BXL street’rs skaten door de Brusselse jungle

Het aangrijpende tijdsdocument is het debuut van de Amerikaanse twintiger Bing Liu, zelf een skater. Hij zat zijn vrienden gedurende een paar jaar met zijn camera op de huid terwijl ze spartelden richting volwassenheid. Ondertussen filmde hij ook zichzelf. Skaten is hun passie, maar ook hun uitlaatklep, hun manier om een identiteit op te bouwen, hun houvast. “Deze skaters zijn meer familie dan mijn eigen familie,” zegt Keire in de film terwijl je hem samen met zijn maten in het betoverende avondlicht over eindeloze stroken asfalt ziet zoeven. “We zorgen voor elkaar. Want niemand anders doet dat.”

Gazelle flip
Skaters vormen een universele familie, die ook vertakkingen heeft in Brussel. Zoals BXL street’rs, de skatecrew die Jules tweeënhalf jaar geleden heeft opgericht met enkele vrienden en die we naar aanleiding van de documentaire opzoeken. Hoe staan zij in het leven? Wat zijn hun dromen en verwachtingen? Hoe klampen zij zich vast? BXL street’rs is in de eerste plaats een crew jonge energiekelingen die ons doet denken aan de Z-Boys, de skategang die begin jaren 1970 in “Dogtown” in LA opgang maakte met figuren als Tony Alva en Stacy Peralta, onvervaarde jongelingen die met hoog opgetrokken sportsokken en slanke boards leegstaande zwembaden te lijf gingen. Alleen zijn hier geen lege zwembaden, wel paden door een Brusselse jungle waar de ene wat meer mogelijkheden in ziet dan de andere. Ondertussen zijn ze met acht veertien- en vijftienjarigen die meerdere keren per week van de schoolbanken de straat op trekken. Het is een hechte bende. Soms gaan ze bij elkaar eten, of blijven ze bij elkaar slapen. Voor hen is dat volwassen leven uit Minding the gap nog een paar slungelige tienerarmlengtes verwijderd.

“Ik wil een pro worden,” lacht de veertienjarige Alejoo uit Lot. Hij sloot zich een jaar geleden aan bij BXL street’rs. Zijn doel op korte termijn: de gazelle flip onder de knie krijgen. Dat is een “540 flip terwijl je je lichaam 360 graden draait,” legt hij uit. Dat krijg je als je held Yuto Horigome is – een Japanse skater die hij kent van de YouTube-filmpjes waar hij mee opstaat en gaat slapen. Alejoo wil zo snel mogelijk van school af, zegt hij. Die school is het Sint-Jan Berchmanscollege, waar hij moderne wetenschappen volgt. Andere kids van dit groepje zitten verspreid over het tweede en derde middelbaar van het Maria Boodschaplyceum, het Koninklijk Atheneum Etterbeek en de Sint-Lukaskunsthumaniora.

Goeie ketten
Op school zitten vinden deze jongens niet de beste tijdsbesteding, maar ook niet de slechtste. “Ik moet heel veel werken, maar ik kom er wel,” zegt Sam, veertien en in het bezit van een mooie bos krullen en een sweater van het iconische skateboardmagazine Thrasher. Hij heeft samen met Jules BXL street’rs op de rails gezet. “Ik ga liever naar buiten, of speel basgitaar. Ik wil verder gaan in de muziek, maar ik zou ook zover mogelijk willen raken in het skaten.”
De vijftienjarige Amir wil graag architectuur studeren. Hij volgt beeldende en architecturale kunsten op Sint-Lukas, waar hij op internaat zit. “Vorig jaar zat ik op een andere school. Hier heb je meer vrijheid, ze laten je je ding doen. Dat is veel leuker. Ik kijk er wel naar uit om te werken. Soms heb ik de indruk dat wij op school meer werk hebben dan anderen die een job hebben.” Willen ze dan niet eeuwig tiener zijn? “Je kan werken en tiener blijven tegelijkertijd,” klinkt het met een knipoog bij Bo (14), die sportwetenschappen volgt aan het Koninklijk Atheneum Etterbeek. Lenno (15), die op Mabo zit, wil naar de universiteit. “Studeren en werken, ik zie dat wel zitten. Het moet, hé. Maar ik wil wel blijven skaten.” Nelson, veertien, heeft niet per se zin in dat volwassenenleven, maar voor hem mag zijn tijd op Mabo er zo snel mogelijk op zitten. “Ik wil graag iets met journalistiek doen. De problemen in de wereld, die interesseren mij. Jammer genoeg krijgen we daar op school te weinig van.”

Anders dan in Minding the gap spreken deze jonge gasten met veel liefde over hun thuis, ook al komen ze soms uit gebroken gezinnen. “Ik voel me thuis supergoed,” zegt Sam, die vier broers heeft. “Maar als ik hier ben, denk ik: ik wil hier altijd blijven.” (Lacht) “We brengen ontzettend veel tijd door met elkaar, maar het is niet dat ik niet haar huis wil,” zegt Nelson. “Soms wil je ook gewoon chillen in de zetel.” “Dit is mijn tweede thuis,” knikt ook Otto, net vijftien geworden en een fan van local skate hero Laurens Willems. “Je kan hier altijd terecht, iedereen helpt elkaar als er iets is. Mijn ouders kennen al mijn vrienden ook, ze weten dat het goeie ketten zijn.”

Buurtcomité
Otto draagt een hoodie van Zwangere Guy. Het is geen geheim dat de Brusselse rapkoning een goeie marketeer is, maar hij heeft als voormalige jeugdwerker vooral ook een groot hart voor Brusselse jongeren. Hij sponsort BXL street’rs, en stopt hen outfits en decks toe. Ze kwamen in contact via Instagram, en hij nodigde hen uit naar zijn shows in de AB. BXL street’rs werkten ook samen met een skatewinkel, maar schieten hun eigen video’s en vervaardigden ook hun eigen stickers. Skaten is in Brussel net als veertig jaar geleden, toen de eerste skatescene hier uitrolde met Pascal Mitevoy en co, vooral DIY.

“We hebben hier wat dingen in elkaar getimmerd,” wijst Otto naar een houten staketsel in het midden van het pleintje voor het station, “maar die planken worden vaak weggenomen.” In Minding the gap toont Bing Liu een paar keer de openbare ruimte van het stadje Rockford die er kaal en leeg bij ligt, je ziet enkel de slijtplekken die de skaters achterlaten. Het zijn symbolische shots voor de krassen op de ziel van zijn protagonisten. Die krassen zijn er ook in het Brusselse staal en beton, maar dan wel uit noodzaak. “We hebben te weinig skateparks in Brussel,” legt Sam uit. “Dus moet het op straat gebeuren. Maar daar doe je maar bepaalde tricks. Een skatepark is een betere plek om dingen te leren. Daar heb je ook ramps.” Die heb je toch ook bij Byrrrh and Skate in Anderlecht? “Ja, maar daar moet je elke keer betalen. En je moet een helm dragen.”
En wat dan met het skatepark hierboven, op het Ursulinenplein? “Dat is niet veel soeps,” vindt Otto. “Voor een grote stad met een miljoen inwoners is er heel weinig skate-infrastructuur.” Twee maanden geleden is hij die tekortkoming samen met de andere jongens van BXL street’rs gaan aankaarten op een buurtcomité in de wijk rond het Sint-Katelijneplein. Hun demarche viel niet in dovemansoren. Twee weken geleden werden ze uitgenodigd op het kabinet van de Brusselse schepen van Sport Benoît Hellings en zijn collega Ans Persoons, schepen van Openbare ruimten. “We voelden ons echt gehoord,” glundert Otto. “We hebben nog geen stemrecht, maar Ans Persoons en Benoît Hellings luisterden echt goed. Alsof we een van hun kinderen waren. Dat apprecieerde ik.”

BXL ma belle
Maar politiek gaat traag, vraag dat maar aan de klimaatbetogers. Voorlopig vinden de jongens hun gading dus nog even buiten Brussel. “Tijdens weekends of vakanties trekken we naar outdoor skateparks in Vlaanderen,” zegt Sam. “Dan kopen we een Go Unlimited-treinticket en rijden we overal naartoe. In Mechelen heb je een goed, gratis skatepark in de openlucht, net als in Knokke, Leuven...” Een van de leukste skateparks ligt in Doornik, vertelt Bo. “En Kapermolen, in Hasselt, dat is heel groot.”

“Het is fijn om eens andere oorden op te zoeken,” beaamt Amir terwijl hij zijn bord omhoog houdt. Aan de onderkant zijn de woorden “Wie is Guy?” net niet uitgewist door de vele slides over de ijzeren rails van hun eigen bouwsel. “Als je dan terugkomt, kijk je weer met andere ogen. Elders leer je vaak ook nieuwe dingen die je dan hier kan uitproberen.”
Rockford, het stadje waartegen het verhaal van Minding the gap zich ontrolt, wordt weleens smalend ‘Rock Bottom’ genoemd. Het magazine Forbes bestempelde de stad ooit zelfs als het meest miserabele oord van Amerika. Dat is hier wel anders, de crew van BXL street’rs is vol lof over zijn hoofdstad. “Brussel is de beste stad ter wereld,” lacht Amir. “Ik heb één jaar in Vlaanderen gewoond, dat is onvergelijkbaar. Geen enkele andere stad die ik al heb gezien, kan Brussel vervangen.” “Het is een heel leuke plek om op te groeien,” vindt ook Jules. “Ik ben er trots op dat ik in Brussel woon. Ik heb hier veel dingen gezien en geleerd.”
Maar wat trekt kids nu al vijf decennia naar die houten plank op vier wielen? “Je valt, je staat weer recht en je doet verder,” vat Jules het knap samen. Natuurlijk, het is de school van het leven! Je leert risico’s in te schatten, je daagt jezelf uit en groeit als persoon. Het maakt je hoofd leeg, leert je adrenaline kanaliseren en stimuleert je creativiteit. En het overstijgt afkomst, achtergrond en geaardheid. “En het is ook gewoon pure vrijheid,” zegt Jules. “Het is geen sport waar je je moet houden aan regels, of waarbij je moet luisteren naar een coach. Je doet wat je wilt en hoe je het wilt.”
“Als kind doe je dingen gewoon. Maar gaandeweg raakt iedereen dat kwijt,” weet ook Keire in Minding the gap. Het is de kunst om dat niet te doen.

> Minding the Gap. avant-première: 29/5, 19.30, Bozar, Release: 5/6

> BXL Street’rs. Instagram: bxl_streetrs