Atte Jongstra op eendaagse veldtocht

Interlitratour stippelt zondag een literair en muzikaal stadsparcours uit rond het thema helden. De Nederlandse schrijver Atte Jongstra maakt graag de overtocht voor een gesprek over De heldeninspecteur. “De verborgenheden van Brussel. Vrouwen, drank, tabak. Waar het stinkt, is het warm en gezellig.”

Kijkt u graag in de spiegel en bekruipt u dan soms een akelig gevoel, dan moet u De tegenhanger eens openslaan; zoekt u naar iets gezonds om in uw soep te draaien, dan raden we u van harte Groente aan; houdt u het bij wortels, dan werpt u best eens een blik in Familieportret; en bezit u een wereldkaart met als ultieme middelpunt het Overijsselse Zwolle, dan is de kans groot dat u een Henry II Fix in huis hebt gehaald. We kunnen zo nog een tijdje doorgaan - het oeuvre van Atte Jongstra wast aan als een gezonde, jonge boerenknaap -, de kern van het verhaal is dat Atte Jongstra van alle markten thuis is. Als u de juiste vragen stelt, krijgt u van dit heerschap, onderscheiden met de Bâtafysische Orde van het Vliegwiel, zelfs denkbeeldige oplossingen aangereikt.

De stomme van Portici
Het heldendom - nogmaals, om kort te gaan - kent geen geheimen voor Atte Jongstra. En omdat er bewijzen nodig zijn, schreef hij onlangs De heldeninspecteur, een boek waarin nogal wat Belgen worden afgeslacht, kartetsen voor de kloten van het godvergeten Zuid-Nederlands tuig worden geschoten, en wijven worden geschoffeerd. En dat draaide niet ongunstig uit: "Alleen in het dorp Geel waren ze erg boos. Ik had namelijk geschreven dat de mensen van Geel zelf de strijd waren ontvlucht en alle gekken hadden achtergelaten. Die stonden natuurlijk allemaal langs de weg, Napoleon en zo. In de dorpskrant van Geel stond daarop een recensie over 'dát literaire werk', nou ja, heel negatief..." (Lacht)

De strijd waarvan sprake is die van de Belgische onafhankelijkheid. Door het centrum van het gebeuren beweegt zich een zekere Junius - Latijn voor Jongstra -, een nogal onopvallende kerel met een sterke mogelijkheidszin, "een gevoel voor wat werkelijkheid zou kunnen worden." Junius komt als het ware uit het niets terecht in het Zoniënwoud en arriveert in een broeierig Brussel. Hij maakt er onder meer de voorstelling van La muette de Portici mee - "Junius was er niet zeer door gesticht" - en wordt na een vleierige ontmoeting met prins Frederik van Oranje aangesteld als heldeninspecteur van de Nederlandse troepen. Zijn enige taak is het om in het krijgsgewoel heldendaden waar te nemen en die in het Heldenregister op te schrijven. De man in buitengewone dienst zou door zijn aanwezigheid de moed op het slagveld kunnen stimuleren en het krijgsverloop gunstig kunnen beïnvloeden. Er gaat geen geweer per ongeluk af of het register dikt aan. De zoektocht naar helden wordt uiteindelijk afgesloten met een nulresultaat. Alle strijdkrachten krijgen een Metalen Kruis.

Thank you, Google Earth!
Junius is een medium dat zich ongehavend door het geweld weet te bewegen. Jongstra: "Ik had iemand nodig die zich van het kastje naar de muur liet sturen, want hij moest natuurlijk getuige zijn van de belangrijkste schermutselingen. Als je dan iemand hebt die eigenwijs is en zegt: 'Nou nee, die Tiendaagse Veldtocht, daar heb ik geen zin in', daar kom je niet mee uit de voeten in zo'n boek." De heldeninspecteur heeft verdacht veel weg van een camera. Atte Jongstra: "Ja, precies, daar heb ik ook zeker aan gedacht. Dat is iets wat mij ongelofelijk ergert. Niemand blijft zichzelf als een camera loopt. Mensen gaan de meest rare dingen doen en zeggen. Ineens is de gewone man ook bijzonder. Dat is het vervelende met die moderne media: er zijn er heel erg veel van en dus denken heel veel gewone mensen dat ze kunnen meepraten over de ingewikkeldste dingen. En dan kom je dus ook vrij snel bij uitwassen als Wilders en zo."

De historische roman staat in een traditie van opsmukken. Atte Jongstra maakt daar dankbaar gebruik van. De gruwel van de geschiedenis paart hij aan een fascinerende literaire verbeelding. Het resultaat is een bijzonder smakelijk boek: "Ik heb echt fluitend en zingend geschreven." De veldtocht ondernam hij op virtuele wijze: "Ik heb alles via Google Earth gedaan. Zo vond ik op een gegeven moment dat je in Mechelen aan het stadhuis, de voormalige Lakenhal, een Zakstraat hebt die vervolgens in de Befferstraat uitkomt. Thank you, Google Earth! Al die landschappelijkheden kon ik eerst daar bekijken, en vervolgens zat ik weer op Google. Het is geweldig wat je allemaal kunt vinden. Op een gegeven moment ging ik voor de radio op stap langs een aantal van die plekken. En verdomd, het klopte allemaal behoorlijk! Ik had een soort aha-erlebnis zonder er ooit te zijn geweest."

wanneer: 28/11/2010 om 11.00