Afscheid van een troubadour: Louis Mestdagh

Op Pinksteren overleed de 90-jarige Louis Mestdagh. Zijn dood haalde amper de media. Ooit was hij nochtans de bekendste pater van het land. Als de Troebadoer van het Heilig Hart stond hij een jaar lang nummer één in de hitlijsten. Ongeveer vijftien boeken, dertig platen, tien langspeelfilms en een handvol wereldreizen later zocht hij noodgedwongen de anonimiteit op in Brussel.

"Over zijn leven zou je een film kunnen draaien." Het is een cliché dat veel te snel van stal wordt gehaald, zeker op uitvaartplechtigheden. Maar niet in het geval van Louis Mestdagh. Ten eerste was zijn wandel wérkelijk uitzonderlijk, en niet alleen in de ogen van vertelzieke familieleden die de stilte aan de koffietafel willen doorbreken. Ten tweede bestaat de film al. In het spoor van de Troebadoer werd in december 2005 uitgezonden op Canvas en de dvd is verkrijgbaar op de website cosmokino.com. De documentaire is gedraaid door zijn zoon Rudolf Mestdagh, een gedreven filmproducent en regisseur van de langspeelfilm eLLektra, met Axelle Red in de hoofdrol.

Incognito
Jarenlang verkeerde Rudolf Mestdagh in het ongewisse over het bewogen verleden van zijn introverte vader. Hij kwam er pas achter toen op het Sint-Jan Berchmanscollege een verhaal over de Troebadoer van het Heilig Hart werd voorgelezen. De leraar vroeg of de troubadour soms familie was. Rudolf wist van niets. Een Humo-interview bracht opheldering. Maar het zou nog ettelijke jaren duren voor Rudolf zijn vader met sluwe listen en koppig aandringen kon overtuigen om voor de camera zijn verhaal te doen.

Het was niet alleen een karakterkwestie. Louis Mestdagh koos na een turbulente periode voor een incognito-leven in de anonimiteit van Brussel, en daar hield hij zich aan. Om onherkenbaar te worden liet hij een baard groeien, die hij zijn hele verdere leven zou laten staan. Om dezelfde reden verzaakte hij een carrière bij de BRT. In Brussel zag zijn gezin aanvankelijk zwarte sneeuw. Maar Mestdagh was van vele markten thuis. Na baantjes als vertaler en corrector bij drukkerijen bouwde hij een failliet bedrijf uit tot een zeer succesvol reisbureau voor dokters. Vermomd als reisleider tokkelde hij in de bus op een banjo of ukelele terwijl hij liedjes bracht over de voorbije reis. Wisten de dokters veel dat hun reisleider ooit de beroemde Zingende Pater was geweest.

Globetrotter-cineast
Louis Mestdagh werd geboren tijdens de bombardementen van de Eerste Wereldoorlog. Op 24-jarige leeftijd werd hij leraar in de poësis en retorica. Op vraag van moeder werd hij jezuïet. Na de Tweede Wereldoorlog mocht hij voor de Missiepropaganda en ter voorbereiding van het priesterschap met de boot naar Amerika. Met een kleine handcamera draaide hij er een eerste langspeelfilm, Dwars door Amerika. Na een tweede, over Sioux-india­nen, was de globetrotter-cineast niet meer te houden. Met een Jeep reisde hij door India, van Sri Lanka tot in de Himalaya en terug. Dat leidde tot een hele serie documentaire fictiefilms. Met die films trok Mestdagh achteraf langs de Vlaamse parochiezalen: tweehonderd vertoningen mét spreekbeurt per jaar. Toen de BRT in 1953 met televisie-uitzendingen begon, pakte de omroep op de tweede dag al uit met een film die pater Mestdagh in India had gedraaid.

De filmloopbaan strandde in Congo. Pater Overste rekende op een idealistisch beeld van het Missiewerk, Mestdagh bleef dichter bij de werkelijkheid. Als straf werd hij opgesloten in het klooster van Mechelen. Ondertussen was hij hoofdredacteur van de jezuïetenkrant Pro Apostolis, waarin hij verhalen publiceerde die hij bundelde in een vijftiental boeken met titels als Dwars door India. Hij schafte zich ook een gitaar en begon liedjes te schrijven. En opnieuw nam zijn leven een rotvaart.

Heilig Hart
De liedjes sloegen aan. Als de Zingende Pater of de Troebadoer van het Heilig Hart bereikte Louis Mestdagh de eerste plaats in de hitparade. 32 platen in het totaal. Driehonderd optredens in een jaar. Tijdens de pauze was er een tombola met Mariabeelden. Het grote geld ging naar het grammofoonlabel Decca en de kas van de Bond van het Heilig Hart. Een van zijn hits was 'Padre Pedro', een nummer over een Latijns-Amerikaanse pastoor-vrijbuiter die de fout maakt zijn ezel voor een auto te ruilen. Mestdagh maakt bij het liedje een passende animatiefilm, die in 1965 op het amateurfilmfestival van Cannes aan de haal gaat met de Prix de la Chanson Familiale.
"Ik wilde de mensen blij maken met mijn liedjes en hen tegelijk op mijn manier de Blijde Boodschap brengen. Het was misschien naïef en niet van het hoogste niveau qua intelligentiequotiënt, maar het was bestemd voor het volk en die hadden er duidelijk wat aan," zei Mestdagh achteraf in een interview met Humo, april 1980.

Verliefd hart
Op zijn vijftigste werd Louis Mestdagh verliefd op de veel jongere Johanna, een lekenzuster die hij in Congo had leren kennen. Bij haar terugkeer in België was ze naar verschillende optredens van de Zingende Pater gegaan. Joke werd zwanger. Een verwante moeder-overste werd ingelicht, maar ze verraadde het koppel een paar maanden later alsnog. "'s Anderendaags werd ik bij Pater Provinciaal geroepen. De Zingende Pater was ineens dood," getuigt Louis Mestdagh in de documentaire van zijn zoon. Hij werd verbannen naar een jezuïetenklooster in de Vogezen. Rome besloot hem naar Zuid-Amerika te zenden. Mestdagh werd voor de verscheurende keuze gesteld tussen zijn roeping en zijn aanstaande gezin. Hij reed naar Roubaix, waar zijn Johanna als een meid werd behandeld. Hij schaakte zijn lief, reed naar Brussel, vond een bevriend priester bereid hen na een publieke penitentie heimelijk te huwen. Ontervingen langs beide kanten volgden. Breuk met de families.
Ondanks de dramatische gebeurtenissen en het nieuwe leven als vader en veelgevraagde reisleider bleef Louis Mestdagh diepgelovig. "God schrijft recht in kromme regels," besluit hij op het einde van de documentaire.
Op Pinksteren vertrok Louis Mestdagh voor zijn verste en laatste reis. In de basiliek van Grimbergen werd vorige zaterdag een dankmis gehouden.