Expo: Iraanse vrouwen voor de camera

Vrouw in chador luistert naar de radio, dames in traditionele klederdracht poseren op een terreinfiets: de Iraanse fotografe Shadi Ghadirian brengt de vrouw in haar thuisland voor het oog van de camera. Met haar ludieke foto's wil Ghadirian haar landgenotes een spiegel voorhouden en clichés over Iran ontkrachten.

"Vrouw zijn in Iran is moeilijk en werken als vrouwelijke fotograaf is nog veel moeilijker. Ik woon en werk in een land waar de zoekopdracht 'vrouw' op Google geen enkel resultaat oplevert omdat filters de opdracht blokkeren. Het woord 'vrouw' googelen is gewoon verboden. Je kunt je dus wel inbeelden hoe moeilijk het is om hier te werken," zegt Shadi Ghadirian die woont en werkt in Teheran. Ghadirians werk moet voldoen aan strenge morele regels of ze krijgt een verbod om haar het te tonen. Op haar foto's mag bijvoorbeeld geen vrouwelijk haar zichtbaar zijn laat staan fysiek contact met een man. Zelf mag de fotografe geen hotelkamer huren als ze op reportage gaat of achter het stuur kruipen van een auto.

Ghadirian, die vijf jaar voor de revolutie in 1979 werd geboren, is sinds enkele jaren een rijzende ster met haar beklijvende beelden over haar identiteit als moslimvrouw in Iran. Internationaal breekt ze door met een reeks portretten van vrouwen die zijn geïnspireerd op oude foto's op glasplaten gemaakt in de periode van de Qajar-dynastie (1794-1925). "Tien jaar na de uitvinding van de fotografie werd dit nieuwe medium geïntroduceerd door Koning Nasir al-Din Shah (koning van Iran van 1848 tot 1896, hr). Hij was zo gefascineerd door fotografie dat hij een Franse fotograaf uitnodigde aan het hof om er een fotostudio in te richten en foto's te maken van zijn vrouwen. Dat moeten zeker vijfhonderd vrouwen geweest zijn," vertelt Ghadirian.

Het is gissen naar de grootte van de harem van Nasir al-Din Shah maar de studio in het paleis heeft heel wat glasplaatnegatieven opgeleverd van het haremleven. Ghadirian laat haar vriendinnen in traditionele klederdracht dezelfde poses aannemen maar voegt er iets hedendaags aan toe: de Iraanse vrouw die gevangen zit tussen het verleden met zijn tradities en een vernieuwend heden.

Na haar huwelijk verdiept ze zich verder in dit thema wanneer ze plots allerlei huishoudspullen cadeau krijgt die haar moeten voorbereiden op een leven als huisvrouw. In de serie 'Like every day' portretteert de fotograaf vrouwen voor een neutrale witte achtergrond in chadors met verschillende opdrukken: het aangezicht verborgen achter een vergiet, strijkijzer, keukenhandschoen of theepot. "Ik hoop dat vrouwen door mijn foto's meer nadenken over hun leven en niet alleen Iraanse vrouwen. Vrouwen over de hele wereld worden geconfronteerd met hun rol in het huishouden."

Shadi Ghadirian heeft leren werken met censuur. Ze heeft een balans gevonden tussen haar eigen expressiviteit en de wereld waarin ze leeft.
Zonder franjes, documentair, technisch perfect en met een knipoog weet Ghadirian haar boodschap over te brengen. Die andere bekende Iraanse, de striptekenares Marjane Satrapi, kreeg net nog een eredoctoraat aan de K.U.Leuven. De kans dat dit haar ooit de beurt valt is klein, maar Ghadirian verandert met haar foto's ons idee over Iran. Ook in Iran is er plaats voor kunst en vernieuwing.

::Shadi Ghadirian
van 13.2 tot 4.4.2009, van di tot vr , van11 tot 18u, op za van 14 tot 18u, Aeroplastics Contemporary, Blanchestraat 32, Sint-Gillis, 02-537.22.02, contact@aeroplastics.net