‘Nick Cave weet verdriet tot schoonheid te verheffen'

Hoog bezoek in Bozar komend weekend: hogepriester van de rock Nick Cave bespreekt samen met journalist Seán O'Hagan hun boek Faith, hope and carnage. Daarin graaft hij in zowel zijn persoonlijke geschiedenis als in grote thema's zoals geloof, kunst, muziek en liefde. Wat dreef bewonderaars in Cave's armen?

Ik begrijp perfect dat mensen zeggen: 'Nick Cave is mijn god',” zegt Fenne Kuppens, de Brusselse frontvrouw van postpunkband Whispering Sons. Het boek Faith, hope and carnage – gebaseerd op 40 uur gesprekken tussen Nick Cave en Seán O'Hagan – is enorm belangrijk voor haar. Het gidste haar door het schrijfproces voor de nieuwe plaat van Whispering Sons, die er binnen afzienbare tijd aankomt.

“Cave beschrijft hoe het lijkt alsof nummers beter dan jezelf als schrijver weten wat hun betekenis is; dat ze je als het ware in een bepaalde richting duwen. Pas achteraf kan je echt beseffen wat je op papier hebt gezet. Ik heb de neiging om veel te piekeren over wat ik in teksten wil leggen, maar dat idee hielp me om die fixatie los te laten en vertrouwen te hebben dat het wel goed zou komen.”

Ook zijn manier om het publiek te bespelen, inspireert. “Hij is zo energiek op het podium, springt als een gek in het rond, maar verliest toch nooit de controle. Zijn optredens zijn ook beklijvend omdat hij een bijzondere connectie heeft met fans, hij geeft hen de illusie dat ze echt deel zijn van zijn wereld. Hij is zo tastbaar en tegelijk ver weg.”

Zelf behoudt ze liever enige afstand. Vorig jaar stonden ze allebei op festival TW Classic, maar Kuppens dacht er niet aan om hem backstage aan te spreken. “'Never meet your heroes,' zoals ze zeggen. Ik hou liever vast aan het beeld dat ik van hem heb.”

Kurt Overbergh, artistiek directeur van de Ancienne Belgique, sprak de Caveman wel uitvoerig tijdens een interview voor muziekmagazine RifRaf. Al was het geen vlotte babbel. “Het was midden jaren 1990, toen hij nog in de greep was van een heroïneverslaving. Toen ik hem vroeg of hij vond dat zijn muziek beter tot zijn recht komt na het invallen van de duisternis, noemde hij dat de 'domste vraag ooit'. Nadien bleek mijn opname van het gesprek ook nog eens onbeluisterbaar en raakte ik betrokken bij een auto-ongeval… Echt een geval van de wet van Murphy.” De anekdote maakt deel uit van de monoloog I just don't understand Nick Cave, die Overbergh al 28 keer bracht.

In die monoloog belijdt hij, vertrekkende vanuit persoonlijke verhalen, zijn liefde voor het veelomvattende oeuvre van Cave. Van de junkierazernij ten tijde van postpunkband The Birthday Party en alle legendarische platen met The Bad Seeds, tot zijn recente intieme werk met bloedbroeder Warren Ellis. “Ongelooflijk hoe hij zich doorheen zo'n veertig jaar heeft weten te vernieuwen en zijn artistieke radius heeft uitgebreid. Hij schrijft ook boeken, werkt aan soundtracks, maakt keramiekkunst… De man heeft een maniakale werkijver.”

Intens met fans

Cave is de laatste jaren ook bereikbaar geworden. Zo beantwoordt hij op het onlineplatform The Red Hand Files vragen van fans, die erg persoonlijk en emotioneel kunnen zijn. Enkele jaren geleden antwoordde hij ook live op vragen tijdens de 'Conversations with Nick Cave'-tour. “En dat terwijl hij lange tijd een afkeer had van zijn publiek,” zegt Overbergh. “Na de dood van zijn zoon Arthur, in 2015, is dat omgedraaid. Hij begon zich kwetsbaar op te stellen, rouwde en plein public. Zijn band met fans is dan heel innig en intens geworden.” Ook in Bozar kan het publiek na het gesprek met O'Hagan enkele vragen stellen.

Bart van Aken, uitbater van platenzaak slash boekhandel BXL Central, was er maar liefst tien keer bij toen Cave tijdens gespreksavonden zijn ziel ontblootte. “In totaal heb ik Cave al bijna honderd keer aan het werk gezien,” schat hij. De bekoring startte vroeg. “Cave heeft me door mijn puberteit getrokken, in het bijzonder met de plaat Let love in. Ik vereenzelvigde me toen met buitenbeentjes zoals hij en werd geraakt door het feit dat hij zich afzette tegen van alles en tegelijkertijd een boodschap van liefde verkondigde.”

Van Aken is niet alleen gefascineerd door de artiest Nick Cave, maar ook steeds meer door de mens Nicholas Edward Cave. “Het trof me bijvoorbeeld heel hard hoe hij en zijn vrouw op een bepaald moment werkelijk hebben besloten om gelukkig te zijn, ondanks het verlies van hun zoon. Heel bevrijdend, vond ik dat. Hij heeft ook een groot gevoel voor humor en zelfrelativering, wil geen mythe zijn. Terwijl sommige sterren hun drugsverleden cultiveren, zegt Cave duidelijk dat er niks cools is aan heroïne nemen.”

Ook zijn boeken schat Van Aken hoog in. “The death of Bunny Munro en And the ass saw the angel zijn heel weird en heel sterk. Of hij zoals Bob Dylan de Nobelprijs voor Literatuur zal winnen, weet ik niet, maar zijn boeken zijn wel avontuurlijker.” Welke plaats Faith, hope and carnage in dat oeuvre inneemt? “Dit is een therapeutisch boek. Een zelfhulpboek, ja, waarmee hij veel mensen kan helpen. Een beetje zoals psychiater Dirk De Wachter, op wie hij volgens sommigen ook erg lijkt.”

Het is een vergelijking die die laatste al vaak heeft gehoord. “Er zijn slechtere figuren om mee vergeleken te worden,” zegt Dirk De Wachter. Hij noemt zich geen echte fan – “Leonard Cohen, daar ben ik echt fan van” – maar wel een liefhebber. “Cave weet verdriet tot schoonheid te verheffen.” Wat denkt hij van de manier waarop Cave soms als een soort selfmade therapeut reageert op hartenkreten van fans? “Het is niet zo dat hij consultaties houdt of medicatie voorschrijft, hé. Hij heeft wel psychiatrische gaven, een geweldig charisma om mensen kracht te geven. Ik was eerst sceptisch, tot ik hem zelf vragen uit het publiek hoorde beantwoorden en merkte hoe authentiek hij dat deed. Zo bereikt hij evenveel als een psychiater, soms meer.”

Cave wordt wel eens een goeroe of predikant genoemd. “Mij noemen ze soms ook een pastoor, terwijl ik uiteraard een medische wetenschapper ben. Maar in de geseculariseerde wereld kunnen kunstenaars zoals Cave een cruciale rol spelen in de hang naar spiritualiteit. Zijn optredens kunnen rituele, mystieke belevenissen vormen.”

Op 4 juni gaan Nick Cave en Seán O'Hagan in Bozar in gesprek over hun boek Faith, hope and carnage. Het evenement is uitverkocht.