Burning Ice #2: drup Holland drup

Het Kaaitheater grijpt de VN-klimaatconferentie in Kopenhagen begin december aan om kunstenaars, filosofen, sociologen en politici te polsen over de plaats van de kunsten in deze kritische tijden. Die reageren via lezingen, tentoonstellingen, installaties en een heuse mockumentary. In 'Holland tsunami, drowning in Europe' van theatergroep Space zorgt de dramatische stijging van de zeespiegel voor de evacuatie van 16 miljoen Nederlanders naar Hongarije.

Antwoorden op hypothetische vragen is voor onze politici misschien niet interessant, voor kunstenaars kan het een zeer zinvolle bezigheid zijn. Wat als de zeespiegel zo sterk stijgt dat Nederland genoodzaakt is zijn bevolking te evacueren? Wat als in dat geval alleen Hongarije bereid blijkt te zijn om de 16 miljoen vluchtelingen op te vangen? Een even dramatisch als hilarisch uitgangspunt, maar theatergroep Space wil dieper snijden: Wat is het om vluchteling te zijn? Wat is het om je cultuur kwijt te raken? Petra Ardai: "De klimaatproblematiek maakt steeds meer deel uit van onze dagelijkse wereld. Maar kunst spreekt altijd over de wereld waarin we leven. Je kunt de twee niet los zien van elkaar. Het is de taak van de kunstenaar om te reageren op wat er om hem heen gebeurt."

Rampgebied Nederland
Space is een internationale theatergroep die diep in de maatschappij is genesteld. De Hongaarse Petra Ardai vormt samen met haar Nederlandse man Luc van Loo de artistieke kern van het gezelschap. Space maakt 'kijkoperaties', interdisciplinaire theatrale documentaires die complexe maatschappelijke en politieke onderwerpen persoonlijk en bespreekbaar maken. Op de eerste editie van Burning Ice waren ze te gast met een lecture performance over Holland tsunami, dit jaar spelen ze de voorstelling.

Petra Ardai: "Het hele ding is begonnen toen ik in Boedapest in de taxi zat op weg naar de luchthaven. Op dat moment speelde net An inconvenient truth van Al Gore op de televisie. Toen de taxichauffeur me vroeg waar ik heen ging, en ik Amsterdam zei, reageerde hij verontrust: 'O, daar is het heel erg. Het staat er binnenkort helemaal onder water. Daarom zijn hier ook zoveel Nederlanders: dat zijn de pioniers, die hebben huizen gekocht toen ze nog goedkoop waren.' Hij was ervan overtuigd dat Nederland onder water zou staan. Uiteindelijk vroeg hij me of ik werk wist voor hem in Amsterdam. Nederland was dan wel een kansloze plek, een rampgebied, toch wilde hij er werk versieren. Dat was de aanleiding voor de voorstelling. In Holland tsunami is die scène ook te zien op film. De enige echte gebeurtenis van de voorstelling is nagespeeld."

Het werk van Space cirkelt rond de vraag wie wij zijn in relatie tot waar we leven. Een ingreep in de werkelijkheid kan snel veel duidelijk maken. Petra Ardai: "Met Holland tsunami hebben we de werkelijkheid via fictie aangepakt, met een fake documentaire of mockumentary. Zo creëer je ruimte om over het onderwerp te praten, om ermee te lachen, om erover te discussiëren. Via fictie kan de werkelijkheid beter worden gevat, anders slaan mensen dicht."

"Voor onze voorstelling in Hongarije werden de Hongaren getraind om de 16 miljoen mensen op te vangen. In Nederland kregen de toeschouwers te horen dat ze over een maand moesten vertrekken naar een land waar ze weinig of niets van wisten. Ze kregen op een scherm mensen te zien die hun uitlegden hoe je het beste kunt assimileren in Oost-Europa. Maar een Nederlander kan zich eigenlijk niet voorstellen dat hem zoiets zou overkomen. Tijdens de voorstelling beseffen ze wel dat ze daarom misschien niet zoveel empathie hebben voor vluchtelingen. Ze voelen zich op dat vlak nogal onaanraakbaar."

De onmisbaarheid van pindakaas
"Als je ze dan vraagt naar wat ze zouden meenemen, dan hebben ze op stroopwafels, stamppot of pindakaas na geen antwoorden, want ze hebben er nog nooit over nagedacht. Aan de ene kant houden ze veel van Nederland, aan de andere kant vinden ze het moeilijk om erover te praten. Hun trots en hun angst om te verliezen wie ze zijn, komen helemaal bloot te liggen tijdens de voorstelling. Het is tegelijk komisch en confronterend." De confrontatie wordt wel opgezocht, maar Space declameert of preekt niet: "Holland tsunami wil geen vuist in je gezicht zijn, maar een voorstelling die je wakker schudt op een prettige manier."

De fictieve interland Nederland-Hongarije in Brussel spelen veronderstelt een aantal andere accenten: "Ik stap nooit in Holland tsunami met de wetenschap hoe het publiek zal reageren. Na een paar keer kan ik je wel zeggen dat die pindakaas er elke keer bij is (lacht). In Brussel allicht niet, maar daar zullen we advies inwinnen over hoe we het gefuseerde Hongarije-Nederland vorm moeten geven. In de voorstelling zit altijd een soort toekomstvoorspelling; daar kunnen we in België wel mee terecht. In Nederland gingen ze overigens heel erg tekeer tegen de Belgen met Belgenmoppen, dus dit wordt het moment om ze terug te pakken (lacht)."

:: Burning Ice #2
wanneer: 16 > 29 november
waar: Kaaitheater, Sainctelettesquare 20 + Kaaitheaterstudio's, OLV Van Vaakstraat 81, Brussel - 02-201.59.59, tickets@kaaitheater.be

Space, Holland tsunami, drowning in Europe, 24 en 25 november 2009 om 20.30 uur, Kaaistudio's, 10/12,5 euro (wachtlijst), NL