De discipelen van de Actors Studio

Is de zomer een geschikt moment om je te verdiepen in het debat over het verschil tussen een personage spelen en ‘zijn’? Ieder zijn meug. Staat wél als een paal boven water: Cinemateks selectie van films met discipelen van de New Yorkse Actors Studio is om duimen en vingers bij af te likken.

Improvisatie, psychologische identificatie en het putten uit eigen ervaringen of het emotionele geheugen om een rol vorm te geven zijn de hoekstenen van 'the Method'.

Om die acteerstijl ingang te doen vinden, richtten Elia Kazan, Cheryl Crawford en Robert Lewis in 1947 de Actors Studio op. De methode werd vooral door Lee Strasberg uitgewerkt en is gebaseerd op ideeën van de Rus Konstantin Stanislavski.

De Actors Studio was bedoeld als laboratorium, een werkplek waar professionele acteurs aan hun spel konden schaven. De plek zoog jong talent aan als Marlon Brando, Marilyn Monroe, James Dean, Paul Newman en Steve McQueen. Zij waren bij de eersten om het aangezette, theatrale acteren in te ruilen voor een realistischere vorm. Een vorm die erop neerkomt dat je niet verstaanbaar praat maar mompelt in een gescheurd, bezweet onderlijfje, zeggen tegenstanders, verwijzend naar de vertolkingen van Brando in de films van Elia Kazan.

De Actors Studio heeft een hekel aan commentaar van buitenstaanders. De officiële website haalt uit naar de vele fouten van academici, historici en vaklui uit het theater. "Het werk van Stanislavski, Vakhtangov en de Actors Studio werd bereikt door doorgedreven, lange, praktische experimenten die ontsnappen aan rationale analyse door niet-beoefenaars."

Kanttekeningen
Er kunnen en mogen ook kritische kanttekeningen worden gemaakt bij de bejubelde Actors Studio. Al wist u dankzij Meryl Streep en Sean Penn natuurlijk al dat 'the Method' ook tot lachwekkende resultaten kan leiden. Maar zelfs wie niet voor methodacting te vinden is, moet toegeven dat studenten van de Actors Studio met buitengewoon veel verbluffende vertolkingen enorm bijdroegen tot films die ertoe doen.

We spreken hier over Marilyn Monroe in The misfits, Jon Voight in Midnight cowboy of Harvey Keitel in Mean streets. Over James Dean die het onbestemde ongeluk van een generatie jongeren gestalte weet te geven in Rebel without a cause, over Robert De Niro die als Taxi driver een knoop in je maag legt en de opvliegende, sexy Steve McQueen die in The getaway een bankrover op de vlucht speelt alsof zijn leven ervan afhangt.

Dustin Hoffman vat heel The graduate samen in één blik (en bijbehorende lichaamshouding) op Mrs Robinson. Gene Hackman maakt in The conversation beter duidelijk wat paranoia met een mens doet dan de doorsneepsycholoog. Al Pacino walst The godfather het collectieve geheugen in.

Allemaal actors van de Studio. Waar wacht u op? Deelnemen aan de audities is een fluitje van een cent volgens de site. Geselecteerd raken iets moeilijker.