Selah Sue stelt haar nieuwe album voor in de AB: 'Ik voel me fucking herboren'

Er staan niet één maar meerdere Selah Sues op het podium van de AB deze week. De zangeres verzoende zich met de ikjes in zichzelf en komt als herboren aan de start. “Ik heb veertien jaar onder een stolp geleefd.”

“My personalities keep on taking turns at the wheel, I never know if we’re crashin’,” zingt Sanne Putseys alias Selah Sue in ‘Try to make friends’, een van de nummers op haar nieuwe album Persona. Het is een van de belangrijkste zinnen op de plaat, vertelt de Vlaams-Brabantse singer-songwriter. Al jaren levert Putseys strijd met de verschillende ‘ikjes’ in zichzelf, maar nu heeft ze geleerd om hen met elkaar te verzoenen. “Het is de kunst om al die persoonlijkheden die in jou verscholen zitten niet te proberen te onderdrukken, maar graag te zien.”

Het beeld van het ‘stuur’ komt uit de voice dialogue-therapie die de zangeres sinds vijf jaar volgt. Het doel van die op Carl Jung teruggaande methode is innerlijke rust vinden door letterlijk in dialoog te gaan met je verschillende persoonlijkheden. “Zie het als een bus die je deelt met al je ‘ikjes’. Aan het stuur zit je ‘aware ego’, dat alles dirigeert terwijl die andere ikjes het stuur willen overnemen. Door die therapie ben ik er mij bewust van dat dat allemaal maar deeltjes zijn van wie ik ben. Dat ik bijvoorbeeld niet samenval met mijn innerlijke criticus, die zich nogal graag manifesteert. Bij de psycholoog kwam ik altijd uit bij hetzelfde: ik ben niet goed genoeg, ik ga sowieso door de mand vallen. Heb ik eigenlijk wel talent? Nu zie ik dat die criticus maar een stuk van mezelf is dat de controle probeert over te nemen. Ik besef ook dat die inner critic mij eigenlijk gewoon wil pushen en mij het goed wil laten hebben. Het uiteindelijke doel is zelfaanvaarding.”

Die ‘ikjes’ komen uitgebreid aan bod op Persona, vandaar ook de titel. Elke song is gezongen vanuit een van die persoonlijkheden – 'The apathetic', 'The philosopher', 'The melancholic', 'The hedonist', 'The activist', 'The mother', 'The self-confident' enzovoort. “I’m a queen in my kingdom, and it feels good,” klopt Putseys zich op de borst in ‘Kingdom’, het liedje dat de plaat vol vuur aftrapt. Daar is de self-confident aan het woord, zo zelfverzekerd hoorden we haar nooit eerder. “Die zelfzekere ik steekt normaal ergens diep in de koffer van de bus, onder de knoet van de inner critic die hem maar arrogant vindt. Maar nu heb ik hem vrijgelaten. Het is de eerste keer dat ik een liedje rap, dat had ik anders nooit gedurfd.”

No pills, just thrills
Er is dan ook wat veranderd in het leven van de zangeres die op haar 19e (inter)nationale podia veroverde met haar onstuimige mix van raga, r&b en pop en ooit kushandjes oogstte van Prince, toen ze voor hem opende in het Antwerpse Sportpaleis. Ze keerde de muziek een tijdje de rug toe en werd moeder van twee zonen, Seth (5) en Mingus (3). Haar vorige album, Reason, is intussen zeven jaar oud.

De grootste verandering is dat ze eind vorig jaar stopte met pillen: veertien jaar lang, sinds haar 18e, nam Putseys een dagelijkse dosis antidepressiva. Een kwestie van leven of dood, zegt ze daarover. Twijfels en angsten overmanden haar al van haar 14e. Toen ze als jonge muzikante plots vol in de spotlights terechtkwam, besefte ze dat ze zo niet verder kon. “Aan het begin van mijn carrière stond ik op Marktrock in Leuven. Ik nam toen nog geen medicatie. Mensen applaudisseerden als gek, maar ik wilde zo snel mogelijk mijn bed inkruipen en er nooit meer uit komen. Terwijl ik succes begon te krijgen, kreeg ik sociale fobie. Ik kon niet meer met mensen afspreken of ze aankijken.”

Haar therapeut, die toen op dat concert aanwezig was, raadde haar antidepressiva aan. “Die pillen hebben mij geholpen om een mooie, stabiele, bloeiende carrière uit te bouwen. Moest ik geen medicatie genomen hebben, zou ik wellicht een paar keer door een burn-out zijn gegaan. Onder de pillen kon ik over de grens gaan, omdat ik ze niet voelde.” Daarmee kwam ook een afvlakking van haar emoties, beseft ze nu. De pillen onderdrukten delen van haar persoonlijkheid en maakten haar apathisch. “Ik heb lang gedacht dat dat deel was van wie ik was: een beetje lazy zijn, een je-m’en-fou-houding, tien uur slaap nodig hebben. Nu weet ik dat ik ook gedreven en ambitieus kan zijn, en scherp. En dat ik er met zes uur slaap ook kom, als het moet. Ik ben mezelf echt aan het herontdekken. Dat is mooi, maar ook pijnlijk. Omdat ik nu merk wat ik heb gemist op emotioneel gebied.”

“I wish that I could feel something,” verklankt Putseys dat gevoel in de discopopsong ‘Pills’: “But the pills do what they do / I was dancing on the ceiling / Now I can’t feel nothing new.” “‘Pills’ beschrijft de struggle die ik de voorbije jaren voelde. Is het beter om een leven te leiden zonder antidepressiva, waar er veel meer kans is dat ik broken kan zijn maar wel een explosion kan voelen? Of een life in grey, maar wel peace of mind?”

De voorbije jaren probeerde Putseys een paar keer te stoppen met de antidepressiva, maar het lukte haar niet. “Wat tricky is aan die pillen is: als je je slecht voelt, denk je: als ik nu geen pillen zou nemen, zou ik echt depressief zijn. En als het goed gaat, wil je het niet riskeren om te stoppen. Het is never a good moment.” De kentering kwam er toen ze begon met de voice dialogue-therapie. “Ik moest van mijn therapeut in dialoog gaan met die verschillende persoonlijkheden, maar dat lukte me niet. Ik voelde dat ik diep kon gaan, maar niet diep genoeg. Tot ik begreep dat dat door die antidepressiva kwam.” Corona gaf haar het laatste duwtje in de rug. “Tijdens de pandemie vielen ineens alle verplichtingen weg, dat was het moment om te springen. Het voelde vreemd aan om niet meer elke ochtend pillen te slikken, ik voelde me bijna vallen.”

A date with God
Putseys zocht een alternatief om de overstap te vergemakkelijken. Dat vond ze in magic truffles, psilocybine-houdende schimmels die een psychedelisch effect veroorzaken, zoals een intensere beleving van de omgeving zonder dat je ervan gaat trippen. “Om de drie dagen neem je een microdosis, die je eigenlijk niet gewaarwordt. Daarna volgt telkens een periode van ontzegging, om gewenning tegen te gaan.”

In België zijn de truffels vooralsnog gelijkgeschakeld met harddrugs en dus verboden, Putseys haalt ze in Nederland. “In Canada is het een reguliere therapie, Nederland doet onderzoek aan verschillende universiteiten en zal snel volgen. Ik wist dat ik backlash zou krijgen, maar ik voelde mij gesterkt door dokters en psychologen. Het is een kwestie van tijd voor er hier ook anders naar gekeken wordt.”

Nu, Putseys is realistisch genoeg om te beseffen dat er ook een placebo-effect kan spelen. “Ik voel mij fucking herboren, maar er is geen wetenschappelijk bewijs dat die truffels werken. Voel ik me misschien ook beter omdat ik ouder ben en de dingen beter kan plaatsen? Is het omdat ik moeder geworden ben? Is het die voice dialogue-therapie? Ik sport, ik mediteer. De zon begint te schijnen. Al die factoren zullen er wel toe bijdragen dat ik mij echt goed voel.”

Om de zoveel tijd wordt een macrodosis psilocybine aangeraden. “Daarvan is wel wetenschappelijk bewezen dat je nieuwe hersenbanen aanmaakt en nieuwe inzichten krijgt,” zegt Putseys. Ze nam al twee keer zo’n macrodosis. “Het is mijn afspraak met God. Of de kosmos, of een allesoverheersende kracht. I don’t know. Maar het is er wel. Ik heb het gevoeld. Die ervaringen hebben mij ook het ultieme besef gegeven dat we allemaal even hard aan het husselen en wroeten zijn. Ik keek in de spiegel en zag geen ik meer, ik raakte echt los van mijn ego. Ik besefte dat je gedachten over anderen, en wat je denkt dat anderen over jou denken, allemaal made-up zijn. Ik haalde mezelf altijd neer, maar sinds die trip ben ik veel milder voor mezelf. Vroeger was ik de storm, nu ben ik de zee. Ik weet dat ruw weer tijdelijk is.”

Haar transformatie is de mensen rond haar niet ontgaan, zegt Putseys. “Mijn vriendinnen van de lagere school herkennen de Sanne van vroeger weer. Ik kan weer de slappe lach krijgen of vol schieten. En ontroerd raken door een film en naar muziek luisteren. Dat kon ik niet meer.”

Vrijheid, blijheid
Putseys is altijd openhartig geweest over haar mentale gezondheid. Die openheid heeft ze van thuis meegekregen. Ook met haar pluskinderen van 16 en 19 heeft ze een open relatie. Psychiatrische problemen zijn altijd “part of the fam” geweest, zegt ze. “Ik was het gewoon om mijn grootouders langs beide kanten te bezoeken in een psychiatrische instelling.”

Ze is vandaag gelukkig niet alleen met die openheid. Stromae heeft nooit een geheim gemaakt van zijn mentale problemen, maar sloeg iedereen alsnog met verstomming toen hij over de mentale ‘hel’ begon te zingen in primetime op de Franse tv. De Brusselse popzangeres Ikraaan pleit op haar kersverse album Geestelijke gezondheidszorg voor meer aandacht voor mentaal welzijn. “Corona was voor iedereen een wake-upcall,” zegt Putseys. “Iedereen wordt op een bepaald moment met fysieke, mentale of financiële problemen geconfronteerd. Het is niet meer abnormaal om daarvoor uit te komen. Al is het nog altijd makkelijker om erop terug te blikken, dan er op het moment zelf over te praten. We willen onszelf altijd beschermen. Of pleasen. Zoals ik nu bijvoorbeeld een goed interview wil geven.”

Persona ademt openheid, bevrijding, vrijheid. Dat had ook met corona te maken, Putseys’ thuis werd een haven van rust en creativiteit. Haar man, Joachim Saerens, is haar rots en toeverlaat, maar ook muzikant in haar band. De songs schreven ze samen en namen ze op in hun thuisstudio, samen met producer Matt Parad, die vanuit de VS digitaal inlogde. Dat Putseys zich comfortabel en vrij voelde, hoor je in hoe ze haar stem bijna kapot schreeuwt in ‘All the way down’, een nummer over privileged zijn en proberen niet klaar te zitten met een oordeel over anderen. “I didn’t need to judge you,” klinkt het vol schuldbesef. “Wat zit jij te klagen, je hebt het niet zo lastig, dacht ik soms snel over anderen. Makkelijk voor mij gezegd natuurlijk, ik heb een nanny die bij mij inwoont.”

Dat thuiscomfort stuurde haar nummers ook alle kanten op, van de discopop van ‘Pills’ over de bluesy r&b van ‘All the way down’ tot de rap van ‘Kingdom’, gestuwd door guests als de Brusselse rapkoning Damso en de Amerikaanse indierapper Mick Jenkins. “Ik had het gevoel dat ik een wildcard had om heel eclectisch te zijn. Eindelijk. Ook omdat die persoonlijkheden vanwaaruit ik de songs heb geschreven zo eclectisch zijn.” Ook dat was een bevrijding, nadat Putseys’ vorige plaat, Reason, in moeilijke omstandigheden tot stand was gekomen. Voor dat album vloog Putseys destijds naar LA om er de krachten te bundelen met Robin Hannibal en Ludwig Göransson, grote producers die al samenwerkten met Adele en Childish Gambino. “Ik had het gevoel dat ik vooral hen moest pleasen. Ik was ook nog zo jong. Muzikaal was Reason daardoor niet helemaal mijn ding. Nu hebben Joachim en ik de productie op ons genomen, samen met Matt (Parad). We zijn echt samen door elk klankje gegaan. Dat was heerlijk.”

The ambitious
Net als Stromae vertoefde Selah Sue de voorbije jaren in de luwte, en zoekt ze nu opnieuw de spotlights op. Is ze daar klaar voor? “Ik zie mijn kids fucking graag, maar ik ben blij dat ik even niet meer fulltime die moederrol moet opnemen. Dat zal even wennen zijn, want ik moet nu ook zelf mijn grenzen bewaken, terwijl ik die de voorbije veertien jaar niet voelde. Stromae is op het podium een personage, zoals Bowie, hij moet in die rol kruipen. Bij mij vallen Sanne en Selah gewoon samen. Dat is oké, ik zou het niet anders willen. Ik vind het al moeilijk genoeg om mezelf te zijn, laat staan dat ik nog iemand anders zou willen uitvinden.”

Het mooie is dat Putseys nu al haar ikjes letterlijk kan laten shinen op het podium. “Ik was al een tijd bezig met het zoeken naar evenwicht, ik wilde vat krijgen op de chaos in mijn hoofd en daar ook iets creatiefs uit puren. Die voice dialogue heeft me daarbij geholpen, er kwamen dingen uit voort die helend waren.” Maar niet alle persoonlijkheden hebben al een stem gekregen, zegt ze. “Je bestaat ook niet uit twaalf persona’s, maar een stuk of 200 of zo. The pleaser, the inner critic, the ambitious, dat zijn grote delen van mijn persoonlijkheid, maar die heb ik nog geen plaats kunnen geven. Ik hou mijn opties open voor een volgende plaat.” (Lacht)

SELAH SUE
27/4, 19.00, Ancienne Belgique, www.abconcerts.be