Polish cinema Now!

Dat Polen het voorzitterschap van de Europese Unie op zich neemt, is ook Cinematek niet ontgaan. Het filmhuis uit de Hortastraat zet dit najaar zwaar in op Poolse cinema. De grote klassiekers zijn voor november en december. Eerst komt het kruim van de hedendaagse Poolse filmproductie aan bod en de traditie van animatiefilm.

Roman Polanski, Andrzej Wajda, Jerzy Skolimowski, Andrzej Zulawski, Krzysztof Kieslowski: voor een filmliefhebber met een beetje historisch besef zijn het absoluut geen tongbrekers. Polen heeft zo'n imposante filmgeschiedenis dat je bij wijze van spreken al stevig in je schoenen moet staan om als jonge man of vrouw vandaag zelf films te beginnen maken. Ze zijn er wel.

Vorig jaar werden naar verluidt meer dan veertig nieuwe langspeelfilms gemaakt. Maar je ziet ze niet. Poolse films raken niet in de Belgische bioscopen en ook op de festivals zie je veel meer jonge Roemenen en Hongaren een rol van betekenis spelen dan Polen. De Poolse films die hier wel uitkomen zijn vier keer op vijf gemaakt door een van de grote namen uit het verleden.

Dat geldt zelfs voor de Polish Cinema Now cyclus die Cinematek op 15 september start. De enige bekende namen zijn Roman Polanski met The Pianist, zijn magistrale film over de pianist die het getto van Warschau overleeft; Andrzej Wajda die internationaal beroemd werd met de trilogie A Generation, Canal, Ashes and Diamonds die door hun romantisch fatalisme typerend zijn voor de Poolse School en in 2009 met Sweet Rush een doktersvrouw portretteerde die amper aandacht van haar echtgenoot krijgt en daarom een relatie begint met een veel jongere man; en last but not least Jerzy Skolimowski die zijn carrière begon als co-scenarist van Wajda en Polanski alvorens zelf poëtische, maatschappijkritische films te maken over outsiders. Van Skolimowski wordt niet het geweldige Essential Killing uit 2010 getoond maar Four Nights with Anna uit 2008. Deze film over de passionele liefde van een verlegen crematoriumbediende voor een verpleegster is doorspekt met de zwarte humor die zijn vroeg werk typeerde.

Duivenmelkers
De andere namen zijn weinig bekend. Terecht of onterecht, dat valt alleen maar te achterhalen door Cinematek een paar bezoeken te gunnen. Lang niet slecht is het raak geobserveerde, nostalgische Tricks van Andrzej Jakimowski. De zomerzwoelte heeft een Poolse provinciestad in slaap gewiegd. De kleine Stefek heeft zeeën van tijd. Mama moet werken, papa is lang geleden vertrokken, grote zus Elka heeft het druk met solliciteren en knappe jongens opvrijen. Deugniet Stefek tracht de duiven uit hun til te lokken terwijl de oude duivenmelkers er op staan te kijken.

Reverse van Borys Lankosz gaat over een introverte vrouw van rond de dertig die in het Warschau van 1952 verliefd wordt op een man die partijagent blijkt. Komornik van Feliks Falk, zou een grimmig coming of age verhaal zijn over een meisje van vijftien dat vergeefs aan haar deprimerende thuissituatie probeert te ontsnappen.

Cinematek focust tot 23 oktober ook op de Poolse animatie die een uitstekende reputatie geniet. In haar eigen archief vond Cinematek een reeks Poolse animatiefilms uit de jaren '50, '60 en '70, boordevol melancholie en humor die zowel kinderen als ouders aanspreekt. De belangrijkste naam is Walerian Borowczyk. In zijn korte animatiefilms schetst hij een wereld vol absurde vormen van geweld en persoonlijke nachtmerries. Jeroen Bosch is soms niet veraf. Nogal wat Poolse animatoren schuwden het formele experiment in teken- en poppenfilm niet. Saai wordt het niet.

Polish Cinema Now: 15 september > 16 oktober 2011
Polish Animation: > 23 oktober 2011