De Rafaëls van De Queeste: Hemelvaart in Emelgem

In het fictieve Vlaamse dorp Emelgem zijn de voorbereidingen voor Maria-Tenhemelopneming in volle gang, wanneer er plots vreemde dingen gebeuren. Theatermakershuis De Queeste brengt met De Rafaëls een vroeg stuk van Filip Vanluchene voor het voetlicht, en de auteur zag dat het goed was.

"Een van de mooiste avonden die ik de laatste jaren heb beleefd. Een adembenemende en indrukwekkende voorstelling." Filip Vanluchene (1950) bleef naar eigen zeggen achter met een doorweekte zakdoek toen hij bij De Queeste te gast was voor de première van De Rafaëls, een vroeg werk van hem dat destijds een eerste keer werd opgevoerd door De Korre. Vanluchene is een van de weinige Vlaamse auteurs die zich hebben toegelegd op het schrijven van toneelteksten, en ons theater is daar duidelijk beter van geworden. In 1997 ontving hij voor Montagnes russes de Driejaarlijkse Cultuurprijs van de Vlaamse Gemeenschap voor Toneelletterkunde, en vorig jaar kreeg hij voor Citytrip de Taalunie Toneelschrijfprijs.

De Rafaëls is een stuk met drie vrouwenrollen, en Katrien De Ruysscher is een van de drie actrices die er daar één van voor haar rekening neemt. De Ruysscher, die haar toneelopleiding kreeg aan het Conservatorium van Brussel en die tien jaar geleden debuteerde in Disco pigs van de KVS, keert door haar komst met De Queeste naar De Zeyp in Ganshoren even terug naar Brussel, net zoals Chris Thys, met wie ze in de KVS vaak in dezelfde stukken speelde. De derde rol in De Rafaëls is weggelegd voor Tanya Zabarylo. Officieel is De Ruysscher voor deze productie gastactrice bij de Queeste, maar de komende twee drie jaar gaat ze er deel uitmaken van het ensemble. Het idee om De Rafaëls te spelen kwam van Chris Thys. De Ruysscher: "Chris en ik wilden al lang eens iets samen maken. Deze tekst heeft ze mij al eens laten lezen in de tijd dat we samen in de KVS zaten, en ook ik vond hem uitzonderlijk mooi. De naam Filip Vanluchene is volgens mij nog veel te weinig bekend en daarom doet het ons plezier dat de reacties nu zo goed zijn, en dat hij zelf ook tevreden is over onze aanpak."

Broeierig
De Rafaëls (alle mensen met een 'Raf' in hun voor- of familienaam mogen overigens gratis binnen in De Zeyp) speelt zich af tijdens de Tweede Wereldoorlog, in augustus 1943. De Ruysscher: "'De kleine' en 'de grote' Rafaël zijn niet te zien in het stuk, maar zij vormden de ruggengraat van het koor waarvan Anna (Chris Thys) de koorleidster is. Ter voorbereiding van de mis op Maria-Tenhemelopneming op 15 augustus speelde de grote Rafaël op het harmonium en oefende de kleine de zangsolo van het 'Panis Angelicus' in. Het stuk begint op het moment dat zij niet meer komen opdagen. De dag voordien zijn ze na de repetities niet naar huis gegaan. 's Nachts heeft men ook een knal gehoord, en bij het personage dat ik speel (Andrea, de vrouw die verantwoordelijk is voor de bloemen tijdens de dienst) is er die nacht geld verdwenen."

Er is ook nog het jonge meisje Elza Manderick, een vreemde ronddwalende dorpsfiguur die met haar gedrag bijdraagt tot de geheimzinnige sfeer tijdens deze uitzonderlijk broeierige zomerdagen. De Ruysscher: "Het stuk is veel dingen tegelijk. Het is een whodunit, met puzzelstukken die gaandeweg bij elkaar worden gelegd, maar daarom nog niet meteen in elkaar passen. De personages zijn veelzijdig, en dragen ook allemaal een geheim met zich mee. Door de taal en de manier waarop het is geschreven, is het ook een muzikaal stuk, waar Bert Hornikx muzikale thema's aan toevoegt. En dan zijn er de verwijzingen naar onze katholieke traditie, waardoor het stuk ook rijk is aan symbolen en metaforen. Vanluchene plaatst het hemelse tegenover het aardse en de leugen tegenover de waarheid, waar uiteindelijk niemand buiten kan."

:: De Rafaëls van De Queeste
wanneer: 14 mei 2009 om 20.30 uur
waar: GC De Zeyp, Van Overbekelaan 164, Ganshoren, 02-422.00.14
tickets: 10 euro