PleinOPENair: kabaal op het kanaal

PleinOPENair is het rondreizend en gratis (film)festival van Cinema Nova en is bij de Brusselse zomer gaan horen zoals slagroom bij aardbeien of bloed bij een slachthuis. Die laatste vergelijking is macaber maar sluit wel aan bij de locaties waar POA dit jaar neerstrijkt: de kanaalzone en de slachthuizen van Anderlecht. Die zouden er binnen tien jaar wel eens héél anders kunnen uitzien.

PleinOPENair strijkt nooit zomaar ergens neer. De film- en muziekkaravaan kiest voor symbolische locaties die iets zeggen over verregaande verstedelijking, verbrusseling en gentrificatie. "POA is cinema in open lucht, reist rond en is gratis. We kiezen voor locaties die de aandacht vestigen op urbanistische ontwikkelingen van belang. Het probleem met stedenbouw is dat het grote publiek pas op de hoogte is van een project wanneer het al te concreet is om er nog iets aan te veranderen. Politici, eigenaars, bouwpromotoren en architecten hebben alles al bedisseld. Wij proberen er vroeger bij te zijn en het debat aan te wakkeren," zegt Gwenaël Breës van het collectief achter POA.

"Samengevat: we laten je locaties ontdekken, we informeren en sturen aan op discussie maar het blijft een gratis, plezierig feest." Aan de keuze van de films gaan lange debatten vooraf. "We willen trouw blijven aan de démarche van Cinema Nova en zoeken films met een interessante vorm en inhoud. De film moet min of maar aansluiten bij de locaties en de thema's die we aankaarten. En de buurbewoners die ons niet kennen, moeten er ook van kunnen genieten," aldus Breës.

In de beginjaren, eind vorige eeuw, zocht POA vooral braakland op. "We waren naïef en probeerden de mogelijkheden aan te tonen van bepaalde sites. Denk aan betaalbare woningen en publieke ruimten. We organiseren dit jaar een tentoonstelling over de plekken die we in het verleden aandeden. Nogal wat braakland is nu volgebouwd met bureaus en luxehuizen," vertelt Breës. Dit jaar kiest POA voor Anderlecht en meer bepaald voor de Biestebroekkaai, de Zennestraat en de slachthuizen in Kuregem.

Kanaal El Dorado
Het viel de mensen achter POA op dat nogal wat architecten, bouwpromotoren en vastgoedmakelaars de voorbije jaren hun oog lieten vallen op de kanaalzone. Op de Kuregembrug over het kanaal aan de Biestebroekkaai en het begin van de Wayezstraat wijst Breës alle sites aan waar grootse plannen voor bestaan. "Je voelt het niet als je hier rondloopt, maar dit gebied van 45 hectare is op een keerpunt aanbeland. De gemeente wil het 'rendabiliseren'. In de kortfilm La bataille du canal hebben we alle projecten langs het kanaal eens in kaart gebracht. Het zijn er veel. Er zitten goeie projecten tussen maar toch ook verschillende projecten waar we vragen bij hebben. Atenor heeft hier vijf hectare grond gekocht. Atenor slaag er telkens weer in om de de bijzondere bestemmingsplannen in haar voordeel te laten aanpassen. Of neem op www.rives.be eens een kijkje naar het filmpje dat de plannen van architect Philippe De Bloos illustreert. Het is hallucinant. Torens, luxewoningen, een kleine haven (une Marina) voor zeilboten en yachts,...."

Het collectief achter POA is voor alle duidelijkheid niet tegen elke verandering gekant. "Natuurlijk is het goed dat ongebruikte sites een invulling krijgen. Maar we zouden ook aan de lange termijn moeten denken. Het kanaal is er niet voor cruises en ontspanning. Het is een onmisbare instrument in de import en export. Als de oliecrisis straks helemaal ontspoort, gaan we het kanaal nog meer nodig hebben. Eén vrachtschip kan evenveel vervoeren als vijftig vrachtwagens. En gaan we alle loodsen en opslagruimte opofferen? De oevers van het kanaal zijn traditioneel geschikt voor productieve activiteiten. Brussel heeft nu al te weinig werk voor laag geschoolden. Alle industrie weren, lijkt een slecht idee.

Au revoir abatoir
In het weekend van 19 augustus palmt POA Kuregem in. Een rondleiding op de 10 hectare grote site van de Anderlechtse Slachthuizen staat op het menu. 'Den abatoir' is een van de laatste stedelijke slachthuizen van Europa. Met 100.000 bezoekers per week is het de grootste markt voor levensmiddelen in Brussel. In 1983 kreeg Abatan, een N.V. van meesterslachters en groothandelaars, de toestemming van de gemeente om het slachthuis voor een periode van 30 jaar te beheren. Met de steun van Europese fondsen en van het Gewest is Abatan nu van plan om de site om te zetten in een "evenementenhub" met een markt van luxe levensmiddelen en een congresruimte annex woonruimtes. POA organiseert een debat over het behoud van een slachthuis in de stad.

Breës: "Er is werk aan de winkel. Maar is dat een reden om alles te veranderen? Waarom een economische activiteit smoren die goed werkt? Zo'n slachthuis heeft ook een pedagogische functie. Moeten we niet ingaan tegen de tendens om slachthuizen te verstoppen? Mensen eten vlees maar willen niet geweten hebben dat daar dieren voor sterven. Een korte keten, het vlees verhandelen waar het geslacht is, heeft vooral voordelen."

Gentrificatie
POA waarschuwt ook voor gentrificatie, een complex fenomeen dat hen al jaren zorgen baart. Een wat vervallen stadsdeel verandert in een hippe buurt waar steeds meer trendy mensen wonen of een zaak uitbaten. De opwaardering gaat helaas ten koste van de oude bewoners. Bijvoorbeeld omdat huurprijzen spectaculair stijgen. "De slachthuizen liggen op vijf minuten stappen van het Zuidstation. Met de Thalys zijn de Parijzenaars hier in een uurtje. Men lijkt weinig rekening te houden met het feit dat je hier en aan het kanaal in volksbuurten opereert. Wat hebben de huidige inwoners aan een oesterbar of biomarkt? Als de gentrificatie optreedt wordt het zelfs voor de lagere middenklasse moeilijk om betaalbare woningen te vinden. Gaan al die lofts, luxewoningen en kantoren 'voor de veiligheid' afgesloten worden? Overal camera's, codes om ergens binnen te geraken, garages die automatisch openen zodat je geen voet in je eigen wijk moet zetten?" Volgens Breës speelt er ook een modefenomeen mee. "Vastgoedontwikkelaars hebben hun zinnen gezet op grote projecten langs het water zoals in Londen en Hamburg. De lokale overheden volgen hen veel te gemakkelijk."

PleinOPENair stelt voor....

Biestebroekkaai (Anderlecht): Startschot van het festival
12/8: Concert van Degurutieni, de Japanse Tom Waits, en vertoning van de Argentijnse film El Hombre de al lado.
13/8: Concert van BooDooRoo (elektrische luit, Arabische punk en westerse groove) en vertoning van La Pivellina, een film over een Romeins circuskoppel dat zich ontfermt over een gevonden kind.

Zaal Cosmos (Dr. de Meersmanstraat in Anderlecht)
17/8: Wijktelevisie, geluidsfragmenten van Brussel Behoort Ons Toe en documentaire en debat over de toekomst van de Slachthuizen.

CuroHall (7 rue Ropsy Chaudron in Anderlecht)
19/8: Frisse rap met de Kameroenees Prezy-H en vertoning van Do the Right Thing van Spike Lee
20/8: Rondleiding op de site van de Anderlechtse Slachthuizen (te reserveren), muzikale mengelmoes met Mam'sika en Belgische première van de film L'orchestra di Piazza Vittorio

Kanaal
24/8: Rondleiding per boot over de geschiedenis en de actuele problematiek van het kanaal (te reserveren). Een avond in de Compilotheek (Akenkaai 56, 1000 Brussel)

Zuunstraat (Anderlecht)
26/8: Psychedelische powerpop met Joy as a Toy. Vertoning van Lonely Are the Brave, een western uit 1962 over de laatste cowboy.
27/8: Electro-soucous van S.W.A.N., het nieuw project van David Bovée van Think Of One en vertoning van No(r)way of life, een cynische komedie over onze hedendaagse levensstijl.

PleinOPENair, verschillende locaties, gratis toegang.

www.nova-cinema.org. 02-511.24.77.