Honderd jaar gesmoord verlangen

Honderd jaar geleden werd een van de grootste Amerikaanse toneelschrijvers geboren, en dat belangt ook Cinematek aan. Tennessee Williams lag aan de basis van een resem filmklassiekers. 'A streetcar named desire' en 'Cat on a hot tin roof' zijn slechts het topje van de ijsberg. Of zeg maar vulkaan: Williams beschreef een leven lang meedogenloos de erupties bij hitsige mensen met gesmoorde verlangens en gefrustreerde gevoelens.

Tennessee Williams had een haat-liefdeverhouding met film. Zijn populariteit ging door het dak dankzij de succesvolle verfilmingen van de theaterstukken A streetcar named desire en Cat on a hot tin roof. Maar de gruwelijke manier waarop Hollywood zijn werk soms behandelde was er te veel aan. Het bekendste maar lang niet het enige conflict ging over de homoseksualiteit van voormalige footballer Brick in Cat on a hot tin roof. Dat is een essentieel onderdeel van het verhaal. Brick grijpt liever naar de fles dan in te gaan op de avances van zijn behoeftige vrouw. Tijdens zijn verjaardagsfeestje dwingt de terminale Big Daddy zoon en schoondochter om open kaart te spelen en zo duiken we in een poel van frustraties, bitterheid en desillusie. Hollywood gomde Bricks homoseksualiteit uit. Ondanks de verminking groeide Cat on a hot tin roof uit tot een filmklassieker. Paul Newman en Elizabeth Taylor spatten van het scherm. Op het vakmanschap van regisseur Richard Brooks staat geen maat. Williams' bijtende dialogen zijn tijdloos: "I'm not living with you! We occupy the same cage, that's all."

Trauma's en lusten
Wie Williams alleen kent van Cat on a hot tin roof en het Marlon Brando-spektakel A streetcar named desire, wachten mooie verrassingen. Een van de beste adaptaties is het huiveringwekkende, broeierige Suddenly, last summer van Joseph L. Mankiewicz. In New Orleans wil een rijke weduwe (Katharine Hepburn) het ideaalbeeld bewaren van haar overleden zoon. Dat haar estheet en dichter de herenliefde verkoos en zijn dood in Spanje met kannibalisme te maken heeft, mag niet geweten zijn. Ze chanteert een instelling om een lobotomie uit te voeren bij de enige getuige, haar nicht (Elizabeth Taylor). Het getraumatiseerde jonge meisje vertelt een dokter (de zich na een ongeval vreemd gedragende Montgomery Clift) met horten en stoten de waarheid. Williams stond met de hulp van Gore Vidal zelf in voor het filmscenario. Taylor noch Hepburn konden hun Oscar-nominatie verzilveren.

Een fabelachtige cast draagt ook het spannende psychologische drama The night of the iguana van John Huston. Richard Burton schittert als een getormenteerde ex-predikant die aan de slag gaat als reisleider in Mexico en beschuldigd wordt van de verkrachting van een zestienjarige nymfomane. Op zijn vraag biedt een wellustige hoteleigenares (Ava Gardner) onderdak aan een rondreizende kunstenares (Deborah Kerr). Allen voelen zich als een gevangengenomen leguaan die niet verder raakt dan het touw lang is. "There are worse things than chastity, Mr. Shannon," merkt Kerr op. "Yes, lunacy and death!" antwoordt Burton. Het is ondertussen 1964 en filmadaptaties mogen al veel meer de taboes aankaarten en seksuele insinuaties maken die Williams' theaterstukken kenmerken. Vreemd genoeg leidt die evolutie niet tot betere verfilmingen van zijn werk.

De cyclus in Cinematek omvat zowaar ook een film van Luchino Visconti. Williams droeg bij tot de dialogen van dit barokke fresco van een heteroseksuele liefde gezien door homoseksuele ogen.

100 jaar Tennessee Williams
Nog tot 30/4