Jazzicoon Herbie Hancock op vredesmissie in het Paleis voor Schone Kunsten

“Muziek is maar een middel. Het uiteindelijke doel is menselijkheid.” Met die boodschap zakt jazzpianist Herbie Hancock af naar het Paleis voor Schone Kunsten. Met The Imagine Project treedt hij in de voetsporen van John Lennon.

Volgende week woensdag zal het precies dertig jaar geleden zijn dat John Lennon vermoord werd. Maar zijn droom van een betere wereld vindt tot vandaag weerklank: 'You may say I'm a dreamer / But I'm not the only one / I hope someday you'll join us / And the world will be as one'. Toeval of niet, Herbie Hancock, jazzpianist en generatiegenoot van Lennon, staat aanstaande zaterdag in het PSK met The Imagine Project.

Om zijn eigen zeventigste verjaardag extra in de verf te zetten pakte Hancock eerder dit jaar uit met een ambitieuze coverplaat die artiesten uit alle genres en continenten samenbrengt. John Legend gaat in duet met P!nk. Rock- en folkgitaren krijgen het gezelschap van kora, sitar en tablas. Liedjes van Bob Dylan, The Beatles en Sam Cooke, waarin 'change' centraal staat, worden geïnjecteerd met een scheut jazz. Het bindmiddel is keer op keer het iconische pianospel van Herbie Hancock.

Echt spannend is de liedjeskeuze niet, zeker niet voor een man die bekendstaat als een van de avontuurlijkste zielen uit de jazz. Op zijn twintigste ontdekt door trompettist Donald Byrd, groeide Hancock snel uit tot een belangrijk vernieuwer van het genre. Hij zat mee achter de experimentele, elektrische uitstapjes van zijn leermeester Miles Davis, bracht in de jaren 1970 met Head hunters een van de invloedrijkste jazzfunkplaten uit en schopte het in de jaren 1980 met het breakdanceanthem 'Rockit' zelfs tot in de hitparade.

Hancock blijft ook op latere leeftijd erg veelzijdig. Het voorbije decennium bracht hij onder meer een ode aan George Gershwin, nam hij een plaat op met jazzsaxofonist Wayne Shorter en werkte hij samen met dj's, popsterren en Joni Mitchell. "Elke keer ik aan een nieuw album begin, wil ik iets doen dat ik nog nooit gedaan heb," zegt hij hierover. "Dat heb ik van Miles geleerd. Ik probeer steeds bij te leren, te groeien, een frisse manier te vinden om iets te doen en naar de wereld te kijken."

U viert dit jaar uw zeventigste verjaardag met The Imagine Project. Was u zich er steeds van bewust een generatiegenoot te zijn van John Lennon?
Herbie Hancock: Ja, toch wel. Hij werd slechts enkele maanden na mij geboren. Maar toen The Beatles voor het eerst naar Amerika kwamen, was ik niet bezig met popmuziek. Ik werd helemaal opgeslorpt door de jazz, en vooral door het Miles Davis Quintet, waar ik deel van uitmaakte. Maar net als iedereen op deze aardbol wist ik dat John Lennon droomde over een betere wereld. Zijn vredesanthem 'Imagine' was dan ook ideaal als fundament voor dit project, dat uiteindelijk ook mensen en volkeren bij elkaar wilde brengen. The Imagine Project gaat over veel meer dan muziek alleen. Muziek is maar een middel. Het uiteindelijke doel is menselijkheid. Daarom was het zo belangrijk dat het project globaal ondersteund werd. Uiteindelijk namen we nummers op in zeven verschillende talen met artiesten uit elf verschillende landen. De opnames vonden niet alleen plaats in Los Angeles en Londen, maar ook in São Paulo, Bamako en Mumbai. De conclusie moest zijn dat we allemaal mensen zijn en tot dezelfde familie behoren.

Uw leermeester Miles Davis noemde de baanbrekende fusie van rock, funk en jazz die u begin jaren 1970 bracht 'social music'. Maar is het resultaat dat u nu met dit project beoogt niet wat naïef?
Hancock: Nee, het maken van 'social music' is nu meer dan ooit nodig, omdat haast alle problemen vandaag globaal zijn. Een oorlog, een hongersnood, een crisis: het blijft niet meer beperkt tot een afgebakende groep van mensen. We zijn allemaal afhankelijk van elkaar geworden. Op deze plaat en met deze tournee wil ik coalities smeden. Ik moedig de mensen aan een wereld te creëren waarin ze echt willen leven en waarin ze hun kinderen willen zien opgroeien. Het is misschien naïef te denken dat de politieke wereld mijn voorbeeld volgt, maar als ze de huidige situatie goed zouden ontleden, dan hebben ze eigenlijk geen andere keuze.

The Imagine Project is uw eerste album waarop geen instrumentale tracks staan. Vroeger verklaarde u dat het voor jazzmusici moeilijk is om op woorden te focussen. Nu moest u wel. Was dat een grote aanpassing?
Hancock: Ja, maar ik heb me geleidelijk kunnen aanpassen. Het is na Possibilities (2005) en River: the Joni letters (2007) al mijn derde recente album waarop meer nadruk ligt op vocals. Het gevolg daarvan is dat ik nu op een heel andere manier naar stemmen en teksten luister. Voor dit album was ik bovendien verplicht om me te omringen met topnamen. Anders zou het misschien niet de aandacht krijgen die het verdiende. Voor de tournee moesten de muzikanten vooral flexibel zijn.

Tijdens uw lange carrière benadrukte u steeds dat techniek slechts een tool mag zijn voor een muzikant.
Hancock: Dat klopt, het gaat helemaal niet over wie de meest virtuoze van de bende is. In het begin van mijn loopbaan wist ik dat ook niet. Ik ben er pas achter gekomen wanneer ik deel uitmaakte van het kwintet van Miles Davis. Hij speelde nooit als een trompetvirtuoos. Pas op het einde van onze samenwerking besefte ik dat hij niet probeerde om trompet te spelen. Nee, hij speelde zichzelf. Dat opende mijn ogen. Pas toen was ik in staat om zelf te ontdekken wat ik echt wilde bereiken. En daarbij is expressie altijd belangrijker geweest dan technische perfectie. Techniek is maar een van de beschikbare kleuren.

Uw goede vriend Wayne Shorter, die in hetzelfde kwintet speelde, vertelde me onlangs dat er na uw verjaardagsfeestje in Carnegie Hall buiten een jongetje van negen op hem stond te wachten. Wayne gaf hem een handtekening en toen hij er iets wilde bijschrijven, zei het jongetje: "I was born Jazz." Wayne begreep hem niet meteen en de jongen spelde zijn naam: "J.A.Z.Z."
Hancock: Hilarisch! Geweldige anekdote. Zo zie je maar: jazz is allang veel meer dan een muziekgenre. Het duikt tegenwoordig overal op, vaak waar je het helemaal niet verwacht. Of kijk naar Joni Mitchell. Ze klinkt tegenwoordig veel meer als een jazzzangeres dan als een popzangeres. Toen zij negen was, hoorde ze voor het eerst de platen van Billie Holiday. Dat cijfer je niet zomaar weg. Jazz neemt verschillende vormen aan. Het klinkt niet noodzakelijk zoals vroeger. Neem alleen maar de manier waarop sommige harmonieën gebruikt worden door popartiesten. Ook zo blijft het genre zich steeds vernieuwen.

wanneer: 4/12/2010 om 20.00
tickets: € 15/43/53/63