Nieuwe intendant Nationaal Orkest stelt muziekseizoen voor

Hij loopt naar eigen zeggen over van goesting en ambitie. Dat blijkt ook uit de gretigheid en de waardering waarmee hij het heeft over zijn orkest. Jozef De Witte, sinds begin juni intendant van het Nationaal Orkest van België, weet echter dat hem grote uitdagingen te wachten staan. “De hamvraag is: wat kan een orkest als het Nationaal Orkest van België voor ù betekenen? Waarmee kunnen we voor elke burger een echt verschil maken?”

Jozef De Witte. Zijn naam doet bij veel mensen ongetwijfeld een belletje rinkelen. Zo deed het Gelijkekansencentrum na een lange juridische procedure het Vlaams Blok in het zand bijten, waarna de partij een nieuwe naam (en statuten) zocht. De Witte liet meermaals in de media van zich spreken wanneer het in de maatschappij erg gevoelige thema van discriminatie opspeelde. Hij trok van leer tegen onder meer immokantoren, de diverse overheden en de uitzendsector. Begin dit jaar had De Witte al aan het personeel van het Centrum laten weten dat hij paste voor de verlenging van zijn mandaat. Toen bekend raakte dat De Witte zich kandidaat had gesteld voor de vacature van intendant van het Nationaal Orkest van België (NOB) liet hij stoïcijns in de pers optekenen dat “Mijn levensmotto [is] dat je beter vertrekt voor je iets beu bent. Elf jaar is een mooie periode. Ik reken mij niet tot de onmisbaren.” De Wittes voorganger, Albert Wastiaux, stond zestien jaar aan het hoofd van het Nationaal Orkest van België en maakte zijn ontslag eind december bekend, vlak na het nieuws kwam hoe diep de besparingen in het vlees van De Munt, het Paleis voor Schone Kunsten en het NOB zouden snijden. Wastiaux is sinds 1 april operationeel directeur bij Bozar. Anders dan zijn voorganger heeft De Witte geen adelbrieven uit de klassieke muziekwereld.

Flexibiliteit
De budgettaire donkere wolken blijven echter tot nader order boven Brussel hangen. Zo moest De Munt verschillende producties schrappen (waaronder de Dreigroschenoper van Kurt Weill en het eerste deel van een Monteverdicyclus met dirigent René Jacobs). “Het NOB heeft dat anders aangepakt,” vertelt De Witte. “Wij hebben al onze producties kunnen behouden, omdat we het hebben aangedurfd om aan onze solisten en dirigenten te vragen of ze een stuk van hun gage konden laten vallen. En het mooie is: iedereen, werkelijk iedereen is aan onze vraag tegemoet gekomen. Dat bewijst dat het orkest een erg goede reputatie in de wereld van de klassieke muziek heeft, en dat de binnen- en buitenlandse musici graag met ons werken. Ik zie de voorbije, erg succesvolle editie van de Koningin Elisabethwedstrijd ook in dat licht. De finaleweek toont duidelijk aan welk een krachtig en flexibel ensemble het NOB is. Zo’n wedstrijd is best wel heftig, en heus niet alleen voor de solist die in de schijnwerpers staat. Elk van die kandidaat-laureaten heeft een andere persoonlijkheid en stijl, en dat vraagt van het orkest de capaciteit om heel flexibel te zijn. Ook volgend jaar is het NOB weer van de partij, wanneer de editie draait om de piano.”

Maar De Witte kijkt verder dan het muziekseizoen dat zijn voorganger en muziekdirecteur Andrey Boreyko hebben samengesteld en dat vorige week werd voorgesteld. En er is de onzekere budgettaire situatie. Zo is er een extern rapport in de maak over mogelijke synergieën tussen het orkest van de Munt en het NOB. Verwacht wordt dat dat in juli wordt voorgesteld. Gevraagd hoe hij naar de oplevering van dat rapport uitkijkt zegt hij kalm: “Ik geloof heel sterk in samenwerkingsmodellen, en – voor alle duidelijkheid – dat mag en moet het louter budgettaire overstijgen. Dat wij, met dezelfde subsidiërende overheid, samenwerken, is toch de logica zelve? We hebben veel gemeen, en de samenwerking heeft erg veel potentieel. Klassieke muziek bestaat enkel bij gratie van de uitvoering in de concertzaal – of ook daarbuiten. We treden als headliner op het Tomorrowland-festival op. Niet bepaald de plek waar je een klassiek orkest verwacht, niet?”

“Waar ik zeker werk van wil maken, is onze missie. Die geeft het perspectief weer waarmee we willen werken. Van daaruit vertrekt alles: al onze acties en het antwoord op de cruciale vraag wat de bevolking van een instelling als het NOB mag verwachten. Waar maken we het verschil? Waarom is het orkest relevant? Ik vind dat die vraag geregeld moet gesteld worden, voor élke instelling of organisatie die subsidies krijgt. Daarom vind ik het belangrijk dat we niet enkel muziek programmeren die behaagt, of goed in het oor ligt. Cultuur moet volgens mij altijd wat verontrusten, vragen opwerpen en – als het kan – het maatschappelijk debat mee helpen aanwakkeren. Als orkest willen we ons steentje daar ook toe bijdragen. Door de keuze van het repertoire dat we brengen. Maar ook door compositieopdrachten uit te schrijven en, héél belangrijk, ervoor te zorgen dat we op een goeie manier met het publiek omgaan. Niet op een passieve wijze, maar actief of interactief.”