La Fée: De magie van Abel & Gordon

Als we niet opletten moeten we straks ook Dominique Abel en Fiona Gordon toevoegen aan de lange lijst Belgen die sneller in het buitenland doorbraken dan hier. Het clownskoppel uit Anderlecht laat met La fée een derde, nergens mee te vergelijken, burleske komedie op de wereld los. Een gesprek over stelen, lachen en de klunzige mens.

Een nachtwaker in een klein hotel in de Franse havenstad Le Havre krijgt een dame zonder valies en op blote voeten over de vloer. Dom mag van Fiona drie wensen doen. 's Anderendaags heeft hij zoals gewenst een scooter en meer brandstof dan nodig, maar de fee is weg. Dom is verliefd en wil haar terugvinden. Zo begint La fée.

Maar het verhaaltje is bijzaak. De sprankel van de film is vooral te danken aan de humor en de poëzie die Dominique Abel en Fiona Gordon (regisseurs, scenaristen, producenten én clowns) tevoorschijn toveren door een herkenbare, alledaagse wereld te bespelen. Vluchtelingen, schoenwinkels, hondjes, baby's, fietsen, scooters, blinde barmannen van kroegen die L'Amour Flou heten, niets of niemand is veilig. Alles gaat door hun handen en wordt bepoteld, gekneed, gekeerd tot het doet schateren, glimlachen, dromen of verwonderen.

La fée opende in Cannes de Quinzaine des réalisateurs en werd door verschillende landen gekocht. Dominique Abel en Fiona Gordon ontmoeten kan op 4 oktober in Cinematek. Die avond stellen zij Rumba voor en een film die hen beïnvloed heeft: Whisky van de Uruguayanen Juan Pablo Rebella en Pablo Stoll.

Jullie vorige film, Rumba, was leuk maar viel soms stil. Op La fée lijkt me meer snee te zitten. De vele achtervolgingen zijn daar misschien niet vreemd aan.
Fiona Gordon: Rumba was een film over vallende mensen, La fée over rennende mensen. Hoewel Rumba soms te snel ging, had je niet de indruk dat het ritme strak was. Deze keer hebben we voor meerdere scènes best wel wat tijd uitgetrokken en toch heeft het publiek de indruk dat de film vaart heeft.
Dominique Abel: Rumba begon snel en dat tempo hielden we niet vol. Deze keer zijn we trager gestart. Belangrijker dan een hoog tempo zijn tempowisselingen. We zitten nog in een leerproces.
Gordon: We zijn gewoon nooit tevreden.
Abel: We krijgen de vraag of L'iceberg, Rumba en La fée een trilogie vormen. Voorlopig wel, maar we willen er graag een vigintilogie of trigintilogie van maken.

Geen telefoon, paal, fiets of sjaal of jullie doen er wat mee.
Abel: Er is inderdaad een grote economie van de middelen. Hergé tekende in Kuifje ook geen telefoon op een bureau als die wat later niet rinkelen moest. Wij hebben jaren vooral in theaters gespeeld. Het podium overladen met spullen die je niet of amper gebruikt, is onverstandig.
Gordon: Soms reikt het dagelijkse leven wel een idee aan. We proberen vooral veel uit tijdens improvisatiesessies.
Abel: We beginnen wel aan te voelen wanneer een idee een burlesk potentieel heeft. Wanneer er choreografische, komische of poëtische mogelijkheden in zitten.

Waarom gebruiken jullie je voornamen voor jullie filmpersonages?
Abel: We stellen eigenlijk geen personage samen. Dom en Fiona is persoonlijk en eenvoudig. Ze kunnen zoals Laurel & Hardy in verschillende films in verschillende werelden opduiken.
Gordon: In het theater gebruiken we wél andere namen voor onze personages. Op een podium spelen we iets buitensporiger, iets groter en meer clownesk. Daar staan de personages verder van ons af.

Ondanks de figuur van de fee dwaalt La fée minder ver van de realiteit af dan Rumba en L'iceberg.
Gordon: La fée speelt zich in een stad af. Dat leidt vanzelf tot sommige thema's. In L'iceberg steken clandestiene mensen even hun neus aan het venster. In Rumba wilden we hen ook opvoeren maar dat paste uiteindelijk niet in het verhaal. Deze keer ging het zonder moeite. Een fee wil het leven van meerdere mensen verbeteren. Voor ons was het een evidentie om ook mensen aan bod te laten komen die echt iemand nodig hebben.
Abel: In onze intentienota verwijzen we naar de burleske films. Die waren vooral populair tijdens perioden van grote crisis. De clowns toonden - op een grappige manier - hoe ze de Amerikaanse droom wel nastreefden maar jammerlijk faalden. Dat idee is nog niet gedateerd. Er slapen mensen op straat. Er zijn jongeren die nergens werk vinden.
Gordon: Maar politiek een plaats geven in een film als La fée is moeilijk. Het wordt rap zwaar. We raken het even aan maar duwen niet door.

Jullie fee heeft ze wel niet alle vijf op een rij. Ze steelt bijvoorbeeld.
Abel: Al onze personages staan misschien niet buiten de maatschappij maar wel aan de kant. Zelfs de agenten. Het geluk wordt hun niet op een zilveren blad aangereikt. Ze moeten er actief naar op zoek en dat gebeurt met gestuntel. We wilden een onafgewerkte fee, een die onwettelijke middelen gebruikt om orde op zaken te stellen en komaf te maken met ongelijkheid. Ze steelt en geeft. Dat is grappig.
Gordon: Ze heeft iets van Robin Hood. En van een clown. Clowns de gevestigde orde zien uitdagen, is leuk. Ze doen wat wij in het echte leven niet durven. Dit gezegd, alle begrip voor de man of vrouw die honger heeft en geen andere uitweg ziet dan stelen.
Abel: Feeën bestaan niet. Maar misschien zijn moderne feeën mensen die net iets gevoeliger zijn dan anderen voor onrechtvaardigheid en ook overgaan tot actie. Wat ons tijdens het schrijven dan weer zeer goed uitkwam, is dat je er vaak een zootje van maakt wanneer je probeert te helpen. Willen helpen maar de situatie verergeren, is dat niet grappig?
Gordon: We hebben er op gelet dat Fiona niet steelt uit een kleine, gezellige winkel, maar uit een grote, hippe winkel. We hebben een geweten! (Lacht) Chaplin laat de jongen in The kid ook vensters inslaan waarna hij zelf toeslaat. Ze trekken hun plan en daar hebben we sympathie voor.
Abel: Ach, in films sympathiseren we zelfs met moordenaars.
Gordon: Komedies laten je ook toe om stoom af te blazen. Je mag lachen met zaken waar je anders niet mee lacht.
Abel: Humor is vaak gelinkt aan pijnlijke situaties. De lach veegt de pijn niet uit. De lach laat toe om erover te praten, om de pijn anders te beleven. Waarna we hopelijk weer verder kunnen.

Is er een perfecte beheersing van het lichaam nodig om klunzigheid voor te wenden?
Gordon: Er zijn twee mogelijkheden. Of je bent maagd en je controleert je bewegingen niet, en dan is die onhandigheid er vanzelf. Dat is het geval voor de amateurs met wie we werken. Met wie we graag werken! Ofwel beheers je je lichaam door jarenlange ervaring wel, en dan moet je indien nodig naar die fragiliteit op zoek gaan. Maar verwijs je naar onze dans? Onze dansen zijn niet perfect, ze zijn soms wat onhandig. We dansen niet met opzet slecht.
Abel: De choreografie zelf geeft wel aanleiding tot humor en onhandigheid. Maar geloof ons, we werken keihard aan die dans. Maar wat die klunzigheid betreft. Heel ons leven zijn we daar al mee bezig. Voor ons is er niet zoveel verschil tussen film, theater of zelfs schilderkunst. Dat zijn slechts expressiemiddelen. De kern van wat we te zeggen hebben, ligt besloten in die bizarre, menselijke choreografie of lichamelijke onhandigheid. We nodigen de toeschouwer uit om goed te kijken hoe we zijn en daar lachen we dan samen om.

zalen: UGC De Brouckère, Vendôme