Jan Fabre: Kijkdozen en denkmodellen 1977-2004

Voor zijn derde tentoonstelling verdiept het Vlaams Parlement zich in de denkwereld van Jan Fabre. In 'Kijkdozen en denkmodellen 1977-2004' vangt de kijker voor het eerst een glimp op van de creatieve denkprocessen die ten grondslag lagen aan de veelzijdige werken van de Belgische totaalkunstenaar.

In een opeenvolgende galerij blokken met kijkvensters schuift het hele verleden van Jan Fabre voorbij. De straateenheden met vitrine-uitsparingen zijn een idee van Fabre zelf. Benieuwd hoe hij een 'déballage' van zijn versnipperd oeuvre bedacht. "Flor Bex (curator van deze tentoonstelling, red.) heeft mee de selectie bepaald van wat representatief is voor mijn hele carrière," verduidelijkt Jan Fabre. "Ik breng zeventig denkmodellen en kijkdozen van 1977 tot vandaag samen. Een deel had ik nog in mijn atelier liggen; heel veel was verspreid onder private verzamelaars in Europa. Sommige stukken kreeg ik na vijftien jaar voor het eerst terug te zien. Een en ander bleek aan restauratie toe, om het terug toonbaar te maken. De ontwerpen verwijzen naar performances, theater- en dansvoorstellingen, naar installaties, naar sculpturen... En het gros - zestig procent van de kijkdozen - zijn utopische projecten die ik nooit realiseerde."

In een audio-gids spreekt Jan Fabre commentaar in over al deze concepten, en een publicatie van 300 bladzijden (die pas binnen twee maanden klaar zal zijn) licht ieder denkmodel verder toe. Een aantal modellen spreekt voor zich, zoals een blauwe waterjuffer achter het gordijn van mensenhaar in de denkdoos voor De danssecties van 1987, dat op Documenta Kassel getoond werd. Of dat van zijn schildpad (strandsculptuur in Nieuwpoort) Searching for Utopia. Een nooit ontworpen Mosselauto uit 1978, een geïnterviewde bidsprinkhaan in de woestijn en de maquette van de scarabee-obelisk uit Leuven. Verder prototypes van meubels en ontwerpen voor leefbunkers die het in de geest van Fabre als kunstenaarsatelier konden doen.

Etalagekunst
"Echte maquettes zijn het niet want ik lapte alle schaalverhoudingen aan mijn laars toen ik aan die denkprocessen knutselde," zegt Fabre. "Ik ben geen architect die maquettes maakt. Het zijn veeleer zelfstandige concepten die een eigen universum insinueren. Zoals de vele schuilkelders, die niet speciaal moesten worden uitgevoerd. Maar de geheime ingangen in die denkdozen, met een aparte kamer voor een werkende kunstenaar bijvoorbeeld, gaven vorm aan de zoektochten in mijn denken. Alles bij elkaar geeft deze retrospectieve een goed overzicht van de denkprocessen die ik onderzocht heb en wist uit te testen door ze met verschillende materialen gestalte te geven. Vele van die modellen zijn ook ontstaan uit het etalagewerk (Fabre studeerde naast Beeldende Kunsten ook Etalagist, red.).

De mannequinpop is gewoon vervangen door mijn eigen lichaam: zo zijn mijn eerste performances ontstaan. In de laatste box in deze expositie breng ik de videoprojectie Angel of Death op vier wanden terug tot leven. Het eind van de hele tentoonstellingsstraat is als een labyrint opgevat van al mijn herkenbare en ongekende denkprocessen. Vooral de mise-en-scène is hierin belangrijk, want je kan pendelen en slenteren in de straat, terugkeren op je stappen, enzovoort. Als stappend in grote 'denkdozen'." Of als dromend langs de vensters van het Schipperskwartier.

:: Jan Fabre: "Kijkdozen en denkmodellen 1977-2004". Lokettenzaal van het Vlaams Parlement, IJzerenkruisstraat 99, 1000 Brussel
data: 26 januari > 24 juni
tickets: gratis