‘The future is een horrorfilm’

Een koppel dertigers panikeert omdat hen maar een maand vrijheid meer rest. Daarna moeten ze voor een straatkat zorgen. De verantwoordelijkheid doet hen duizelen. Miranda July volgt prijsbeest Me and you and everyone we know op met een gekunstelde, eigenaardige film met meer weerhaken dan je zou denken. [b]niels ruëll[/b]

Miranda July koketteert met naïviteit en amateurkunsten en vertrekt van haar eigen ervaringen en verwondering voor de wereld. Voor haar kleine wereld om precies te zijn. Dat maakt het haar vele en opvallend felle tegenstanders gemakkelijk. Die omschrijven The future als aanstellerig, pseudonaïef navelstaren. Wij hebben niet de zoveelste indiefilm over weifelende dertigers gezien. De Amerikaanse schrijfster, video- en performancekunstenaar maakt een ander soort cinema. Sta open voor haar vreemde kronkels en je ontdekt een film die soms grappig, soms droevig is en met behulp van wat magisch realisme een duik neemt in de "duisternis waar men niet over hoort te praten". Dat laatste is een citaat van de pratende kat Paw-Paw. Op het Internationaal Filmfestival van Vlaanderen - Gent keken we Miranda July recht in de ogen en stelden volgende vragen.

Waarom een kat en geen baby?
Miranda July: Eerlijk gezegd ging de film aanvankelijk helemaal niet over babydingen. Die zijn er onderweg ingeslopen. Als ik zelf van die kat geen babysurrogaat had gemaakt, zouden anderen het wel in mijn plaats gedaan hebben. De vrienden die ik de eerste versies van het scenario liet lezen, merkten meteen op dat de kat als een baby was. Maar ik vind de kat ook een interessant personage om het over wachten te hebben. Er zijn verschillende soorten van wachten. Eén daarvan is blind wachten op iemand die ons komt redden, terwijl het eigenlijk allang geen zin meer heeft om nog te wachten. De kat wacht ook op de dood.

Weet u heel precies waar u het over wilt hebben of achterhaalt u dat achteraf wel?
July: Ik wil me geen zorgen maken over wat de mensen over mijn werk gaan denken op een moment dat dat werk nog moet worden gemaakt. Ik probeer vooral niet na te denken. Ik vis achteraf wel uit waar het over gaat. Nu krijg je tijdens het werkproces wel al veel door. Het onbewuste krijgt vooral in het begin de kans om zijn werk te doen. Wanneer er geld moet worden gevonden om de film te maken, denk ik wel al na over het publiek. Dan durf ik stukken te herschrijven. Dan begin ik woorden te plakken op de wereld die ik wil creëren. Dat doe ik op dat moment liever niet, maar ik zie voorlopig geen andere manier om mensen te overtuigen om in de film te investeren.

Sophie en Jason reageren heel uiteenlopend op hun laatste weken vrijheid. Jason speelt in op wat komt, Sophie raakt verlamd. Geef mij maar Jason.
July: Dat houdt steek. Ik wou die rol eerst zelf spelen. Vooral de scène waarin Jason de tijd stilzet, steekt me de ogen uit. Ik heb zelf een relatie achter de rug die niet in schoonheid eindigde en herkende me in zijn gevoelens. Ondertussen ben ik getrouwd.

Sophie is net als Jason een afscheiding van mij. Zij gaat op elk kruispunt de verkeerde kant op. Voor mij is The future een horrorfilm. Wat als ik niet weet te verzinnen hoe het verder moet? Wat als elke beslissing de situatie verergert en ik eindig als iemand die wanhopig probeert de aandacht te trekken. Ik vind het zeer oncomfortabel om zo'n personage op te voeren. Jason kreeg mijn reddende gaven mee: openheid, een natuurlijke belangstelling voor de wereld, geloof in het toeval. Hij komt wellicht wat schilferachtig over, maar voor een artiest zijn dat belangrijke eigenschappen. Beiden zijn op het einde van de rit andere mensen geworden.

Waar komt dat irrationele idee vandaan dat het leven voorbij is als je je verantwoordelijkheid opneemt, bijvoorbeeld door voor een kind te zorgen.
July: Sommige mensen willen eeuwig jong blijven. Ik ken vrouwen die een stuk ouder zijn dan ik en nog altijd op een kinderachtige manier voortdurend in de belangstelling willen staan. Je studeert niet af als kind of jongere. Je wordt het doorgaans gewoon beu. Ik wou dat moment tonen. Sophie wil voortdurend in de aandacht staan tot ze dat échte, kleine meisje tegenkomt dat écht aandacht nodig heeft. Sophie is immatuur. Maar moet ze een moeder zijn en een baan hebben? Ik weet het niet.

Er een zootje van maken is niet gebonden aan een bepaalde leeftijd. We zijn er op elke leeftijd toe in staat. Ik toch. Niettemin is The future heel erg nu. Binnen een paar jaar kijk ik er meewarig glimlachend op terug en noem de film typisch het werk van iemand van 35. (Lacht) Maar zo zit mijn werk nu eenmaal in elkaar, het evolueert mee met mijn leven. Ik word publiekelijk ouder.

Hebt u het daar niet moeilijk mee?
July: Eigenlijk wel. Ik ben een vrij privaat iemand. Alleen komt al mijn materiaal nu eenmaal voort uit mijn leven. Dat materiaal is niet klassiek autobiografisch, maar wel emotioneel autobiografisch. Het is altijd zoeken naar een evenwicht tussen die werkwijze en mijn privéleven. Het is best mogelijk dat zo'n evenwicht niet bestaat.

Is het zo verkeerd om aandacht te willen?
July: Het is niet onnatuurlijk, maar toch schaam ik me voor het opzoeken van de aandacht. Ik kom uit een intellectuele familie. Optreden is er geen gewoonte. Het betaamt niet om je zorgen te maken over je uiterlijk. Het volstaat dus dat een fotograaf mij wil portretteren en ik schaam me. (Lacht) Maar ik ben niet uitsluitend een schrijver. Een deel van mij is dol op optreden. Optreden is heel bevrijdend. Het heeft iets puurs. Daarom blijf ik die performances doen.

Maar zeker als vrouw is het een complex gegeven. Vrouwen of tienermeisjes hebben een vreemde relatie met het bekeken worden. Die relatie verandert met het ouder worden. Bekeken worden geeft je een gevoel van macht. Maar is het wel echt macht als het slechts over de macht gaat om bekeken te worden?

Voor mij is dit geen evident terrein. Tenslotte komt al mijn creatieve werk voort uit mijzelf en vraag ik als artieste om aandacht. Ik wil die behoefte aan aandacht ook niet zomaar veroordelen.

Een nieuw leven beginnen, is nog nooit zo gemakkelijk geweest, leert The future. Het volstaat je internet af te sluiten.
July: Inderdaad, neem je personages de toegang tot het internet af en ze zijn reddeloos verloren. Plots zullen ze moeten uitdokteren wie ze zijn. Dát boeit me mateloos. Technologie op zich interesseert me niet. Al vind ik het wel gek dat we zoveel uren per dag naar een scherm staren. Ik had nooit gedacht dat ik het zelf zou doen. Ik ben oud genoeg om nog iets meegepikt te hebben van het tijdperk waarin dat niet het geval was. Ik heb nog een moralistisch idee over wat mensen met hun tijd moeten doen. De jongere generaties hebben daar minder last van.

zalen: Vendôme