'Lamb': wie niet afhaakt, wordt beloond

Uit IJsland komt het eigenaardige Lamb aangehuppeld. Kruip wat dichter tegen je geliefden aan. Het is soms even nodig als enige nederigheid tegenover de ­natuur.

Het allesbehalve schaapachtige Lamb dompelt je onder IJslands natuurgeweld dat te ontzagwekkend, te mistig en te gevaarlijk is om als wondermooi te beschouwen. In een van de mensenwereld afgezonderde schapenboerderij gaat het koppel Maria (Noomi Rapace) en Ingvar (Hilmir Snær Guðnason) vreugde- en bijna woordeloos door de dagen. Het duurt even voor we de intrieste oorzaak te weten komen: het verlies van hun enige kind.

Een minimalistisch, contemplatief familiedrama lijkt zich te ontplooien, tot een schaap lammert en Maria zich als een Moeder Gods ontfermt over de bovennatuurlijke boreling, Ada. De posters en trailers verraden de aard van het beest. Laat je liever verrassen.

De zorg voor Ada doet Maria wondergoed. De pijn kan eindelijk naar buiten, het geluk weer naar binnen. Het is hartbrekend, ook omdat je weet dat het niet kan blijven duren. De eigenlijke moeder en haar tijdelijk ingetrokken schoonbroer sputteren tegen en op bedreigingen reageert natuurkracht Maria met vuur. Niemand weet wat de toekomst brengt, maar Noomi Rapace speelt wellicht de rol van haar leven. De Zweedse brak door als hacker-wreker Lisbeth Salander in The girl with the dragon tattoo en kon vervolgens internationaal (Prometheus) aan de bak. Maar dit is van een hoger niveau.

Met een mise-en-scène en precisie die jaren ervaring doet vermoeden slaagt regisseur Valdimar Jóhannsson erin om in zijn uitgepuurde debuutfilm het intieme met het mythologische te verweven. Schrijver en dichter Sjón – ooit muzikant bij Björks The Sugarcubes en nu scenarist van de volgende film van Robert Eggers, de regisseur van The lighthouse – bouwt hier voort op een reeks volksverhalen.

De fotografie gebruikt het zachte natuurlicht als een deken en profiteert van natuurkrachten waar geen enkel special effect tegenop kan. De geluidsband – wat kan onder meer geblaat eng zijn – laat stiltes renderen, en speelt een sleutelrol in de onheilspellende sfeer, en in het gestaag opdrijven van de spanning en het ongemak. Het kan folkhorror worden genoemd, maar trek je dat niet aan. Het sinistere, ruw-poëtische natuursprookje won op het Festival van Cannes terecht een prijs voor originaliteit.

De eigenaardige film met een ijselijk einde is niet boven élke verdenking verheven. Er gebeuren rare, irrationele dingen. Er zijn groteske taferelen die lachwekkend kunnen worden bevonden, waarna afhaken een optie is. Hoop dat het u niet overkomt, want bereidheid tot opschorting van ongeloof wordt met een beklijvende ervaring beloond. Niet elk lijden, niet elk ongeluk kan worden weggenomen, zo almachtig is de mens niet. Maar dat Jóhannsson die onmacht verteld krijgt, is niet niks.

LAMB
IS, dir.: Valdimar Jóhannsson, act.: Noomi Rapace, Hilmir Snær Guðnason, Björn Hlynur Haraldsson