De tijd van de boetiek. Van marktkraam tot eBay

De Stichting voor de Architectuur heeft een heuse promenade opgetrokken die de bezoeker aan de hand van een resem boetiekgevels de grote tendensen van het winkelconcept wil bijbrengen. Alle langdurige bouwstijlen voor winkelgevels worden er gereconstrueerd in een wirwar van steegjes.

De façades van de boetieks werden naar een bestaand model nagebouwd. Je kunt elke winkeldeur openen en zo als het ware een tijdmachine binnenstappen. Binnenin hangen plannen, tekeningen en vooral foto's van winkelpanden die de desbetreffende periode verbeelden. Excentrieke designs of aan één ontwerper toe te schrijven realisaties komen niet aan bod - de selectie is gebaseerd op ruimere criteria. Winkelmeubilair is amper aanwezig, en dat is erg jammer omdat zo toch wel wat van de opgeroepen sfeer verloren gaat. Eén vitrinekast toont wel een deel van de avant-gardekostuums van de Brusselse danseres Akarova, wier volledige garderobe aan de Archives d'Architecture Moderne werd geschonken.

Voor het verhaal achter de eerste boetiek op de tentoonstelling moet je een goede tweehonderd jaar terug in de tijd, naar het Premier Empire in Frankrijk - Parijs en Londen zijn trouwens de pioniers van het boetiekconcept, of het nu winkelpassages of grote magazijnen zijn (in de negentiende eeuw), België volgt de 'trendsetters' als kleine broertje. Door de recessie en de keizerlijke veldslagen hadden de architecten in Parijs het gros van hun broodwinning verloren. Een oplossing leek voor de hand te liggen: door van gelijkvloerse verdiepingen winkels te maken, waardoor de handel beschut, veilig en zichtbaar aanwezig kan zijn in de stad. De boetiek was geboren. Tot ongeveer 1900 respecteren de architecten de bestaande bouwstijl van het huis wanneer zij winkels voorzien in het pand. De ramen behouden het patroon dat al in de rest van de gevel te zien is, de zuilen lopen door van beneden tot boven, en de deur verraadt nauwelijks dat je een winkel betreedt. Wat in de winkel verkocht wordt kan niet worden afgeleid van de architectuur. Pas later gaat men kappen en breken om grote etalages te creëren. Daardoor verdwijnt ook het uniforme, rustgevende karakter van de boulevard. Als de trend van ruime vitrines uit Amerika overwaait, in de jaren 1930, is het hek helemaal van de dam. De ingangen lijken op kleine passages die zoveel mogelijk ruimte bieden aan het uitstallen van zoveel mogelijk goederen op straat en achter glas.

Kijkdozen
Ook de art-nouveauarchitecten bekijken het winkelconcept met een andere bril en zetten de hele aankleding van de winkel, van vloer tot meubilair en etalage, op de voorgrond. Plots is het product dat wordt verkocht - of het nu bloemen of juwelen zijn - ondergeschikt aan de sierlijkheid van de winkel. Het classicisme volgt de art nouveau op, met een strengere vormgeving als zichtbaar gevolg.

De tijd van de boetiek presenteert een historisch overzicht van boetieks aan de hand van de verschillende stromingen die de ontwerpen voor de gevels aanleveren. Het productdesign, van Olivetti bijvoorbeeld, levert in de jaren 1960 en '70 winkelpanden op die hip aandoen. En in Brussel worden 'kijkdozen' neergezet, zoals de showroom van de Citroën-garage die één grote glaspartij creëert vol neonverlichting om dag en nacht alle auto's goed zichtbaar te maken.

:: De tijd van de boetiek > 18.10.2009 Di/ma/Tu > vr/ve/Fr 12 > 18.00, w-e 10.30 > 18.00 - Stichting voor de Architectuur - Kluisstraat 55, 1050 Elsene - 02-642.24.80, info@fondationpourlarchitecture.be
Tickets: 6/4/2/1 euro (-6: gratis)