Annette Bening op Oscarkoers

Ze werd al drie keer genomineerd (The Grifters, American Beauty en Being Julia) maar won nog nooit een Oscar. Dit jaar wordt Annette Bening (52) vast opnieuw genoemd. Ze schittert in twee films: in Mother and child is ze een vrouw die treurt om de baby die ze als jong meisje moest afstaan, en in The kids are all right vormt ze met Julianne Moore een lesbisch koppel dat onder druk komt te staan wanneer de kinderen contact opnemen met de spermadonor van weleer.

Hoe vergaat het een lesbische koppel met kinderen die bijna het nest uit zullen fladderen? Die vraag beantwoordt Lisa Cholodenko op ontwapenende, luchtige wijze in The kids are all right. En wat blijkt? Koppels zijn koppels, hoe ze ook zijn samengesteld. Nic (Bening) is broodwinner en controlefreak. Jules (Moore) heeft haar carrière voor de kinderen opzij geschoven en voelt zich niet naar waarde geschat. De gewoonte in het gezin om open over alles te praten, komt onder druk te staan wanneer spermadonor Paul zijn opwachting maakt.

Met vier kinderen hebt u vast een eigen mening over het moederschap?

Annette Bening:De manier waarop je zelf bent opgevoed, is volgens mij het vertrekpunt. Maar uiteraard doe je wat jij goed acht, uiteraard zijn er dingen die je anders aanpakt.

Ik heb geluk gehad. Mijn ouders deden het heel goed. Ze behoren tot een generatie die veel minder zelfbewust deed over opvoeden dan wij. Ze stelden zichzelf minder in vraag. Zij gingen meer voort op hun instinct en hoe zij het geleerd hadden. Er was ook veel minder literatuur, laat staan die overvloed aan tv-programma's die beweren te weten hoe je nu het best een kind opvoedt. Vandaag worden we echt overspoeld door filosofieën en theorieën over opvoeden. We zijn er zo nadrukkelijk mee bezig: doe ik er goed aan als, hoe moet ik dit aanpakken...

De veranderende economie speelt ook een rol. Mijn ouders vieren hun zestigste huwelijksverjaardag. Ze trouwden na de oorlog. Moeder wou thuis zijn en de kinderen opvoeden. Mijn vader zorgde voor het brood op de plank. Veel gezinnen redden het vandaag niet als maar één van beide ouders gaat werken. Vrouwen zijn ook bevrijd, ze doen hogere studies, willen ook een carrière...

Bent u eerst mama en daarna pas actrice?

Bening:Hmmm. Klinkt goed. Ik zou het wel willen beamen, maar ik weet het niet zo zeker. Ik hou van dit werk. Ik zou meer acteren als ik geen moeder was. Maar ik benijd actrices die de films aan elkaar rijgen niet. Dan sta je zo buiten het echte leven. Het helpt me ook dat ik enige levenservaring heb.

Zowel Mother and child als The kids are all right werpen de vraag op van het belang van de bloedband?

Bening:Ik ben geen expert, ik weet niet meer dan jij. De bloedband is belangrijk. Maar is het niet fascinerend en mysterieus dat je ook een heel bijzondere band kunt hebben met kinderen waar je geen bloedband mee hebt? Kinderen die je geadopteerd hebt of kinderen die, zoals in de film, met de hulp van een spermadonor verwekt zijn. Veel van mijn vrienden en familieleden hebben kinderen geadopteerd. Ik zou dat ook hebben gedaan als ik zelf geen kinderen had kunnen krijgen. Die relaties zijn niet minder intens of betekenisvol.

Wat maakt ons tot wie we zijn? Wat betekenen relaties? Wat als de bloedband ontbreekt? Dat soort mysteries verkennen we graag in films. Een leven lang stellen we ons zulke vragen. Mij valt op dat het verleden blijft veranderen. Mijn visie op mijn ouders verandert met het ouder worden. Wat ging er door het hoofd van mijn moeder toen ze veertig was? Daar stond ik vroeger niet bij stil, nu wel.

Hoe was het om samen met Julianne Moore een lesbisch koppel te spelen?

Bening: Op iemand verliefd worden, je tot iemand aangetrokken voelen: deze rol voelde niet anders aan.

Ik was er wel niet gerust in wat de chemie tussen ons betreft. Ik heb namelijk geleerd dat je aan de chemie tussen twee acteurs niet veel kunt verhelpen. Ik heb al meegemaakt dat ik me tot de tegenspeler aangetrokken voelde en toch was er weinig chemie. Die was er dan weer wel met een tegenspeler die me warm noch koud liet. Ik weet niet waar het aan ligt. Ik kan alleen maar proberen zo goed mogelijk te spelen. Hetzelfde geldt voor de sfeer op een set. Vrolijke sets leiden soms tot vervelende films. Soms maken we veel ruzie of misdragen sommigen zich en toch is de film goed.

U bent ook hier in Deauville voor de hommage die het Festival van de Amerikaanse film u brengt. Met welke gevoelens blikt u terug op uw carrière?

Bening:Ik heb geluk gehad. Ik voel me nog steeds het meisje dat eraan begon, niet wetend of ze er haar brood mee zou kunnen verdienen. Ik hield van theater maar ik wist er niet veel over. Ik kende amper acteurs. Gelukkig had ik goede leraars. Ik vond mijn weg. Ik ben best trots als ik terugblik. Ik zou ook graag verder doen. Tenminste, als men mij blijft vragen voor goede dingen.

Het heeft me wel tijd gekost om me op een filmset op mijn gemak te voelen. Ik voelde me lang niet op mijn plaats; een toneelactrice die zich voordeed als een filmactrice. Zacht spreken bleef onwennig.

Herinnert u zich de eerste keer voor de camera?

Bening: Dat was voor de pilootaflevering van een tv-serie. Ik had de hoofdrol. Ik moest jong, sexy en grappig zijn. Ik had geen enkele ervaring op een set maar ik deed uiteraard alsof ik wél wist wat ik deed. Ik verstond het technische jargon nog niet én was niet slim genoeg om te vragen wat ze nu eigenlijk bedoelden. Ik deed maar wat en herinner me nog het gegniffel toen ik vrijwel meteen de bal missloeg. Vandaar dat ik mijn studenten geruststel: ik wist ook van toeten noch blazen toen ik er aanbegon, wees niet bang om iets te vragen als je iets niet weet.

Ik leg hun ook uit dat het niet om hen draait, om wanneer zij klaar zijn voor een opname. Het is de job van de acteur om klaar te zijn wanneer alle anderen klaar zijn. Film is het medium van de regisseur. Film is visueel. Waar ze de camera neerplanten, wanneer ze cutten, hoe ze monteren, welke muziek, welk geluid: dát bepaalt de film.

Welke raad zou u de tienjarige Annette Benning graag hebben meegegeven?

Bening:Moeilijke vraag. Als ik mezelf adviseer om dingen anders aan te pakken dan verandert mijn leven misschien. En dat wil ik niet. Ik ben tevreden met mijn leven. Ik ben er redelijk goed door gesparteld. Ook het verouderen bevalt me wel. Ik ken mijn eigen impulsen en neigingen beter. Ik maak nog fouten maar het verbaast me niet meer dat ik ze maak.

Ook wat het werk betreft vind ik het heerlijk om meer ervaren te zijn. Gek genoeg is de onzekerheid niet afgenomen. Toen ik jong was hoopte ik dat de onzekerheid met de jaren zou slijten. Vandaag ben ik niet meer zo naïef.

Vooral als het materiaal goed is en ik vertrouwen heb in de regisseur, slaat de twijfel toe. Zal ik het moment vinden? Zal ik goed zijn in die korte periode dat de camera loopt? Die zenuwen horen er blijkbaar bij.