Parbleu, sprak Napoleon Amerikaans?

Woensdag komt de fel geanticipeerde film Napoleon in de zalen. De kennis van de taal van Molière door de befaamde veldheer blijkt daarin nogal beperkt.

Volgens reactionair Frankrijk heeft Napoleon Bonaparte om de haverklap een reden om zich om te draaien in zijn graf. Dat doet de Franse keizer natuurlijk niet. Een goed ontwikkelde onzindetector was een van de talenten die hem aan uitzonderlijke militaire en politieke successen hielpen. Wie al 202 jaar dood is, draait zich en plus niet zo makkelijk meer om. Maar zou hij na het zien van de trailers van de film Napoleon toch niet een beetje ongemakkelijk geschuifeld hebben in zijn protserige praalgraf in de Dôme des Invalides?

Het zal zijn ego wel strelen dat er twee eeuwen na zijn dood nog zoveel rond hem te doen is. Exact zoals zelf voorspeld. Wie wil er nu niet dat de regisseur van Blade runner, Alien en The Martian een epos van 160 minuten aan je exploten in veldslagen en sponden wijdt met als slogan: “Hij kwam uit het niets, hij veroverde alles.”

Het lijkt gemeen van Ridley Scott om hem niet enkel met Alexander de Grote te vergelijken, zoals Napoleon zelf deed, maar ook met massamoordenaars als Adolf Hitler en Stalin. Maar als strateeg hors catégorie heeft Napoleon vast begrip voor die slinkse truc van Scott om met wat controverse publiciteit te genereren. De bioscoopzalen kunnen niet vol genoeg zitten. Het lijkt niet gemeen van Ridley Scott om de hoofdrol van de “Keizer! Tiran! Minnaar! Legende! Krijger! Genie!” – de trailer is gul met benamingen – toe te kennen aan Joaquin Phoenix. Hij is mogelijk de beste Amerikaanse acteur van zijn tijd. Hij won een Oscar als Joker in Joker en bewees in Scotts sandalenepos Gladiator al goed te zijn in sadistische keizers.

Het lijkt niet gemeen tot je de trailer ziet. Of hoort. Napoleon Bonaparte, de grote Franse imperialist, spreekt Engels met een Amerikaans accent. “Impossible n’est pas français,” maar dan in het Engels. Zijn Josephine, de ravissante Vanessa Kirby, antwoordt in Engels met een Engels accent. De voornaamste Franse acteur, Tahar Rahim uit Un prophète, antwoordt in een Engels dat verraadt dat hij keihard aan zijn Engels geschaafd heeft om zijn internationale carrière vleugels te geven.

Natuurlijk schuilt daar een economische logica achter. Napoleon mag zich nog tig keer omdraaien in zijn graf, Engels is de lingua franca. Een Franse blockbuster over Napoleon zou het, gesteld dat ze hem gemaakt krijgen, veel moeilijker hebben om wereldwijd volk op de been te krijgen dan een met Joaquin Phoenix. Er is ook een lange traditie van historische spektakelstukken waarin Engels wordt gesproken, of het nu om Romeinen, Noormannen, Arabieren of God zelf gaat. Gladiator maakt er deel van uit. Weinig mis mee, it’s only entertainment.

En toch moet het steken. Heeft Napoleon dan militair getriomfeerd in Marengo, Austerlitz, Friedland, Wagram en royaal bijgedragen tot het in voege treden van allerlei grondrechten en basisconcepten die de verlichting suggereerde, om vervolgens volgens Hollywood Amerikaans Engels te spreken? Het is vernederender dan verliezen in Waterloo omdat aambeien je verhinderen om zoals gewoonlijk te paard het hele slagveld af te rennen en je verrast wordt door het Pruisische leger, waarna die onnozele Duke of Wellington de pluimen opstrijkt. De Fransen kunnen dit niet ongestraft laten. Ze moeten terugslaan. Gérard Depardieu warmt zich alvast op om Winston Churchill neer te zetten als een antisemitische naaktloper en zuipschuit die chemische wapens inzet tegen Koerden, Bengalen uithongert en Gandhi verfoeit. In het Frans. Niels Ruëll

In de zalen vanaf 22 november