Expo: Jacques Villeglé

In het Parijse Centre Pompidou loopt momenteel 'La comédie urbaine', een grote retrospectieve over Jacques Villeglé. In de Brusselse boekhandel Sint-Hubertus pakken ze het wat kleinschaliger aan met de beroemde 'décollages' van de kunstenaar. Villeglé is, samen met Daniel Spoerri, de laatste overlevende van het zogeheten nouveau réalisme. "Wij hebben het gezicht van de Franse kunst radicaal vertimmerd."

De Franse kunstenaar Jacques Villeglé (Quimper, 1926) werd in de jaren 1960 beroemd met zijn 'affiches lacérées', afgescheurde affiches. Villeglé's techniek is eenvoudig. De zelfgedoopte "onthuller van de sporen van de beschaving" (naar Walter Benjamin) haalt in de straten van verschillende steden affiches van de muren, steevast in meerdere, dikke lagen. In zijn atelier monteert hij die posters op een canvas en schraapt en scheurt hij verschillende bedekkingen weg. Daardoor ontstaan niet enkel fascinerende beelden, Villeglés décollages zijn ook spiegels van onze kapitalistische consumptiemaatschappij. Jacques Villeglé: "Ik wilde in de jaren 1950 de straat in het museum halen. In die tijd was dat niet evident: vooral in Parijs richtten musea zich op
de beau monde, heren in kostuum en dames die zondags kwamen flaneren. Het museum stond toen ver van de werkelijkheid af, van het leven in de straat. Vandaag is dat anders: wie pas afstudeert als kunstenaar kan al meteen het museum in. En gelukkig zijn de gebouwen vandaag ook voor iedereen toegankelijk."

Voor Villeglé was het medium affiche een zeer logische keuze. "Ik ben hiermee in 1949 begonnen. Parijs was destijds de hoofdstad van de affiche. Overal waren de straten 'betegeld' met posters. In de jaren 1980 was het wilde afficheren dermate geprofessionaliseerd dat er werken van drie bij vier meter circuleerden. Vandaag verdwijnt de affiche helaas steeds meer voor neonreclame en andere zaken. Ik koos niet alleen voor de affiche omwille van de grote aanwezigheid van het medium, ook omwille van zijn zeggingskracht. Binnen de context van beeldende kunst worden reclameboodschappen een open boek over het leven in onze maatschappij, over de manieren waarop wij ons gedragen."

Alfabet van symbolen
In de vitrines van de kunstboekhandel Sint-Hubertus hangen vijf grote affiches lacérées. Ze zijn gericht op straat, en vertellen het verhaal van een andere stad en tijd. Wat er precies te zien is, geeft Villeglé al weg in de titel van zijn werk: Barcelone - Simply Red - Mars (2000) of Carlos Santana - Avenue du Général de Gaulle, Thivier (1998) zijn wat dat betreft mooie voorbeelden. "Ik ben zeer tevreden dat ik mag tentoonstellen in Brussel," vertrouwt de kunstenaar ons toe. "Ik kom al sinds mijn jeugdjaren graag naar deze stad. Elke gelegenheid om hier te passeren, is meegenomen. De Belgen - met zwaartepunten in Antwerpen, Brussel en Knokke - zijn overigens ook goede collectioneurs van mijn werk. Bij Sint-Hubertus ben ik erg blij dat de passanten ook de werken kunnen zien. Het is weer eens heel wat anders dan in een museum. Het geeft mijn werken ook een nieuwe laag: ze komen van een andere stad en een andere tijd opnieuw in de straat terecht. Dat creëert een soort tijdscapsule."

Binnen bij Sint-Hubertus is meer werk van Villeglé te zien. Naast andere décollages met affiches zijn er ook zelfportretten - profielen in afgescheurde affiches - van de kunstenaar opgenomen, de sculptuur Yes (een yen, een euro en een dollarteken in zilver) en een reeks prints. In dat recentere werk ontwikkelde Villeglé een eigen 'sociaal politiek alfabetsysteem', gebaseerd op bekende symbolen zoals de genoemde geldeenheden en op swastika's, het anarchielogo of het symbool
voor mercurius. Een reeks van die latere werken is boven in de winkel te zien, op de overloop, maar ook achterin een kamertje. Gezien dat van beneden niet zichtbaar is, vraag je best het personeel om toelating op de bovenverdieping te krijgen.

Geen Joden
Villeglés naam is sterk verbonden met het nouveau réalisme, zeg maar de Franse pendant van de Amerikaanse popart. Samen met kunstenaars onder wie Yves Klein, Arman en Jean Tinguely was het de criticus en kunstenaar Pierre Restany die de groep in de jaren 1950 samenbracht. Villeglé: "Ik ben, samen met Daniel Spoerri, de laatst levende van de groep. Wat we indertijd deden, voelde ronduit revolutionair. Ik volgde les aan een kunstacademie waar een heer die in de negentiende eeuw geboren was aan het hoofd stond. Van modernisme was helemaal geen sprake. Erger: het waren de oorlogsjaren. In mijn studieboek rond de destijds actuele kunst werden geen Joden vernoemd. Die mensen bestonden niet. Maar actuele kunst zonder Joodse namen kon volgens mij ook niet bestaan. Eigenlijk ben ik heel bewust kunstenaar geworden. Ik las destijds over een jongeman met de naam Picasso. Toen ik zijn levenswijze vernam, besloot ik dezelfde weg op te willen gaan. Het feit dat Restany ons gegroepeerd heeft, was de sleutel van ons succes. Er
was plots sprake van een beweging, een groep. Dat kon indertijd ook: terwijl er in de musea nog gewerkt werd met landschap en portret, stelden wij iets radicaal anders voor. Op de biënnale van Parijs in 1959 besloten we samen te gaan, de rest is geschiedenis."

:: Jacques Villeglé
waar: Boekhandel Sint-Hubertus, Koningsgalerij 2, Brussel, 02-511.24.12, info@librairie-saint-hubert.com
wanneer: tot 31 januari 2009, ma > za 10-19 uur (vr & za tot 0.00), zo 12-19u
inkom gratis