Focus op het Vlaams-Nederlands Huis deBuren

DeBuren, het Vlaams-Nederlands Huis in de schaduw van de Muntschouwburg, mag weldra een eerste kaarsje uitblazen. Het cultureel instituut heeft resoluut de Europese kaart getrokken. "Alleen Vlamingen en Nederlanders zouden we over de vloer krijgen, niet de internationale gemeenschap in Brussel. Maar die komt wél."

Meer dan twintig jaar lang koesterden de Vlaamse en de Nederlandse regeringen vage plannen voor de oprichting van een Nederlands cultuurcentrum in Brussel. Het zou de tegenhanger worden van De Brakke Grond in Amsterdam, waar kunst en cultuur uit Vlaanderen worden voorgesteld aan geïnteresseerde Nederlanders. Eind 2003 kwamen die plannen in een stroomversnelling. Nederland zou in de tweede helft van 2004 immers voorzitter worden van de dan net uitgebreide Europese Unie.

De ideeën over zo'n centrum waren ondertussen echter sterk geëvolueerd. Nederland én Vlaanderen zouden zich samen presenteren, wat op zich al opmerkelijk is. Het huis zou niet zozeer kunst en cultuur tonen (want dat gebeurt in Brussel al op meerdere plekken, en goed), maar een centrum worden voor debat en reflectie. En bovendien zou in de hoofdstad van Europa resoluut de Europese kaart worden getrokken. Want vreemd genoeg bestaan er in Brussel nauwelijks plekken waar over thema's als cultuur en culturele diversiteit, samenleving en politiek in Europa wordt overlegd tussen de 'civiele' maatschappij en vertegenwoordigers van de Europese instellingen. Of waar Europese burgers over elkaars cultuur geïnformeerd kunnen worden. Al komt daar verandering in: culturele instituten als het Goethe-Institut of de British Council besteden er meer en meer aandacht aan.

Grenspaal
Op 24 juni vorig jaar nam het Vlaams-Nederlands Huis zijn bescheiden start. Doordat het nieuwbouwdossier nog zijn beloop moest hebben, kon men op het vlak van programmering niet meteen voluit gaan. Greetje van den Bergh nam tijdelijk de leiding op zich, tot de aanstelling van een 'definitieve' intendant, ergens in de loop van dit jaar.

Van den Bergh was in een vorig leven onder meer algemeen secretaris van de Nederlandse Taalunie, het samenwerkingsverband tussen Vlaanderen en Nederland inzake de taal. Intussen werd ook een naam voor het Vlaams-Nederlands Huis bedacht. Het werd deBuren, met als logo een gestileerd grenspaaltje.

Koffiehuizen
Het eerste werkingsjaar toont alvast welke richting deBuren precies wil uitgaan. De voorbije maanden werden kleinere tentoonstellingen georganiseerd, onder meer over de bouwmeester, hedendaagse illustratoren en kunst in het kader van de hogesnelheidstrein. Er waren debatten, onder meer over de Europese grondwet, een project rond 11 november en boekvoorstellingen, waaronder Mijn Nederland van Geert Van Istendael. Het publiek kan er sinds enige tijd ook terecht in een leeszaal. Niet alle evenementen zijn openbaar. Soms worden ook gesloten discussies opgezet, die later eventueel hun beslag voor het grote publiek zullen kennen.

Greetje van den Bergh: "Wij brengen niet de kunst om de kunst zoals bijvoorbeeld onze buur, De Muntschouwburg. Als wij iets presenteren voor het grotere publiek, dan is het de cultuur, de cultuurgeschiedenis en de hedendaagse samenleving van de Lage Landen. De invalshoek zal steeds een van reflectie zijn. Neem bijvoorbeeld de lezing die we onlangs hadden over de religieuze en economische migratie in de Lage Landen doorheen de eeuwen, of de presentatie van Dutch Culture in European Perspective, een standaardwerk in vijf delen over de cultuur van Nederland. Zoiets is erg interessant voor iedereen die hier in Brussel iets te maken heeft met Europa en met de Europese culturen. Want wat is dat nu, dat Europa waarvan Brussel de hoofdstad is? Iedereen spreekt wel over eenheid in verscheidenheid en de Europese culturele rijkdom, maar waar hebben we het dan precies over? Zeker als we vinden dat die rijkdom aan talen en culturen moet behouden blijven, op een moment waarop de Unie op steeds meer zaken zijn stempel zet. Heel wat mensen zien dat als bedreigend. Hier bij deBuren kom je dan omdat je méér wil vernemen en mee wil debatteren. De vorige Vlaams minister van Cultuur, Paul Van Grembergen, gebruikte het beeld van de koffiehuizen uit de 19de eeuw, waar politici, wetenschappers en kunstenaars elkaar ontmoetten en debatten aangingen over de toekomst en hun rol er in." Er komt trouwens een koffiehuis bij deBuren, van zodra de nieuwbouw af is.

Europa-debatten
"Aanvankelijk dachten velen dat we wel Vlamingen en Nederlanders over de vloer zouden krijgen, maar dat we er nooit in zouden slagen de EU-mensen uit hun torens aan het Schumanplein naar het Muntplein te lokken. Wij hebben gemerkt dat bij de Europa-debatten die we onlangs hebben georganiseerd, er wél mensen van de Europese commissie, het parlement en van de instellingen eromheen zijn komen opdagen. Zijn onze activiteiten niet expliciet Nederlandstalig, dan krijgen we ook heel wat anderstaligen uit Brussel. We hebben dus echt wel iets te bieden wat elders niet bestaat. En onze thema's boeien mensen. Europees burgerschap bijvoorbeeld: heeft dat alleen met cultuur te maken, of met nog veel meer? Heeft het met een sense of belonging te maken? Zulke thema's waren bij de oprichting van de Europese Gemeenschap indertijd nauwelijks aan de orde. Nu wel, omdat Europa zelf ook een gedaantewisseling heeft ondergaan. Op politiek vlak wil de Unie veel meer dan vroeger met één gezicht naar buiten treden."

Europese stolp
"Nog ambitieuzer geformuleerd: het grote democratische tekort van Europa is dat de openbare ruimte van debat, op radio en televisie, in de kranten en in debatzalen, wel bestaat op nationaal of op taalniveau, maar niet op het Europese. De bevolking moet kunnen 'terugpraten' op politici en ambtenaren die zoveel maatregelen nemen. Brussel is de fysieke plek om dat te doen. En daarnaast proberen we ook een debat in de media in de verschillende landen los te weken, juist door journalisten en schrijvers samen te brengen. Bijvoorbeeld in programma's als Mind Europe.

Waar we wel nog zoekende zijn, is hoe we buitenlandse correspondenten warm kunnen maken voor programma's over Vlaanderen en Nederland. Zij zijn vaak heel erg gefocust op wat er gebeurt rond het Schumanplein, het Europese equivalent zeg maar van wat wij in Nederland soms 'de Haagse kaasstolp' noemen: de politieke ruzietjes, de onderonsjes..."

:: Vlaams-Nederlands Huis deBuren. Leopoldstraat 6, 1000 Brussel - 02-212.19.30
data: 31 mei en 21 > 23 juni