De stille nacht van Bent Hamer

Eggs, Kitchen stories, O’Horten: dankzij de kurkdroge, meestal woordloze humor met een vleugje melancholie vinden de menslievende films van Bent Hamer gretig aftrek in het buitenland. De Noor stelt in het kader van Norway Now zijn nieuwste film voor in het Paleis voor Schone Kunsten en duikt op in Cinematek voor een retrospectieve. “Ik voel me niet verplicht om steeds hetzelfde soort film te maken.”

De zesde film van Bent Hamer is een modern kerstverhaal... voor mensen die de kerstperiode argwanend bekijken. Home for Christmas, gebaseerd op verhalen van Levi Henriksen, volgt op kerstavond een dwarsdoorsnede van de Noorse bevolking.

Tiens, een kerstfilm hoeft niet per se Amerikaans, zeemzoet en commercieel te zijn.
Bent Hamer: Laat het ons hopen! Ik gebruik de kerstsfeer ook. Sommige decors doen zelfs een beetje aan Disney denken. Maar wat me zo beviel aan de kortverhalen van Henriksen is dat je alle referenties naar Kerstmis kunt weglaten zonder aan de kern te raken. De grote en kleine problemen en de gevoelens waar de personages mee worstelen zijn er 's anderendaags nog altijd. Neem bij veel kerstfilms het kerstgegeven weg en er blijft niets over.

Mmm... Kerstmis speelt toch wel een rol? Voor of tegen, het beïnvloedt ons. We gedragen ons anders, we stellen ons andere vragen. Dat geldt toch ook voor uw personages?
Hamer: Dat is juist. Maar hun muizenissen en problemen zijn niet aan kerst gelieerd. Er wordt hoogstens wat meer over nagedacht. Natuurlijk heeft de kerstperiode een invloed. De zelfmoordcijfers gaan bijvoorbeeld omhoog. Er wordt zoveel van je verwacht. Daar niet aan kunnen voldoen, valt zwaar. Ook als je kerst haat of helemaal niets met religie hebt, het is een deel van onze cultuur. Er valt niet aan te ontsnappen. Velen staan net als ik ambivalent tegenover Kerstmis. Ik erger me nog het meest aan het feit dat de kerstperiode zo fucking vroeg start en dat het commerciële aspect zo zwaar doorweegt. Tegen dat het echt Kerstmis is, ben je de hele santenboetiek beu. Maar goed, de familie samen krijgen, eten, drinken, verpozen... dat spreekt tot de verbeelding.

Home for Christmas herinnert een paar keer aan het goede in de mens zonder in meligheid te vervallen. Een moeilijke evenwichtsoefening?
Hamer: We zijn tot het goede in staat. We doen het misschien niet vaak genoeg, maar het zit diep in ons geworteld. Je krijgt zoveel terug door genereus te zijn. Ik ben ondertussen oud genoeg om daarin te geloven zonder gêne.
De personages uit de rand hebben een groot hart. Ook al heb je niet hun nationaliteit, leeftijd, geslacht of sociale status, toch herken je iets. Dat beroert je.

Een vraag over de humor in uw films. Voelt u zich soms verwant met Aki Kaurismäki en Roy Andersson?
Hamer: Ik doe niets na, ik stap niet met opzet in iemands schoenen. Toen ik nog kortfilms draaide, maakte ik er al een punt van om mijn eigen ding te doen en daar niet te lang over na te denken. Maar ik begrijp je vraag wel. De films van Kaurismäki en Andersson bevallen me wel. Geen filmmaker of filmkijker begint met een onbeschreven blad. Hoe we naar films kijken, hoe we films maken, hangt af van je persoonlijkheid maar ook van je referentiekader. Dat wordt bepaald door de films die je gezien hebt en al dan niet goed vond, maar ook door wat je als mens allemaal al hebt meegemaakt. Bestaat er zoiets als Scandinavische humor? Het is moeilijk om er iets zinnigs over te zeggen, maar er is wel iets. De bewoners van de Vodka Belt hebben een aanleg voor melancholie, een behoorlijk onderkoeld gevoel voor niet overhaaste
humor.

Home for Christmas
In de zalen vanaf 15/12
1/12 • 20.00, PSK (avant-première. Home for Christmas in aanwezigheid van Bent Hamer)
2 > 13/12 • Cinematek (retrospectieve Bent Hamer) & 15 > 30/12 • flagey