Bronks bewerkt zaak Jamie Bulger voor theater

In 1993 beheerste een misdaad begaan in Liverpool weken- en maandenlang het nieuws. Twee elfjarige spijbelaars vermoordden een peuter van tweeënhalf jaar, Jamie Bulger. Klaas Tindemans schreef en regisseert voor Bronks een theaterstuk dat gebaseerd is op de zaak 'Bulger'. "Ik geloof nooit dat preventieve maatregelen er voor kunnen zorgen dat zoiets nooit meer kan gebeuren," zegt Tindemans.

De zaak Jamie Bulger wekte zoveel beroering omdat kinderen de daders waren, en omdat bewakingscamera's de kinderen wel hadden geregistreerd toen ze de peuter op sleeptouw namen door de stad, maar de misdaad niet hadden kunnen voorkomen. Nadat ze hun straf hadden uitgezeten, kregen de daders een nieuwe identiteit. Af en toe duiken er berichten op over wat er van de twee is geworden.

Meisje
Eén van de correspondenten die het Bulger-proces volgde, Blake Morrison van The New Yorker, schreef achteraf een autobiografisch boek over hoe hij dat proces beleefde. Voor Klaas Tindemans, die vooral als dramaturg actief is maar nu voor het eerst ook op de regisseursstoel plaatsneemt, was dat boek één van zijn inspiratiebronnen. Maar hij dook ook in boeken van schrijvers die een gelijkaardig thema hebben behandeld, zoals Toby Litt en William Sutcliffe. Tindemans volgde het 'historische geval' Bulger dus niet getrouw. "In plaats van twee kinderen die een misdaad begaan, heb ik er een derde aan toegevoegd, een meisje. Ik heb ook de biografie van de daders gewijzigd, want die was nogal eenduidig: één van hen kwam bijvoorbeeld uit een gewelddadig gezin. Ik vond dat niet zo interessant, omdat je dan al snel vervalt in het zoeken van logische verklaringen: "zie je wel..." en "als we er maar op tijd bij waren geweest..." De kinderen die ik opvoer, komen uit vrij normale situaties, omdat ik heb willen laten zien dat je zo'n daad niet kan voorspellen, dat het iedereen kan overkomen. Daar ben ik eigenlijk vrij fatalistisch in: je kan als ouder je uiterste best doen om je kind het goede pad op te sturen, maar zekerheid heb je nooit."

"Ik ben ook zeer achterdochtig als men pleit voor meer sociale controle. Bewakingscamera's kunnen achteraf bewijzen opleveren, maar voorkomen daarom nog geen misdaden. Je sluit zulke misdaden ook niet uit door sommige kinderen op voorhand uit de maatschappij weg te filteren."

Morbide verbeelding
Wordt dit geen erg confronterend theaterstuk voor kinderen vanaf tien jaar? Tindemans: "we hebben een lezing gehad voor een groep kinderen. Door de voorgeschiedenis die ik de daders meegeef, koestert het jongerenpubliek een zekere sympathie voor hen. Hun reactie was er één van: dit zouden toffe maten kunnen zijn geweest. Ze waren vooral teleurgesteld dat die kinderen dan zoiets deden."

En hoe reageren de acteurs die in de huid moeten kruipen van kinder-moordenaars? "Voor zover ik voor hen kan spreken, zijn ze vrij gretig in hun rol opgegaan. Je morbide verbeelding wordt geactiveerd als je over zoiets leest, het fascineert in zekere zin. Maar we hebben er natuurlijk ook veel over gepraat; over hoe je de dingen die je eigen kinderen doen, precies interpreteert."

Filmmaakster Julia Clever maakte beeldmateriaal voor de voorstelling - net zoals er toen beeldmateriaal werd gemaakt door de beveiligingscamera's. Op die manier probeert Tindemans het verhaal van het slachtoffer zelf te objectiveren, en dat te laten contrasteren met het eerder subjectieve verhaal van de daders, die door de acteurs op het podium worden vertolkt. De moord zelf wordt niet getoond: "dan zou alle aandacht van het publiek maar gaan naar de vraag wie van de daders nu precies wat heeft gedaan, wie echt schuldig is. Terwijl je het eigenlijk nooit precies weet."

Aalst
Toevallig wordt volgende maand in Brussel nog een voorstelling getoond over een moord op kinderen, gebaseerd op waargebeurde feiten. Het gaat om de veelbesproken voorstelling Aalst van Victoria, over het koppel dat in een hotel in Aalst zijn twee kinderen vermoordde. De advocaat van de moeder probeerde vorig jaar tevergeefs om het stuk te verbieden, omdat zijn cliënte meende dat het haar zaak zou kunnen schaden. Dat stuk wordt op 25 en 26 februari getoond in het Candelaershuys in Ukkel. Vanaf 10 februari worden daar alle tekeningen getoond van Larsen Bervoets, die de repetities en het creatieproces van Aalst bijwoonde en in tekeningen vastlegde, als was hij een gerechtstekenaar. Maar de tekeningen portretteren niet alleen, ze graven ook in de ziel van de personages.

:: Bulger op 28/1 en 29/1 is uitverkocht. Er is een extra voorstelling op 12/2 om 15u in de Beursschouwburg, A. Ortsstraat 20-28, 1000 Brussel. Reserveren kan via 02-219.99.21. Vanaf 10 jaar. 'Aalst' op 25/2 om 20u30 en 26/2 om 15u, in het Candelaershuys, Brugmannlaan 433 in Ukkel. Reserveren kan via 02/34.346.58. Expo van 10/2 tot 3/3, op werkdagen van 10 tot 17 uur.