Écran Total: Een cinefiele totalervaring

Verschraling van het aanbod, dominantie van idiote blockbusters: in vele steden vreest de cinefiel de zomer, maar niet in Brussel. Hier schakelt Cinéma Arenberg al 22 jaar een versnelling hoger. Het festival Écran Total serveert de filmliefhebber tachtig films: klassiekers en onuitgegeven films, hommages en hernemingen. Voor wie niet weet waar eerst gekeken, vatten we editie 2011 samen in tien films.

Aurora

Er bestaat niet zoiets als een moordenaar, er zijn alleen maar mensen die moorden. Dat zegt de Roemeen Cristi Puiu, regisseur van beroep en roeping. Aurora is zijn poging om een moord te reconstrueren door het persoonlijke verhaal van de dader te integreren in de misdaad. Daarbij gaat hij elk discours uit de weg dat de moord in een buitengewone daad transformeert. Zoals films bijna altijd doen. Niet gemotiveerd om drie uur lang in het hoofd van een moordenaar te dolen die angstaanjagend gewoon is? Met The death of Mr. Lazarescu bewees Puiu al een van de boeiendste regisseurs van Europa te zijn.

Unter dir die Stadt

Écran Total vist meerdere films op die vorig jaar al in Cannes werden voorgesteld. Maar beter laat dan nooit. Zeker als het over onderkoeld, maar doortastend werk gaat als Unter dir die Stadt. De Duitser Christoph Hochhäusler beeldt een wereld uit waar alle leven en menselijkheid uit lijkt weggezogen. Vanuit een van de strakke wolkenkrabbers die van Frankfurt het financiële hart van Duitsland maken, kijkt bankier Roland neer op de mensen. Wat hij wil, pakt hij. Zonder blozen stuurt hij Svenja's man naar het buitenland. Zo kan hij ongestoord en bijna mechanisch zijn dierlijke lusten botvieren.

Spectres

Spectres is net als Aurora en Unter dir die Stadt een van de veertien films die zonder Écran Total geen (Brusselse) release zouden krijgen. Spectres maakte eerder al het mooie weer op het Kunstenfestivaldesarts en in Wiels. Het is goed nieuws dat hij nu ook in het bioscoopcircuit een kans krijgt. Regisseur Sven Augustijnen zocht mensen op die nog kunnen getuigen over de politieke moord op Patrice Lumumba, de eerste minister van Congo, precies vijftig jaar geleden. De belangrijkste is Ridder Jacques Brassinne de la Buissière. Het gaat er niet uitsluitend om de waarheid te achterhalen. De documentaire belicht ook hoe de mens verbloemt, verdraait, ontkent wat hem niet uitkomt en bewijst dat België nog altijd niet in het reine is met Congo.

Le cercle rouge

Een spannende, verrassende plot is altijd welkom. Maar groots misdaaddrama kan ook opgetrokken zijn uit sfeer en stijl. Jean-Pierre Melville kon zijn films laten pieken met iets futiels als Alain Delon die een hoed opzet en even over de rand wrijft, en weet hoe ontroerend een natgeregende straat kan zijn. Climax van Le cercle rouge is een juwelenroof van een halfuur waarin geen woord uitgewisseld wordt. De drie inbrekers (Alain Delon, Gian Maria Volonté én Yves Montand) blijken over meer eergevoel te beschikken dan de ordehandhavers en justitielui ("Les hommes sont coupables. Ils viennent au monde innocents mais ça ne dure pas"). De uitzondering is commissaris Mattei, een van de laatste en mooiste rollen van Bourvil.

Welt am Draht

Tot vorig jaar wisten alleen verwoede fassbinderianen dat hun favoriete Rainer Werner in 1973 een paranoïde, filosofische cyberpunkfilm uit zijn hoed getoverd had. Welt am Draht was lang nagenoeg onvindbaar, maar daar is gelukkig verandering in gekomen. De trage, tweedelige tv-film is een voorloper van The matrix, Avatar en Inception. Het gaat over de programmeur van een supercomputer die een artificiële werkelijkheid kan creëren. Maar kan hij zelf een gesimuleerde wereld van de werkelijkheid onderscheiden? Fassbinder had genoeg aan de nieuw aangelegde modernistische buitenwijken van Parijs om de kille, aseptische wereld van de toekomst te verbeelden. Hij kiest voor seventieskitsch en een hoogsteigen futuristische en artificiële atmosfeer. Een van de achttien klassiekers van Écran Total.

The war game

Peter Watkins draaide deze valse documentaire voor de BBC. Maar de tv-zender durfde zijn kijkers in 1965 niet blootstellen aan de angstaanjagende film. Watkins had het net iets te realistisch over de gevolgen van een nucleaire holocaust in de regio van Kent, Engeland. De regisseur maakte nog meer fascinerende valse documentaires. Het paranoïde Punishment park bijvoorbeeld rekent af met de praktijken van de Nixon-administratie. Écran Total eert de pionier met de herneming van zeven films.

Monty Python and the Holy Grail

Begin november stelt Marjane Satrapi de opvolger van Persepolis voor. Van Écran Total kreeg de in Iran geboren striptekenaar en regisseur carte blanche om zes films te laten zien die haar werk beïnvloedden. Behalve The chase, een thriller van Arthur Penn met Marlon Brando en Jane Fonda, of het minimalistische meesterwerk Tôkyô monogatari van Yasujirô Ozu, koos Satrapi ook voor een film die u allang kent, maar die u toch nog zal doen lachen. En nu op zoek naar die shrubbery!

Il gattopardo

Luchino Visconti was zelf een graaf en misschien is het daarom dat hij de Laatste der Aristocraten onnavolgbaar heeft kunnen portretteren in zijn eenzaamheid, pathetiek, tragiek en onversneden melancholie en cynisme. Il gattopardo moet je in de cinema gezien hebben. Meesterlijke mise-en-scène, doordacht kleurgebruik, schitterende decors, briljante montage, een ingenieus ritme, fantastische acteerprestaties (van Burt Lancaster, Alain Delon) en machtig mooie muziek (een bewerking van Verdi door de onvolprezen Nino Rota) dragen bij tot dit hoogtepunt in de filmgeschiedenis. Écran Total herneemt ook Senso, Rocco e i suoi fratelli en Morte a Venezia.

The autobiography of Nicolae Ceausescu

Hoe gedreven kun je zijn? Andrei Ujica worstelde zich door meer dan duizend uur archiefbeelden van Nicolae Ceausescu, de tiran die Roemenië naar de rand van de afgrond bracht. Uitsluitend met die beelden bouwde hij een monumentale biografie van Ceausescu. We zien hem naast De Gaulle, Nixon en Queen Elizabeth. Zijn protest tegen de Russische invasie van Tsjecho-Slowakije maakte hem geliefd bij westerse leiders, al was hij meer bezig met zijn imago dan met het bestuur van het land. De grootheidswaanzin druipt ervan af, het ene massaevenement volgt het andere op. En het volk maar juichen en zwaaien met de vlaggen. Hallucinant dat die maskerade zoveel jaar heeft kunnen aanslepen.

Network

Écran Total stelt dit jaar ook een reeks films voor die de media kritisch belichten. Het is meer dan een smoes om Citizen Kane van Orson Welles nog maar eens te tonen. Network is bijvoorbeeld een van de beste films van Sidney Lumet, de in april overleden regisseur van 12 angry men en Dog day afternoon. De scherpe satire gaat over een nieuwsanker dat niet kan verkroppen dat hij na 25 jaar opzij geschoven wordt voor meer sensatie. "I'm mad as hell and I'm not going to take it anymore!" Hij kondigt aan zichzelf live te doden... waardoor de kijkcijfers als een raket de hoogte in schieten en het circus verder gaat.

tickets: €6,60/8 (10 films: €60)