I'll Remember April : Eerbetoon aan de mecenas van de jazz

Vorig jaar kreeg de Belgische jazzwereld rake klappen. Niet alleen door het overlijden van muzikanten als Marc Moulin en Pierre Van Dormael, maar ook door het wegvallen van radioproducer Miel Vanattenhoven, notoir jazzliefhebber en het gezicht van Jazz Middelheim. Dit weekend brengen onder meer Toots Thielemans, Josse De Pauw en DJ Grazzhoppa hem hulde tijdens een driedaags festival.

Het idee van deze hommage komt van Hugo De Greef, algemeen directeur van Flagey en jarenlange vriend van Vanattenhoven. De Greef: "We wilden Miels betekenis voor de jazzwereld gestalte geven. Flagey leek ons daarvoor de evidente plek. Hij heeft daar jarenlang gewerkt voor de radio, en hij kwam er, tot op het laatste moment, regelmatig naar concerten. Samen met onder meer Miels echtgenote Marianne, zijn zoon Hendrik en radiofiguur Mark Van den Hoof hebben we een programma samengesteld, rekening houdend met wat Miel belangrijk vond. Zoals Belgische waarden, weerspiegeld in Toots Thielemans en het Brussels Jazz Orchestra. Miel was ook geboeid door pure improvisatie, hier vertegenwoordigd door Fred Van Hove, en hij schonk veel aandacht aan interessante mengvormen. Zo gaat Josse De Pauw iets doen met Eric Thielemans. Ten slotte prijken er ook nog eens een pak internationale muzikanten op de affiche."

"De naam 'I'll Remember April' verwijst naar een jazzklassieker, en het is de maand waarin Miel overleed. Maar het is ook de bedoeling om er een jaarlijks evenement van te maken, telkens op het einde van april."

Miel Vanattenhoven was erg geliefd in de jazzwereld. We geven het woord aan enkele muzikanten die hem goed kenden. Saxofonist en directeur van het Brussels Jazz Orchestra Frank Vaganée: "Miel gaf mij op jonge leeftijd de mogelijkheid om op te treden tijdens Jazz Middelheim en daarna ook om opnamen te maken. Dat was typerend voor hem, de jongeren in de kijker plaatsen. Zo deed hij dat ook met het Brussels Jazz Orchestra. Het orkest ontstond in 1993 en datzelfde jaar bood hij ons meteen een kans tijdens Antwerpen 1993 (Antwerpen culturele hoofdstad, gtb). Vervolgens gaf hij ons een stek op élke editie van Middelheim, telkens met een ander project of met speciale gasten. Toen we de eerste keer optraden in New York was hij er ook bij. Zijn positieve commentaar was een enorme steun."

Iemand die ook regelmatig te gast was op Middelheim, is Chris Joris. Voor hem was Vanattenhoven de brave brombeer die een grote soberheid aan de dag legde. Joris: "Daarmee bedoel ik dat hij met zijn mening niet overal te koop liep. Enkel als je er expliciet naar vroeg. Miel drong nooit zijn eigen smaak op bij het samenstellen van de affiche. Hij zorgde ervoor dat iedereen zijn gading kon vinden. Van klassieke bebop tot freejazz, cooljazz en nog veel meer, de hele waaier kwam aan bod. Hij moest niet hebben van vakjesmentaliteit. En natuurlijk gunde hij jonge generaties altijd een kans, dat gebeurt vandaag steeds minder. Toen hij stilletjes werd opzijgezet, een beetje zoals Johan Vandenbossche (een andere bezieler van Jazz Middelheim, gtb) indertijd, was een van de drogredenen dat hij teveel de mecenas speelde voor Belgische muzikanten."

Een van de minst voor de hand liggende combinaties van de laatste jaren op Jazz Middelheim was Flat Earth Society (FES) met Toots Thielemans. We vroegen aan Peter Vermeersch, leider van FES, naar zijn meest markante herinnering aan Vanattenhoven: "Iedereen zal je zowat hetzelfde zeggen, namelijk dat je Miel in geen geval een gebrek aan kennis kon verwijten, integendeel. Hij was zowel zeer discreet als open en had een juiste voeling met de jonge garde. Miel was ook een verbinder, een katalysator. Hij was er niet en toch weer wel, gewoon door de juiste personen op haast onopvallende wijze met elkaar in contact te brengen. Hij was ook een groot gevoelsmens en verafschuwde het snobisme waarmee je wel eens wordt geconfronteerd in jazz. Voor hem niets van die flauwekul, hij bleef met beide voeten op de grond. Daarom was hij ook zo diep teleurgesteld toen 'zijn' programma Rond de kiosk werd afgevoerd. Fanfare- en harmoniemuziek moest volgens hem kunnen op de radio. Helaas beslisten anderen boven hem daar anders over."

Alhoewel jazzmuzikanten zich moeiteloos onder elkaar vermengen, kun je achter de schermen van de Belgische scene niet altijd van een echte symbiose spreken. Maar ook hier was Vanattenhoven een van de weinigen die daar boven stond. Als fervent concertganger kwam hij overal. Jules Imberechts, jarenlang programmator van de Travers en nu verantwoordelijk voor de jazzactiviteiten in Théâtre Marni, getuigt: "Miel was een van de weinige figuren langs Vlaamse kant die je ook in Waalse jazzkringen tegen het lijf liep. Zo had hij goede banden met de verantwoordelijken van het Gaume Jazz Festival. Ik zal Miel ook altijd dankbaar blijven voor het feit dat hij van meet af aan de activiteiten van de Travers aankondigde op de radio, nog zelfs voor de RTBF dat deed. Een paar jaar geleden zorgde hij er nog voor dat er een opname werd gemaakt in Théâtre Marni. Discretie was ook een van zijn grote troeven. Hij heeft me nooit rechtstreeks een groep of artiest aangepraat. Hij raadde muzikanten wel aan contact op te nemen met mij voor een eventueel optreden. Dat was zijn manier van werken, altijd op de achtergrond zonder zichzelf in de kijker te plaatsen."

Tot slot nog enkele mooie woorden van Jos L. Knaepen, de jazzfotograaf wiens werk zowel in Agenda als in het gerenommeerde Amerikaanse jazzmagazine Down Beat prijkt. "Miel en ik zijn van hetzelfde geboortejaar. Voor een groot stuk zaten we op dezelfde lijn, niet alleen qua muziek maar ook voor het zoete leven waar hij met volle teugen van genoot. Jazz was natuurlijk zijn ding maar dan wel in de breedste zin. Bij hem konden zowel Abbey Lincoln en Tom Harrell als Rêve d'Eléphant. Hij zou vijfenzestig geworden zijn dit jaar. We missen hem allemaal op onze eigen manier."

:: I'll Remember April
waar: 23 > 25.4.2009 | 23.4 om 20.15 uur (€13/25) + 24.4 om 12.30 uur (€5,50) & 19.00 uur (€10/20) + 25.4 om 20.15 uur (€15/17)
waar: Flagey, Heilig Kruisplein, Elsene, 02-641.10.20, info@flagey.be, www.flagey.be