn terugkomst uit Jordanië (waar Rebel deels werd opgenomen, red.) ging het psychologisch niet al te goed met me. Maar ik weet dat dat er soms bij hoort in dit beroep. Ik slaag er niet in om iets maar half te doen.

Bilall Fallah roemde hier al je toewijding.
BENSAIHI: Ik ga er altijd vol voor. Zo ben ik. Zo sta ik in het leven. Zo bedank ik de regisseurs voor hun vertrouwen. Het gebeurt niet elke dag dat Adil en Bilall je een rol op maat geven. Zo motiveer ik iedereen om zich ook te smijten. Alleen zo stel ik mezelf tevreden. Ik heb de gewoonte om hard voor mezelf te zijn.

Zelfs een neusbreuk hield je niet tegen.
BENSAIHI: Klopt. In de martelscène moest ik afgetuigd worden. Bij de repetities ging alles goed, maar tijdens de eerste opname kreeg ik een vuist vol tegen mijn neus. Ik ging neer en werd afgevoerd naar het ziekenhuis. Toen ik in de spiegel zag hoe scheef mijn neus stond, verloor ik even de pedalen. We keken al zo lang uit naar de opnames. Ik wilde de opnames niet afremmen en ben vol pijnstillers teruggekeerd naar de set. Ik heb me nadien pas laten opereren, toen ik enkele dagen pauze had in Jordanië. Daardoor kon ik niet mee met Adil, Bilall en de vrienden naar Petra en Wadi Rum, waar ik als archeologieliefhebber erg naar uitkeek. Ach, het is dat het niet mocht zijn.

We zien je motorrijden, stuntwerk doen en tussen explosies lopen, en dan loopt het mis met een simpele schijnvuistslag.
BENSAIHI: Absurd, hè. Het zotste is dat de oorlogsscènes en de moeilijkste stunts, in het woestijnzand onder een loden hitte, allemaal gefilmd zijn na de neusbreuk. Maar ik zou het zo opnieuw doen. Je had mijn been mogen breken, ik zou verder hebben gelopen.

Ik wist niet dat er een motard in je school.
BENSAIHI: Ik ook niet. Ik haatte motoren. Ik ben er altijd bang voor geweest. Ik rijd met niemand achterop mee en ik wil niemand bij mij achterop. Dat is te gevaarlijk. Ik had nooit gedacht dat het zou lukken om mijn motorrijbewijs te halen. Shout-out naar Rijschool Dirk uit Merchtem!

Een motorrijbewijs én een dansbrevet. Rebel bestaat ook uit muzikale gedeeltes waarin je rapt en danst. Voor de choreografie werkte je met Sidi Larbi Cherkaoui, oud-artistiek leider ballet bij Opera Ballet Vlaanderen.
BENSAIHI: Hoe high-class wil je het hebben? Ik heb ongelofelijk veel van Sidi geleerd. Niet alleen zijn woorden hebben een grote indruk op mij gemaakt, ook zijn manier van zijn en doen. J’ai trop kiffé bosser avec lui. Sidi is zo inspirerend, spiritueel en getalenteerd. Ik had de indruk dat we elkaar sinds het begin der tijden kenden. Hij heeft me leren dansen, een jongensdroom. Hij vertelde dat hij ook een choreografie met Beyoncé verzorgd heeft. Hij werkt met de grootste sterren en is toch zo bescheiden maar juist.

Je maakt ook muziek en schreef zelf de teksten die je personage Kamal rapt. Schrijf je graag?
BENSAIHI: Ik heb altijd geschreven. Dat heb ik van mijn vader. Ik maak muziek sinds mijn tiende en werk op dit moment aan een nieuwe ep. Schrijven is mijn manier om me uit te drukken, mijn pijn en mijn vreugde. Het is mijn schild tegen de wereld. Sommigen leven zich op een boksbal uit of doen aan hardlopen. Ik schrijf.
Ik heb veel aan die opdracht voor Rebel gehad. Door een huidziekte verloor ik in 2018 veel gewicht en een stuk van mijn zelfvertrouwen. Ik was ervan overtuigd dat ik nooit nog in een film zou acteren. Niets lukte me nog. De voorbereiding van Rebel en het schaven aan die teksten waren een soort renaissance. Ineens lukte alles weer.

Vijf jaar geleden speelde je na je hoofdrol in Black in de soap Thuis. Hoe kijk je daarop terug?
BENSAIHI: Met trots. Ik ben van Molenbeek, maar ik acteerde toch in de bekendste soap van Vlaanderen. Ik bewaar enkele heel mooie herinneringen aan Thuis. Ik kende weinig acteurs, want ik keek er niet naar. Maar mijn leerkrachten op het Imelda Instituut keken wel. Ik zette een voetje in de Vlaamse film- en televisiewereld en leerde veel bij. Bijvoorbeeld over studio-opnames. In Vlaanderen word ik soms nog op Thuis aangesproken.

Je praat soms met een melange van Frans en Nederlands. Hoe blik je terug op je jaren op het Imelda Instituut?
BENSAIHI: Ik heb enkel respect voor die school en de leerkrachten. Même si je suis un jour à Hollywood, je prendrai toujours le temps pour accepter leurs invitations sans leur demander ook maar één cent in ruil. Ça fait parti de moi, de mes principes, de mes valeurs.
Ik was niet de perfecte leerling. J’étais pas le meilleur, mais le plus respectueux et le plus agité. Alles is daar begonnen. Ik heb er mijn eerste teksten geschreven. Ik heb drie van de vier edities van het Free Podium gewonnen. Adil en Bilall zijn naar Imelda gekomen toen ze acteurs zochten voor Black. Daar is mijn cinemaleven geboren. Dat zal ik nooit vergeten. Ik heb nog steeds een goede band met sommige leerkrachten. Op 24 oktober organiseren we een vertoning van Rebel voor de school. Ik vind dat important parce que je suis quelqu’un de loyal. Ils ont fait beaucoup voor degene die ik vandaag ben geworden.

Na Black en Thuis zag we je amper nog acteren. Bilall Fallah begrijpt niet dat je niet veel meer aanbiedingen krijgt.
BENSAIHI: Ik heb er een pak geweigerd, omdat het me niet interesseert om vier minuten in deze film te spelen en vijf in een andere. Dan ga ik liever gewoon werken. Geen kwaad woord over wie dat wel doet, maar ik heb de behoefte om mijn kop overal te laten zien. Bovendien wist ik dat Adil & Bilall uit Hollywood zouden terugkeren om Rebel te draaien. Met die film zaten ze al jaren in hun hoofd. Ik heb rustig mijn grote kans afgewacht.
In Rebel kan ik al mijn facetten tonen. Ik acteer, ik doe mijn eigen stunts, ik heb nummers geschreven die ik zelf breng, ik heb gedanst. En ik spreek vijf verschillende talen: Frans, Nederlands, twee soorten Arabisch en Engels. Ongelofelijk, niet? Ik hoop dat deze rol tot andere rollen leidt. En als het niet zo is, dan is het maar zo.

Rebel pakt niemand je nog af.
BENSAIHI: Rebel heeft me overhoop gehaald, van mij een ander mens gemaakt, me in een andere dimensie gekatapulteerd. Veel grote sterren en castingdirectrices sturen me complimenten of noemen me de aflossing van de wacht in de Franse cinema. Ik hengel daar niet naar, ik blijf het liefst in mijn hoekje. Maar ik geef toe dat het dit keer wel deugd doet. Ook al heb ik al zotte dingen gedaan in mijn leven, ik heb niet de indruk dat de mensen mijn werk kennen. Na Black en mijn eerste album had ik het gevoel dat ik geen echte erkenning kreeg. Dat is dit jaar wel anders. Brussel gaat verschieten als ze me in Rebel zien. “Ben jij dat, broer?” zal ik te horen krijgen. “Word eens wakker,” zal ik antwoorden, “terwijl jij lag te slapen, was ik aan het werk.” (Lacht)