Gregory Frateur (Dez Mona): 'Ik hoef niet meer te krijsen'

Het Antwerpse orkest van de ziel Dez Mona schuwt op Hilfe kommt andermaal het drama niet, maar kanaliseert zijn donkere romantiek in een ietwat salonfähiger geluid. Zanger Gregory Frateur heeft eindelijk rust gevonden.

European exotic music: zo probeert Paul Webb het unieke klankenspel van Dez Mona te omschrijven. Webb is de Britse producer die Gregory Frateur en Nicolas Rombouts onder de arm namen voor hun derde album. Hij maakte naam als bassist bij de
eighties-band Talk Talk, en doopte jaren later het solo-album van Portishead-sirene Beth Gibbons in warme klanken. Webb voorzag de sinistere sound van Dez Mona van een ronder kantje. De groep grossiert nog steeds in theatrale muziek op het snijpunt van gospel, jazz en blues, met de karakteristieke, getormenteerde vocalen van Gregory Frateur als ankerpunt. Maar onder meer een achtkoppig cello-orkest, blazers en accordeon zorgen voor okerkleurige warmte. Frateur hoeft bovendien niet per se huiveringwekkend uit te halen om zijn demonen te bezweren, zoals dat het geval was op de in vitriool gedrenkte voorgangers Pursued sinners en Moments of dejection or despondency.

"Trouble, it comes in many forms. I know because I've seen some myself," klinkt het dramatisch maar berustend in 'My friend', een ode van Frateur aan zijn hartsvriend Rombouts. Frateur ging door een diep dal, maar lijkt zijn existentiële twijfels en amoureuze perikelen beter te kunnen plaatsen. Het soulvolle, gospelachtige 'Carry on' gaat net daarover: dat je moet volhouden om er te komen. "Ik heb rust gevonden in mijn hoofd," zegt Frateur, een gediplomeerd schrijnwerker en ex-kapper met een voorliefde voor Nina Simone, en tegenwoordig behept met een fonkelende flikkensnor.

Door die titel ga ik jullie muziek nog meer associëren met Kurt Weill, maar Hilfe kommt straalt in de eerste plaats respijt uit.
Gregory Frateur: Het is Duits, ja, maar we zijn niet zo taalgebonden. Het is de boodschap die belangrijk is. Dat zinnetje gaat al lang mee. Toen we met de vorige plaat op tournee waren in Zwitserland, zag ik het in de lift van ons hotel geschreven staan naast de noodknop. Ik vond dat een rustgevend beeld. Het past perfect bij de nieuwe plaat, zowel inhoudelijk als muzikaal.

Zoek je dat zelf ook in jouw eigen leven, zo'n hulptoets?
Frateur: Ja, al betreft het natuurlijk niet letterlijk zo'n knop, maar een persoon. Meer bepaald jezelf. Hilfe kommt gaat over hoe je omgaat met je goden en je duivels. De oplossing ligt vaak bij jezelf. Maar daarvoor moet je je verantwoordelijkheid durven te nemen. Die confrontatie aangaan, met jezelf maar ook met anderen. En daar kun je alleen maar rijker van worden.

Kun je die confrontatie enkel aangaan middels muziek?
Frateur: Muziek is een taal waarmee ik mijn emoties heb leren uiten. Daarbinnen voel ik me veilig. Maar dat wil niet zeggen dat ik daarbuiten niet kan communiceren.
Nicolas Rombouts: Mensen willen of kunnen hun gevoelens tegenwoordig niet meer uiten. Wij willen onze diepste gedachten niet uit de weg gaan, maar juist bespreekbaar maken. De muziek, de teksten, de manier waarop we op een podium staan is ons universum, maar ook ons communicatiemiddel naar de buitenwereld.

Over Hilfe kommt zeggen jullie dat het muziek is voor plaatsen die alleen in jullie hoofden bestaan. Wat bedoelen jullie daarmee?
Rombouts: Je kunt leven op eender welke manier, maar hoe je echt leeft gebeurt voor een groot stuk in je hoofd. De hoeveelheid rock-'n-roll, saaiheid, burgerlijkheid, lafheid, moed of whatever, wordt buiten door uw handelingen, ook vooral hier (tikt op zijn schedel) bepaald. Die gedachten vinden niet altijd hun weg naar buiten, maar daar wordt toch een heel belangrijke strijd geleverd.

Hilfe kommt is minder theatraal dan de vorige twee albums, onder meer omdat de vocalen minder extreem klinken. Gregory, jij volgde ooit workshops bij stemkunstenaars als Meredith Monk en Sainkho Namtchylak, maar nu laat je je stem ook gewoon stem zijn.
Frateur: Ik wilde mij als zanger meer positioneren als verteller. Ik hoef niet per se in een register te vertoeven dat het uitschreeuwt - ik ben wel iemand die het wil uitschreeuwen en dat zal ik blijven doen, maar ik hoef daarom niet meer te krijsen. Sainkho Namtchylak heeft me zeker wel iets bijgebracht over het bevrijden van mijn stem. Ze heeft me geleerd dat de enige juiste manier om te zingen is om het met volle overtuiging te doen. Ze legt haar focus op het emotionele karakter van de stem, en de kracht die je daar uithaalt. Het bestudeerde van zingen heeft ze met de grond gelijkgemaakt. Dat was een openbaring, dat het buiten op de klassieke manier ook anders kan.

Jullie trekken jullie liedjes graag op gang met contrabas en stem, zoals jullie vroeger als duo deden. Maar daarna gaat het veel breder.
Rombouts: Muzikaal is het gewaagder geworden. We hebben echt aan die groepsklank gewerkt, en veel meer klankkleuren toegelaten in de arrangementen. Onze twee vorige platen waren liveregistraties, waardoor elk nummer eendimensioneler was in zijn emotie. Nu is ons palet veel gelaagder, rijker geworden. Eén song kan je zowel met een positief als negatief gevoel overladen. Dat hebben we muzikaal proberen uit te werken zonder naar een climax te zoeken.
Frateur: Dat bredere instrumentarium gaf me net die rust waar ik naar op zoek was. Ik kreeg meer plaats om te vertellen.

Vergde in een studio werken veel aanpassing?
Frateur: Ik ben echt geen mens om in een studio te zitten. Nicolas wel. Die kan focus houden en werkt heel constructief. Ik wil gewoon voortdurend muziek maken en live brengen op een podium. Maar nu besef ik dat die opnames ankerpunten zijn voor mij. Dat ze een kader scheppen voor een verzameling songs uit een bepaalde periode. Door samen te werken met uitstekende muzikanten, producers en technici heb ik ingezien dat registreren een kunst op zich is.

Jullie waren nogal vastberaden om te werken met Paul Webb. Wilden jullie een breder publiek bereiken?
Frateur: We hebben altijd al een breed publiek willen bereiken, maar ik lig er ook niet wakker van als het niet zo is. Dit hebben we voor onszelf gedaan, om verder te evolueren. We zijn niet op zoek naar een identiteit, want die hebben wij.
Rombouts: Met Paul Webb wilden we in de eerste plaats samenwerken omdat hij zo'n fantastische klankenman is. Hij gebruikt analoge technieken en materialen van vroeger, en verkrijgt daarmee die unieke, warme klankkleur waar wij naar op zoek waren.
Frateur: Het heeft wel bloed, zweet en tranen gekost om hem te bereiken. Hij reageerde niet op onze e-mails en telefoons. Dan zijn we hem maar thuis gaan opzoeken. We hebben hem het vorige album laten horen en enkele demo's, en pas daarna is hij overstag gegaan. Omdat hij niet anders kón. Hij vond onze muziek totaal anders dan de muziek die hij kende. Dat was voor ons een groot compliment.

Jullie speelden voor het eerst als Dez Mona op een gospelavond in Recyclart. Die gospel zit er nog steeds in.
Frateur: Gospel geeft mij enorm veel vrijheid. Die ritmiek, dat bezwerende karakter, die energie bieden mij ruimte.
Rombouts: Gregory heeft mij gewezen op de kracht van gospel. Toen ben ik gaan beseffen dat dat was wat ik zocht in muziek, die hunkering, die hoop, dat uitvergroten van die emoties.

In 'Beyond redemption' zing je over God die je te lang hebt ontkend. Ben je in het reine gekomen met religie?
Frateur: In de maatschappij waarin we nu leven ontkennen we God te vaak, denk ik. Ieder van ons moet daar naar op zoek gaan. Maar ik zie dat meer als een zoektocht bij jezelf. Als ik spreek over God en de duivel, dan zijn dat geen onbereikbare dingen. Je moet ze alleen toelaten. Liefde bijvoorbeeld. Die had ik altijd afgeweerd, maar daar heb ik nu rust in gevonden.

:: Dez Mona - 23.10.2009 20.00 - Botanique Koningsstraat 236, 1210 Sint-Joost-ten-Node - 02-218.37.32, info@botanique.be
Tickets12/15 eruo (Bota'Carte: 9 euro)