Minzame John, afschrikwekkende Teardrop

“Ik wil niet de bekendste acteur zijn, ik wil de meest overtuigende acteur zijn.” John Hawkes geeft niet veel interviews, maar voor Winter’s bone maakt hij graag een uitzondering. Hij zakte in oktober zelfs naar het Filmfestival van Gent af om deze ongemeen sterke independent film te verdedigen. De Amerikaan zet daarin een van de meest schrikwekkende personages in jaren neer: Teardrop.

John Hawkes (51) leende zijn scherpe gezicht met ogen die je op verschillende manieren uit het lood kunnen slaan aan nevenpersonages in bekende films als The perfect storm, American gangster en Miami Vice, en bekende tv-series als Lost en 24. Op zijn best is deze laatbloeier in grotere rollen in minder bekend werk. In de superieure tv-serie Deadwood speelt hij de minzame Sol Star die de sheriff in toom houdt. In het wonderlijke Me and you and everyone we know van Miranda July is hij de maffe schoenverkoper. Dat hij veel meer kan dan onschuldige personages spelen met een verwonderde blik, blijkt uit Winter's bone. Hij jaagt je de stuipen op het lijf als de onberekenbare Teardrop die niet wil dat zijn 17-jarige nicht Ree op zoek gaat naar haar verdwenen vader. Het meisje slaat zijn raad in de wind en gaat de confrontatie aan met de ongure, volgens eigen wetten levende clans in een gebergte in Missouri.

Kun je Winter's bone een naturalistische thriller noemen?
John Hawkes: Een thriller? Interessante visie. Tijdens het lezen van het scenario of het boek van Daniel Woodrell heb ik daar niet aan gedacht. Ik vermoed dat men in de montagekamer de mogelijkheid zag om een element van spanning toe te voegen aan het verhaal. De film is niet snel gemonteerd maar gaat wel goed vooruit. Je wordt ergens naartoe geleid. Je voelt dat er onheil nadert en dat is spannend. In één zin zou ik de film omschrijven als de gevaarlijke tocht van een jonge vrouw om haar familie te redden.

Doodsbang was ik van die Teardrop van u. Wat maakt hem zo angstaanjagend?
Hawkes: In het boek is hij nog extremer. Daar stoot hij ook fysiek af. Een oor en een groot deel van zijn gelaat zijn verbrand na een explosie in een methamfetaminelab. Zo'n verbrand gezicht is snel beschreven en de verbeelding van de lezer doet de rest. In film moet je zo'n gezicht ook echt aan de camera laten zien. Regisseur Debra Granik vond make-upeffecten een slecht idee. De make-up kost geld en tijd en misschien valt het resultaat tegen. Bovendien: we verfilmen het boek niet, we maken een film met respect voor de intenties van de auteur. Debra Granik en ik hebben wel hevig maar op een gezonde manier gediscussieerd over Teardrop.

Waar ging het conflict over?
Hawkes: De rol werd me maanden voor de opnames aangeboden. Ik vond het script erg opwindend. Maar ik behoor niet tot het digitale tijdperk. Ik heb geen e-mail (lachje). Ik ontving geen nieuwe versies en werkte maandenlang met een script dat al acht versies oud was. Toen ik de nieuwste draft in handen kreeg, zag ik een probleem. Teardrop was te soft geworden. Het verhaal vergt écht wel een gevaarlijke, angstaanjagende, totaal onvoorspelbare Teardrop. Telkens als hij in de buurt komt van het hoofdpersonage moet je voor haar vrezen. Gaat hij haar molesteren? Gaat hij haar doden? Gaat hij haar door onachtzaamheid laten sterven? Zijn onvoorspelbaarheid is cruciaal. Dat maakt hem bedreigend. Onvoorspelbaar kan ook betekenen dat hij onverwacht teder is. Personages die maar één ding zijn, boeien niet.

Granik was bang dat je afhaakt als het personage te duister en messcherp is. Daar heb ik met haar over gediscussieerd: pittig maar zonder ego's. Uiteindelijk is het haar film. Gelukkig hecht ze geen belang aan wie het idee verdedigt, als het beste idee het maar haalt. Met zulke mensen is het heerlijk samenwerken.

"Ik geef zelden interviews maar deze film wil ik verdedigen," zei u voor we aan dit interview begonnen. Wat maakt Winter's bone zo bijzonder?
Hawkes: Dit is mijn soort film. Als ik er niet in meespeelde, zou ik hem zeker willen zien en zou ik hem aan al mijn vrienden aanraden. Je probeert wel om zoveel mogelijk in films te acteren die je zelf ook zou willen zien maar dat lukt niet altijd.

Als ik het geheel overschouw - het verhaal, de opnames, het eindproduct, de samenwerking met Granik, Jennifer Lawrence en de anderen -, dan weet ik het wel zeker: dit is de film waar ik het meest trots op ben.

Ik werk al zo'n 25 jaar in de film en zelden heb ik de volledige groep met zoveel passie en respect voor het verhaal zien samenwerken. De film had een gravitas, het voelde alsof we aan iets van belang werkten. Doorgaans is het een circus op de set, zelfs als acteurs voor een zware of emotionele scène staan. Het is alsof. Maar deze keer was het muisstil op de set. Je kon niemand horen babbelen of lachen. Iedereen was zo geconcentreerd op het drama.

Wat zijn de andere hoogtepunten uit uw carrière?
Hawkes: Me and you and everyone we know van Miranda July heeft ervoor gezorgd dat ik meer gevraagd wordt. Dat is ook de film die Granik overtuigde om me voor Teardrop te vragen. Ze zag een kwetsbaarheid in mij en in dat personage die ze nodig vond voor Teardrop. Een ander hoogtepunt was Deadwood.

Briljante televisie was dat! Een hoogtepunt in het roemrijke genre van de western. Stoort u zich eraan dat reeks enorm veel lof kreeg toegezwaaid maar geen kijkcijfertopper was?
Hawkes: We leven in het tijdperk van instantgenoegdoening. Alles moet meteen meevallen of een succes zijn. Maar er is ook veel vreugde en voldoening te vinden in iets wat verder leeft op lange termijn. Ik werk liever aan iets waar men jaren later nog naar terugverwijst dan aan iets wat kortstondig zeer populair is maar meteen weer vergeten wordt.

Deadwood haalde geen slechte kijkcijfers. Bovendien waren de kijkers zeer gepassioneerd. Ik werd zowel door voetbalvrouwen als door leden van een Mexicaanse motorbende met messen aan hun riem op Deadwood aangesproken. Het was helaas een dure serie en HBO zat in geldnood. De serie Rome kostte hun handen vol geld. Deadwood werd na drie seizoenen stopgezet. Ik vermoed dat David Milch (ook de bezieler van NYPD Blue, nr) die de show creëerde, een man is die zijn ideeën volgt. Ik sta achter hem. Ik zal hem altijd dankbaar zijn voor de drie jaar Deadwood. Was hij de reeks creatief beu? Ik denk het niet. Of was er onenigheid met de bonzen van HBO over het verdere verloop van de serie? Voor mij maakt het niet uit. Ik ben bijzonder trots op die 36 episodes die wél gemaakt zijn, ook al is er geen echte afsluiting. Veel series die wel afgerond worden, hebben een teleurstellend einde.

U bent een laatbloeier. Blij met de erkenning die u eindelijk krijgt?
Hawkes: Zeer zeker maar het maakt me ook zenuwachtig. Ik wil niet de bekendste acteur zijn, ik wil de meest overtuigende acteur zijn. Sommige sterren zijn goede acteurs. Maar roem staat soms in de weg. Als Brad Pitt een boer speelt dan denk ik: 'Hey, Brad Pitt staat daar te doen alsof hij een boer is. Hij doet dat niet slecht.' Als ik die rol speel, zien de mensen, gewoon een boer. Tenminste dat hoop ik. Het lijkt alsof de helft van Amerika graag beroemd zou zijn. Ik ben blij dat ik niet beroemd ben en wil roem vermijden. Een interessantere vorm van erkenning is veel rollen aangeboden krijgen en je rollen en verhalen kunnen kiezen.