Under the skin: wat roert zich in de artistieke ziel van Nina de Vroome?

Van honingraat tot kosmos, die afstand legt de Nederlands-Brusselse filmmaakster Nina de Vroome af in haar nieuwe documentaire Globes. “Door intens te kijken naar de dingen kan er iets wonderlijks ontstaan.”

“Ik ben opgegroeid in een klein dorpje in Nederland, met een enorm ongeduld om de wereld te ontdekken,” vertelt Nina de Vroome aan de rand van het Dudenpark, net achter de Jardin Essentiel. “Eerst verbeeldde ik een hele wereld in het bos achter het huis, maar gaandeweg begon ik ook te dromen van het echte leven dat zich vast ergens afspeelde buiten het dorp. Ik voelde een heel sterke aanwezigheid van dingen die nog niet gekend waren, die nog ontdekt moesten worden. Dat gevoel een ontdekkingsreiziger te zijn, heb ik nog steeds. Ik kan vanwaar ik woon ver uitkijken over de stad en die toonde zich in mijn hoofd steeds als een onontgonnen terrein. Maar gaandeweg duiken er steeds meer punten op waar ik al eens ben geweest. Zo langzamerhand bekruipt me het gevoel dat er steeds minder te ontsluieren valt. Alles is gefilmd, ontsloten. De echte wereld die ik zocht, bleek er altijd al te zijn geweest. En dus moest ik andere manieren vinden om nog dingen te ontdekken.”

Er schuilt een weergaloos mooie poëzie in de ziel van Nina de Vroome. Een manier om te kijken naar de dingen tot ze opglanzen. “Verwondering is misschien gewoon mijn manier van in het leven staan,” vertelt ze wanneer een hondje dartel voorbij stuift. “Ze is al vijftien,” roept haar baasje lachend. Verwondering houdt jong. “Het is ook een mooi woord: 'verwondering'. Alsof er door intens te kijken naar de dingen iets wonderlijks kan ontstaan. Misschien is dat wat ik probeer te doen in mijn films.”

Met Globes is er net een langspeeldocumentaire aan die filmografie toegevoegd. Een film als een weefsel, dat zich opspant tussen zon, bloemen, bijen, bijenhouders. Tussen plaats en tijd, tussen vleugelslag en koestering. In één wonderlijke beweging gaat Globes van het minuscule naar het kosmische. Als een vloeibare, rituele dans. Alsof je een mythe ziet ontvouwen, die zich aanhoudend onder onze ogen afspeelt. “Bijen zijn heel erg gelinkt aan verhalen, aan culturen. Er heeft zich een parallelle geschiedenis afgespeeld tussen mensen en bijen, een geschiedenis die een complexiteit in zich draagt die ik niet in één keer kon bevatten. Met een film lukte dat misschien wel, dacht ik.”

UITSNEDE
“Er is eerst een thema, een concept dat me blijft bespoken,” vertelt Nina de Vroome. “Iets als honingbijen of politiehonden of geluid. Binnen dat thema begin ik eerst heel wild te associëren en dan een bepaalde logica aan te brengen. Als filmmaker speel je een spel met de wereld.”

Door tegelijk te observeren en te verbeelden, afstand te nemen en te naderen. “Documentaire is zo fascinerend, omdat het een kunstvorm is die vertrekt vanuit het leven. Je staat heel erg in contact met de realiteit, je werk bestaat er dan uit om daar een verhouding toe te vinden. Alleen al door een shot te maken, een uitsnede van de wereld, krijg je een beeld dat betekenis genereert. Die transformatie van de werkelijkheid is magisch.”

“Voor fictie heb ik te veel fantasie,” lacht Nina de Vroome. “Omdat je begint met het witte blad van een scenario, lijken er te veel mogelijkheden open te liggen. En ik vond het spel tussen acteurs, logica van continuïteit in tijd en ruimte niet zo interessant als de interacties tussen mensen en dingen, mensen en dieren, of hoe het ene beeld volgt op het vorige.”

SCHOONHEID
Het is wonderlijk hoe Nina de Vroome in haar films eenvoud in een zekere frictie, een diepe complexiteit laat uitvloeien. “Ik denk dat dat te maken heeft met heel lang kijken naar wat zo evident is geworden dat we er ons niet meer bewust van zijn. Het kleinste, meest banale beeld kan je ontrafelen tot iets wat linkt aan geschiedenis, psychologie, poëzie, biologie, politiek... Dan probeer ik dat beeld de ruimte te geven, zodat het zich kan verhouden tot die complexiteit. Zoals Brane, de Sloveense koninginnenkweker, die in de honingraat de verschillende kleuren pollen aanwijst en zo tegelijk vertelt over het landschap, de diversiteit, zijn kennis en innige band met de natuur. De eenvoud van scènes die werelden kunnen oproepen, is voor mij een manier om het teveel aan gedachten te ordenen en om beelden als kern te laten fungeren van wat mij raakt.”

“Een beeld is altijd een subjectieve indruk, een manier om de wereld vorm te geven. Wat je een poëtische manier van kijken kan noemen, is voor mij het streven naar de meest kernachtige uitdrukkingsvorm. Hier ruimte aan geven, is fundamenteel voor een samenleving, voor menselijkheid. Wat leven onderscheidt van overleven is ruimte en tijd hebben voor verdieping, rituelen, herinnering, schoonheid.”

GLOBES
10 & 15/10, 20.00, Cinéma Nova, www.nova-cinema.org