'Le monde nous appartient' van Stephan Streker: filmen in stijl

Acht jaar was het wachten op de tweede langspeelfilm van voormalig filmjournalist en Molenbeek-supporter (wat is het ergst?) Stephan Streker. Dat is lang. Want als het fraaie, filmische Le monde nous appartient één ding aantoont dan wel dat deze filmliefhebber weet hoe je een mooie scène samenstelt. "Ik geloof dat kunst piekt wanneer de emotie voortspruit uit de vorm."

Twee jonge mannen die nog geloven dat de wereld hun kan toebehoren, een stad, een steekpartij: de ingrediënten zijn eenvoudig, het geheim van een goede film schuilt volgens Stephan Streker in de bereiding. Sla Le monde nous appartient niet over als u kunt genieten van zoiets moois en eenvoudigs als Vincent Rottiers die met een gestolen prachtwagen door de Brusselse tunnels scheurt als was hij Ryan Gosling in Drive. "Er zit nog een opname in de film die als twee druppels water lijkt op een opname uit die film. De monteur schrok zich een bult. Maar ten tijde van de opnames kon ik Drive nog niet gezien hebben," lacht Streker.

Je vertrekt van een simpele steekpartij om vervolgens te tonen dat een mensenleven nooit simpel is.
Stephan Streker: De zaak Joe Van Holsbeeck greep me aan. Allee jong, iemand neersteken voor een iPod! Maar een film over die zaak zou ik nooit kunnen maken. Ik moet vrij kunnen zijn om te doen wat ik wil. Vandaar dat ik slechts het bijna theoretische basisgegeven overhoud: een gast steekt een andere gast neer om een materiële reden. De lectuur van de feiten lijkt simpel. Iedereen veroordeelt de dader, ik als eerste, dat is normaal. Vervolgens geloof ik dat het leven altijd uitgesprokener en ingewikkelder is dan het idee dat we ervan hebben. Met de middelen eigen aan cinema - geluid, beeld, tijd... - toon ik dat. Films gaan meestal voor de visie van de dader of het slachtoffer. Mijn idee was om ze met dezelfde eerlijkheid en welwillendheid allebei te tonen. Dat was geen gemakkelijke oefening. Een film met twee helden is lastiger dan een met één held.

Om de misdaad is het je niet te doen?
Streker: De kijker weet hoe het afloopt of kan het raden. Het fait divers interesseert me niet. Daar wil ik geen suspense uit puren. Julien heeft eindelijk de kans gekregen om zijn kunnen als voetballer te tonen. Hij heeft niets dan lof geoogst, krijgt een contract en mag met de Maserati van zijn manager rijden. Pouga mag eindelijk zijn talent tonen en zijn vader vervangen. Hun geloof dat de wereld hun toebehoort, piekt. Dat is de grootste gemene deler. De eenvoudige constructie staat toe om het over de dingen te hebben waar ik het over wil hebben én die winnen aan dramatische kracht door de tragische afloop. Ik denk aan de liefdesverklaring van Pouga. Heel oprecht verklaart hij zijn liefde, maar even oprecht kan de vrouw die liefde niet beantwoorden. Dat grijpt mij aan. Dat maakt deel uit van het drama van het leven. Julien lijdt dan weer onder het feit dat zijn vader niet in staat is om te zeggen hoeveel hij van zijn zoon houdt. Je voelt dat hij blij is dat zijn zoon wint in het voetbal, maar hij bijt nog liever zijn tong af dan het te zeggen. Verschrikkelijk.

Ik wil je niet kwetsen maar het verhaal is niet meteen waarom Le monde nous appartient me beviel.
Streker: Dat kwetst me helemaal niet.

Het gaat je om cinema?
Streker: Ik geloof dat kunst piekt wanneer de emotie voortspruit uit de vorm. Dat is mijn mening als mens en als liefhebber van kunst. De meest verheven kunst werd volgens mij gemaakt door de Vlaamse primitieven of een Johannes Vermeer. Wat Vermeer schildert, is niet bijzonder: een jonge vrouw kijkt door het raam of leest een boek... Maar de vorm krijgt me aan het huilen. De emoties die hij weet uit te drukken via de lichtinval, het standpunt, het kader! Dat is buitengewoon. Bijna niet te geloven dat een mens dat kan. Van het omgekeerde gruw ik: een emotioneel zware situatie die narratief wordt ontwikkeld zonder vormelijk standpunt. Emotie creëren is o zo makkelijk in film. Op twee minuten klaar je de klus. Zondagochtend, papa, mama, meisje stoeien wat in bed. Meisje krijgt tien euro, koopt croissants bij de bakker en wordt voor de deur overreden. Vader, moeder tierend naar buiten. Natuurlijk voel je mee. Natuurlijk ben ik geraakt. Ik ben maar een mens. Maar dat is geen cinema. Dat is geen kunst.

Welke regisseurs delen die overtuiging?
Streker: De goden die ik knielend aanbid zijn Stanley Kubrick, Martin Scorsese, Michael Mann, Paul Thomas Anderson, James Gray, Brian De Palma, Darren Aronofsky. Allemaal cineasten van de vorm. Wat hebt u willen zeggen? Dat is volgens Truffaut de domste vraag die je een filmregisseur kunt stellen. "Als ik iets te zeggen zou hebben, dan zou ik het wel gezegd hebben," zei Truffaut. Je moet niet zeggen, je moet tonen. Als je kunt samenvatten wat The shining precies wil zeggen, waarom The shining dan nog maken? The shining communiceert pas met de kijker tijdens de vertoning. Het verhaal is belangrijk maar als er alleen maar verhaal is, dan heeft de film in mijn ogen geen enkel belang. Dat zijn tv-films: sterke verhalen zonder visie. Een van mijn favoriete films is Gerry van Gus Van Sant. Het verhaal? Twee gasten lopen in de woestijn verloren. Punt. Wat heeft hij willen zeggen? Dat je moet opletten dat je niet verloren loopt in de woestijn?

Begrijp je waarom een steengoede acteur als Vincent Rottiers zo weinig bekend is?
Streker: Vincent is een Ferrari. De beste Franse acteur die er is en niemand kent hem. Misschien omdat hij nog niet heeft meegespeeld in een kassucces en vooral opduikt in films waar cinefielen veel mee op hebben. Interviews haat hij. Hij oefent een beroep uit dat hem toestaat een ster te zijn, maar hij wil geen ster zijn. Terwijl er zoveel mensen zijn die niks kunnen en wel (even) een ster zijn. Vincent speelt de hoofdrol in mijn volgende film. Ik koppel hem aan Olivier Gourmet. Volgens mij is dat een van de beste acteurs ter wereld. Spanje heeft Javier Bardem, wij hebben Olivier Gourmet.

Je zet je samenwerking met muzikant Ozark Henry nadrukkelijk in de verf. Wat was er zo bijzonder aan?
Streker: Hij is zoveel verder gegaan dan wat je van de componist verwacht. Samen met mijn producent Michael Goldberg ontpopte hij zich tot artistiek gesprekspartner nummer één. Ozark Henry's stem begeleidde me tijdens het schrijven. Ik was er zeker van dat zijn zeer cinematografische muziek bij de film zou passen. Bovendien klikt het. We hebben geen woorden nodig om elkaar te begrijpen. Hij is een vriend geworden. Ik heb hem soms vier keer per week aan de lijn. We houden er dezelfde ideeën en gevoeligheden op na. Als je veeleisend en precies bent, wacht er aan het eind van de rit plezier. Je bereikt uitmuntendheid al werkend.

In de zalen vanaf 20 februari 2013