Marie Daulne alias Zap Mama: ‘Door de blik op de ander weet ik wie ik ben'

Adamo, Adele en Kamasi Washington wierpen alle drie complimenten naar Marie Daulne alias Zap Mama. Ondanks een leven in de schaduw is ze haar internationale allure nog niet kwijt. Het nieuwe album Odyssée moet de weg banen voor een plaat waarop ze haar 'Afropese' pioniersgeluid nog meer blendt met de nieuwe generatie.

Een dozijn jaar geleden ruilde Marie Daulne (57) het snelle leven tussen de sterren in New York bewust in voor een rustiger bestaan, met meer tijd voor haar zoon en dochter, die nu ook allebei muziek maken. Daardoor sjeest ze tegenwoordig haast incognito op haar trottinette door de straten van Sint-Gillis. Dat werkte bevrijdend. “Na de release van mijn vorige album heb ik in 2010 beslist om terug te keren naar België. Vanaf toen ben ik van alles beginnen te rateren (lacht) en ben ik teruggevallen op een normaal Belgisch, Brussels leven. Het heeft me geld gekost, maar ik heb er geen spijt van. Alleen, nu ik een goede balans gevonden heb, wil ik de twee weer combineren: artiest zijn én de tijd nemen.”

De pandemie heeft haar geholpen die keuze te maken. “Plots was er nog meer tijd, ook voor dingen die ik me voordien niet had kunnen voorstellen. Als er zich een idee aandiende, voerde ik het uit.” Het resultaat is dat er nu zo goed als twee albums klaarliggen: één met Franstalig materiaal dat deze week verschijnt en één met Engelstalig werk dat ze nog voor de pandemie in Los Angeles was gaan opnemen met onder meer (de band van) jazzsaxofonist Kamasi Washington en dat in 2023 zou uitkomen.

Op Odyssée hoor je de ritmes snijden tussen het snelle, hectische leven van de carrièrevrouw zonder leven en het tragere van de moeder met een leven. “Ik heb dertig jaar lang voortdurend van de ene naar de andere plek gehold. (Begint sneller te praten) 'Het nieuwe album moet verschijnen! We gaan nu promo doen! Vlug, daar nog een foto! Dit mogen we niet missen, want er komt een belangrijk concert aan!' Maar toen ik dat leven achter me had gelaten, vond ik gek genoeg dat het in België niet snel genoeg ging. Ik had gewoon te veel energie.” (Lacht)

Multimentaliteit
De thema's op Odyssée zijn van deze tijd – dat alles onder druk van de hedendaagse technologie steeds sneller moet – en van alle tijden – de (on)mogelijkheid van de liefde. Tracks als 'La 5G', 'Prends le temps' en 'Occupé' counteren de stress van vandaag met het Afro-Europese geluid dat Marie Daulne vanuit de voorhoede van de Congolese diaspora initieerde en vormgaf.

Tussen de a-capellakoortjes van doorbraakhit 'Brrrlak!' en de aanstekelijke rumbagitaartjes op 'Occupé' zit dertig jaar, maar de zangeres, dochter van een Congolese moeder en een Belgische vader (die door de oorlog in Congo haar eerste levensjaar niet overleefde), is duidelijk fier op wat ze met haar 'Afropese' queeste bereikt heeft. “Die multimentaliteit heeft de harten en de geesten doen groeien. Daar ben ik van overtuigd. Ook in New York omarmde ik de diverse samenleving. Toen ik in 2010 mijn appartement in Sint-Gillis kocht, was het nog een buurt met vooral mensen van Marokkaanse en enkele van Congolese en Spaanse komaf. Maar nu is het mixed, met ook veel Brazilianen en Chinezen. Op straat hoor ik Engels, Duits, Grieks, Pools … Ik heb meer dan ooit mijn plek gevonden.”

Eigenlijk weerspiegelt het de samenleving die ze in 1999 al uitgetekend had op A ma zone. “Ik zie me nog een Touareg tekenen in de metro. Voor mij was het vanzelfsprekend dat al die culturen zich op termijn zouden vermengen, omdat ik altijd al zo geleefd had. Eerst was alles nog erg gecompartimenteerd, maar in de VS waren we allemaal immigranten, en dat zijn we in Brussel nu ook. Ik heb het altijd mijn taak als artiest gevonden om mensen die bang zijn voor verandering gerust te stellen. Ook in Sint-Gillis sluipen er voortdurend nieuwe werelden binnen die niet de mijne zijn. Maar wat lost het op om je tegen een realiteit te verzetten? Ik probeer met mijn muziek het evenwicht te herstellen tussen twee werelden, de eigen wereld én de wereld van buitenaf, die eerst misschien wat bedreigend overkomt, maar je zal verrijken als je je ervoor openstelt.”

In handen van Daulne gaat de mythe van Homerus niet langer over de avonturen van Odysseus, maar over die van Penelope. “In haar plaats zou ik evenveel van mijn man gehouden hebben, maar niet thuis hebben zitten wachten. Ik zou verdorie ook op avontuur zijn vertrokken, want door de blik op de ander weet ik wie ik ben.”

Stemmetje in hoofd
Er staat een mooie cover van Adamo op Odyssée. Een ode aan zijn moeder wordt een ode aan de moeder van Daulne, die in 2014 overleed, en aan alle vrouwen. Broer Jean-Louis schreef mee en ook zoon Zekye laat van zich horen op 'Ami', een samenwerking met Simon LeSaint, muzikant van Stromae en zoon van Dani Klein. “Zekye is de reden dat het geen puur Franstalige plaat is geworden, want hij is Nederlandstalig opgevoed en zingt en rapt in het Engels.” Niet alleen haar kroost treedt in haar voetsporen. Zelf is ze dochter Kezia alias K.ZIA, die dit voorjaar haar debuutalbum uitbracht, gevolgd naar pr-agentschap Five Oh, dat zich in het hart van de diverse Brusselse muziekscene bevindt. “Hier sta ik tussen een nieuwe generatie artiesten die vooruit wil en ook energie te over heeft.” Dat Adele haar op de BBC een voorbeeld noemde, was een verrassing, maar ze snapt het wel.

“Mijn bestemming heb ik nooit gekend, maar de drive is er altijd geweest, ook na mijn pionierswerk. Dat stemmetje in het hoofd, dat velen na een tijd uitzetten, blijft me toefluisteren om mijn eigen weg te kiezen. Mijn moeder heeft nooit de rol gespeeld die voor haar was weggelegd. Ik kon mijn rol kiezen en dat doe ik nog altijd. Binnen een kader vallen, was nooit compatibel met mijn artistieke geest.”

Daulne wil nog boeken schrijven, therapeutische muziek maken en zelfs op tournee gaan, tenminste als dat in een comfortabele tourbus kan. Straks gaat ze de opnames die ze met Kamasi Washington en co in Los Angeles maakte, laten afwerken door de nieuwe generatie geluidstovenaars. Met de saxofonist speelde ze al voor hij internationaal doorbrak. “Hij vroeg mij of hij mocht meedoen. Als dankjewel om de deur te openen naar een nieuwe wereld … of nee, naar de oude wereld die diep in hem zat.”

Odyssée verschijnt op 14/10 via Altafonte